رویداد۲۴ فاتحه خوانی پولداران هم بویژه آنان که مشغله، ترافیک یا دوری مسافت اجازه نمی‌دهد بر سر مزار درگذشتگانشان حاضر شوند، این روز‌ها دارد آهسته آهسته تغییر شکل می‌یابد، به طوری که به صورت مجازی تنها با پرداخت هزینه به فاتحه خوانان مستقر در بهشت زهرا (س)، یادی از درگذشتگان خود می‌کنند و برای آمرزش آنان فاتحه می‌خوانند و هم نوعی شغل و درآمدزایی را برای دسته‌ای از افراد فراهم کرده اند.
صرفنظر از اینکه این رویکرد خوب هست یا نیست، تغییر جهت وضعیت و خرده فرهنگ زیارت اهل قبور را نشان می‌دهد که کم کم جای خود را دارد باز می‌کند؛ موضوعی که البته متولیان سازمان بهشت زهرا (س) تهران را هم به تکاپو انداخته است و می‌گویند به آن توجه دارند، حتی به فکر راه اندازی سامانه‌های مجازی زیارت هم هستند.
** پای صحبت یک فاتحه خوان مجازیخودش را «علی» معرفی می‌کند؛ مردی میانسال که رد سوخته آفتاب روی صورتش هویداست؛ بعد از یک تماس تلفنی به جست و جوی قبر مورد نظر می‌رود؛ وارد قطعه ۲۰۷ می‌شود و بالای یک مزار می‌ایستد.
گلاب، آب و گُل را هم از قبل داخل کیف همراهش آماده کرده است؛ بعد از آنکه سنگ قبر را می‌شوید و با گل می‌آراید، تبلتش را روشن می‌کند و با شماره تلفن فردی خارج از بهشت زهرا تماس می‌گیرد؛ البته تماس تصویری اینترنتی.
گل آرایی او هم در نوع خودش جالب است؛ گل‌ها را به شکل قلب روی قبر می‌ریزد و گوشی تلفن را هم طوری می‌گیرد که هم گل‌ها هم خودش در حال قرائت قرآن دیده شوند.
چند دقیقه فیلم آنلاین و زنده از سنگ قبر شسته شده را نشان می‌دهد و در همان حالت قرآن نیز تلاوت می‌کند؛ صاحب متوفی که پشت تلفن هست گویا از آنجا هم تلاوت قرآن و فاتحه علی را می‌بیند و هم خودش فاتحه‌ای می‌فرستد؛ پنج دقیقه هم بیشتر طول نمی‌کشد، خداحافظی می‌کنند و کار فاتحه خوان اینجا تمام است.
می‌گوید تنها برای فاتحه و قرآن خوانی آن هم برای همین چند دقیقه بعضی افراد تا ۲۵۰ هزار تومان به کارتش واریز می‌کنند؛ این هزینه البته غیر از هزینه گلاب و گل است، زیرا هزینه آن‌ها جدا محاسبه می‌شود.
البته علی ادامه می‌دهد که هزینه‌های تعمیر سنگ قبر را هم می‌پذیرد.
دفترچه تلفنش را باز می‌کند و اصرار دارد که نام مرا (خبرنگار) هم در فهرست مشتریانش بنویسد؛ لبخندی می‌زند و می‌گوید پول هم ندهی قرآن می‌خوانم، چون ثواب دارد.
نام و مشخصات ۳۳ فرد و قبر در دفترچه اش ثبت شده است که هر هفته پنجشنبه بر سر این قبور حاضر می‌شود و بعد از گرفتن فیلم آنلاین و تماس تصویری، قرآن و فاتحه می‌خواند.
وقتی کسی با علی تماس نگیرد، طبق روال معمول همیشگی کارش را به شکل سنتی - البته درصورت وجود تقاضا- انجام می‌دهد؛ یعنی در کنار صاحبان متوفی کنار قبور حاضر می‌شود و قرآن می‌خواند، اما می‌گوید که فاتحه خوانی مجازی برایش راحت‌تر است و پردرآمد تر.
می‌گوید به مدت ۲ سال است که به صورت مداوم به کار فاتحه خوانی در بهشت زهرا اشتغال دارد، برخی مشتریانش درخواست بازسازی قرنیز‌های سنگ قبر و حتی رنگ آمیزی هم دارند که برایشان انجام می‌دهد.
همچنین ادامه می‌دهد که بیشتر مخاطبشان افرادی هستند که تقاضای قرآن و فاتحه خوانی برای پدر و مادرشان را دارند.
بررسی فهرست دفترچه یادداشت نشان می‌دهد سنگ قبر‌های مربوط به بیشتر مشتریانش که به صورت مجازی سفارش می‌دهند و برایش پول واریز می‌کنند در قطعه‌های گرانتر قرار دارد.
