رویداد۲۴ حدود یک سال است که قیمت خودرو به یکی از موضوعات جنجالی و روز تبدیل شده است؛ صحبت اصلی این روز‌ها پیش فروش خودرو‌هایی است که روز به روز صف معترضان به عدم واگذاری خودرو‌ها در نمایندگی‌های خودروسازان را بیشتر و طولانی‌تر می‌کند.
کمتر کسی به نقش نمایندگی‌ها در فروش خودرو‌ها نگاه کرده و آن‌ها را تنها عاملان فروش خودرو‌ها می‌دانند تا جایی که اساسا این سوال هرگز مطرح نشده است که منافع نمایندگی‌های فروش خودرو‌ها چه میزان بوده که حاضر هستند به عنوان یک ضد ضربه میان خودروسازان و مشتریان قرار گرفته و تاوان بدقولی‌های خودروسازان را بدهند.
چرا نمایندگی‌های فروش خودرو ضربه گیر خودروسازان می‌شوند؟
برای رسیدن به پاسخ این پرسش نیاز نیست تعداد زیادی از گزینه‌ها را بررسی کرد؛ بزرگترین تولیدکننده و در نتیجه عرضه کننده خودرو در ایران کجاست؟ و متولی فروش این خودرو‌ها کیست؟ خودروسازان بر اساس چه معیاری به افراد نمایندگی فروش اعطا کرده و چه منافعی از نمایندگی‌ها را تأمین می‌کنند که نمایندگی‌ها حاضر هستند برای خودروسازان تا این حد فداکاری کنند.
بزرگترین تولیدکننده خودرو در ایران سال ۹۶ بیشتر از ۶۰۰ هزار خودرو تولید و به بازار ایران عرضه کرد؛ با یک فرض حداقلی حدود دو سوم از این تعداد خودرو یعنی ۴۰۰ هزار دستگاه از طریق فروش اینترنتی و توسط حدود ۸۰۰ نمایندگی این خودروساز در سراسر کشور فروخته شده است.
نکته جالب این است که سهمیه هر کدام از این ۸۰۰ نمایندگی برای فروش خودرو در سراسر کشور یکسان نبوده و نمی‌توان گفت: هر کدام از این نمایندگی‌ها ۵۰۰ خودرو فروخته اند؛ چرا که سهمیه فروش خودرو برای هرنمایندگی متفاوت و تابع شرایط خاصی است. نکته مهم‌تر این است که چه کسی در شرکت‌های خودروسازی سهمیه‌های فروش خودرو را میان ۸۰۰ نمایندگی تقسیم می‌کند که گاهی برخی از آن‌ها چند ده برابر سایر نمایندگی‌ها سهمیه فروش دریافت می‌کنند؟
فساد چند صد میلیاردی سالانه؛ با تعیین سهمیه فروش اینترنتی هر نمایندگی
ماجرا می‌تواند از آنجا آغاز شود که بدانیم هر چند در ظاهر و مانور تبلیغاتی خودروسازان به هر شخص و هر کد ملی یک دستگاه خودرو فروخته می‌شود، ولی در مراحل خرید اینترنتی، مشتری باید یک نمایندگی را انتخاب کند و در این میان نمایندگانی که سهمیه بیشتری برای هر طرح فروش دارند دیرتر ار بقیه پر می‌شوند و ثبت نام اینترنتی بیشتر با کد نمایندگی آن‌ها صورت می‌گیرد.
سهمیه بندی فروش خودرو توسط هر نمایندگی به شکلی عجیب و غریب نامتوازن است! یک فرد آگاه در این رابطه می‌گوید: «حدود ۸۰ درصد از فروش اینترنتی محصولات فقط توسط حدود ۲۰ نمایندگی انجام می‌شود!» این بدان معناست که حدود ۳۲۰ هزار خودرو توسط این ۲۰ نمایندگی فروخته شده است. یعنی به طور میانگین هر کدام از این ۲۰ نمایندگی ۱۶ هزار خودرو سهمیه برای فروش دارند که این رقم تقریباً ۳۲ برابر توزیع عادلانه سهمیه فروش میان نمایندگی‌ها بوده است.
البته این نورچشمی‌ها تفاوت زیادی با هم ندارند در محبوبیت نزد سلطان خودرو ایران!
برای برخی از این نورچشمی‌ها حتی زحمت تحویل خودرو وجود ندارد، چرا که هم ثبت نام خودرو مثلا در تهران اینترنتی انجام شده و هم تحویل خودرو در تهران است و آن نمایندگی به لطف داشتن سهمیه بیشتر فروش اینترنتی بدون هیچ زحمتی فقط کمیسیون فروش (سود خالص) دریافت می‌کند.
شاید در ابتدا تصور شود که این ۲۰ نمایندگی براساس شاخص‌های عملکردی یا تراکم جمعیت در شهر‌های استقرار جهت فروش ۸۰ درصد محصولات در نظر گرفته شده باشند، اما هرگز چنین نیست، چرا که در این جمع ۲۰ تائی نمایندگی‌هایی پیدا می‌شوند که در دو یا سه سال اخیر ایجاد شده اند، آن هم در شهر‌ها یا حتی بخش‌های کوچک!
نکته حائز اهمیت دیگر که می‌تواند معرف اصلی سلطان خودرو ایران باشد این است که این سهمیه چگونه تعیین می‌شود؟ شاید به این فکر کنید که سیستم یا مجموعه متشکل از چندین نفر تعیین کننده این سهمیه هستند، اما اینگونه نیست و فهرست سهمیه هر نمایندگی در این فروش‌ها باید سه امضای دیجیتال را داشته باشد که صاحب دو امضا از این سه امضا بیش از دو سال است که دیگر در این خودروسازی نیستند و امضای آن‌ها در اختیار نفر سوم قرار گرفته است. این نفر سوم کسی نیست جز «سلطان خودرو ایران».
برای اینکه تصویر بهتری از این سلطنت و عواقب آن داشته باشید به این فکر کنید که هر یک از محصولات این خودروساز دستکم ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان سود "کمیسیون فروش" برای فروشنده دارد. یعنی سخن از ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان رانت در میان است. همان رانتی که باعث می‌شود ۲۰ نمایندگی چهار برابر ۷۵۰ نمایندگی دیگر سهمیه فروش خودرو داشته باشند.
فروش سبدی محصولات برای نمایندگی‌های مطلع!
اما کار به همین جا ختم نمی‌شود، چون موضوع فروش «سبد»ی محصولات نیز مطرح است. توضیح اینکه فروش سبدی محصولات، تکنیکی است که خودروسازان در زمانی که تقاضا برای یک یا چند محصول کم است به کار می‌برند و تعدادی از این خودرو‌های کم خریدار را با چند خودروی پرفروش در یک سبد قرار داده و به صورت یکجا به نمایندگی‌ها می‌فروشند. اما پرسش اینجاست که در سال‌های ۹۶ و ابتدای ۹۷ که هیچ خودروئی بی خریدار نبوده، چرا فروش سبدی محصولات ادامه پیدا کرده است؟!
علاوه بر این، سلطان خودرو رویکرد دیگری نیز داشته است تا براساس آن بتواند خود را شایسته لقب سلطان خودرو ایران کند. در این رویکرد، محصولات این خودروساز در سبد‌های یک تا چند میلیارد تومانی به نمایندگی‌ها فروخته می‌شود، اما جزئیات و زمان فروش این سبد‌های چند میلیاردی فقط ۲۴ ساعت قبل از اجرای طرح فروش اعلام می‌شد که طبیعی است تنها نمایندگی‌هایی که توان مالی خرید آن‌ها را داشته اند، که با استفاده از رانت اطلاعاتی، از چندین روز قبل در جریان قرار می‌گرفته و نسبت به آماده کردن موجودی مورد نیاز اقدام می‌کردند؛ جالب اینکه سهم ۲۰ نمایندگی نورچشمی نیز در این نوع فروش، قابل توجه و بیشتر از دیگران بوده است. عواید حاصل از این مدل فروش را نیز اضافه کنید به رانت سالانه ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومانی قبل و همچنین اختلاف قیمت خودرو‌هایی که قیمت کارخانه آن با بازار چه تفاوتی داشته است.
شاید در سال‌های اخیر آنقدر از اختلاس‌ها و فساد‌های چند هزار میلیارد تومانی شنیده ایم که این چند صد میلیارد تومان رانت! چشمگیر نباشد، اما نباید فراموش کنیم که این چند صد میلیارد مختص فقط مختص یکسال است و هر ساله تکرار شده است، اما موضوع مهم‌تر تاثیر مخرب و ویران کننده‌ای است که عملکرد این سلطان بر اقتصاد و بازار خودرو کشور گذاشته است. بازاری که در یکسال اخیر از جمله نابسامان‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور به شمار می‌رود و علاوه بر نتایج نگران کننده اقتصادی، در حوزه‌های اجتماعی و حتی سیاسی نیز یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و مسئولان کشور به شمار می‌رود.
منبع: بولتن نیوز