علی در ادامه تاکید می‌کند که هرگز قیمت برای مشتریانش تعیین نمی‌کند و آنان بسته به وضعیت اقتصادیشان، خودشان هزینه را می‌پردازند که به طور معمول بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است؛ البته این غیر از هزینه‌های گلاب، گل یا دیگر مواردی است امکان دارد مشتریان درخواست کنند.
وی ادامه می‌دهد: خیلی از خانواده‌ها به دلیل دوری راه، ترافیک و مشغله کاری از قرآن خوانان معتمد بهشت زهرا (س) که علم استفاده از وسایلی مانند تبلت و گوشی‌های هوشمند را دارند درخواست خواندن قرآن به صورت هفتگی یا ماهانه دارند.
این قرآن خوان که می‌گوید قبل از این کار در یکی از شهر‌های جنوبی کشور کارگر بوده و حقوق حداکثر یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی می‌گرفته، درآمد ماهانه کنونی اش را متغیر، اما در برخی ماه‌ها تا حدود پنج میلیون تومان اعلام می‌کند.
خبرنگاردر ادامه به سراغ یکی از کیوسک‌های اجاره دهنده اکو، باند، چادر و صندلی که در نزدیک محل عروجیان بهشت زهرا (س) قرار دارد می‌رود؛ از پسر جوانی در مورد فاتحه خوانی مجازی می‌پرسد که پاسخ می‌دهد: ما هم افرادی را داریم که برای شما به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه به صورت آنلاین قرآن تلاوت کنند.
وی نیز می‌گوید: هزینه گل و گلاب جداگانه باید پرداخت شود، ولی هزینه نگهداری قبر و تلاوت قرآن و فاتحه در روز‌های پنجشنبه در حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است.
این پسر جوان تصریح می‌کند: روزانه حداقل یک نفر برای پیدا کردن کسی که برای متوفی قرآن بخواند و فیلم آن را آنلاین ارسال کند به ما مراجعه دارد.
گرچه هنوز شمار افرادی که بدون مراجعه بر سر قبور متوفی خواهان خواندن مجازی فاتحه باشند در بهشت زهرای تهران زیاد و فراگیر نشده، اما به نظر می‌رسد روند آن روز به روز در حال گسترش و این درحالی است که مسئولان بهشت زهرا تاکید می‌کنند در حال ساماندهی سامانه فاتحه خوانی مجازی هستند تا این کار از نظم و ساختار لازم برخوردار شود.
این سبک فاتحه خوانی شاید در وهله نخست غیرطبیعی به نظر آید، ولی در حال حاضر در میان قرآن خوانان بهشت زهرا (س) در حال رشد است، جدای از ارزش گذاری اینگونه مشاغل باید ساز و کار نظارت و کنترل صاحبان این مشاغل نیز از طرف دستگاه‌های اجرایی متولی فراهم شود.
** راه اندازی سامانه هوشمندمدیرعامل سازمان بهشت زهرا (س) در ادامه این گزارش به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: سامانه هوشمند بهشت زهرا (س) با امکان نظارت بر همه قبور توسط خانواده‌های متوفیان در دست تولید است و به زودی راه اندازی خواهد شد.
سعید خال ادامه داد: سامانه هوشمند بهشت زهرا (س) این امکان را به خانواده‌های متوفیان خواهد داد که در هر زمان و هر کجا، سنگ مزار عزیز خود را مشاهده کنند.
وی یادآور شد: سازمان بهشت زهرا (س) قصد دارد در جریان سامانه هوشمند امکاناتی نظیر شست و شو، گل گذاری قبور و همچنین تلاوت قرآن نیز راه اندازی کند.
خال در خصوص نظارت بر عملکرد قرآن خوانان مجازی نیز به این جمله بسند کرد: سازمان بهشت زهرا (س) اکثر این افراد را شناسایی کرده، ولی چون هنوز شکایتی از نحوه عملکرد آنان گزارش نشده، برخوردی صورت نگرفته است.
وی در پاسخ به این پرسش که در صورت مشاهده افرادی سودجو که از شهروندان در این زمینه سوءاستفاده کنند شما چه برخوردی می‌کنید؟ ابراز امیدواری کرد که با راه اندازی سامانه هوشمند سازمان بهشت زهرا (س) دست برخی افراد سودجو از این آرمستان کوتاه شود.
بهشت زهرا (س) بزرگترین آرامستان ایران در جنوب پایتخت قرار دارد که فعالیت در آن به طور رسمی در سال ۱۳۴۹ آغاز شد.
بر اساس گزارش‌ها اینک حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در بهشت زهرا (س) مدفون هستند.