رویداد۲۴ محمد سالاری (رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران)، درباره نمای ساختمانها در شهر تهران گفت: اهمیت بررسی نقشه‌های نمای ساختمان به این دلیل است که نمای ساختمانها در مجموع منظر شهری را تشکیل می‌دهد که ارتباط مستقیم با هویت یک شهر دارد.
وی ادامه داد: بخشی از هویت شهر را سیما و منظر شهری تشکیل می‌دهد، در نتیجه بحث نما‌های ساختمانها و نمای مناظر شهری حقوق عمومی شهر و شهروندان است، و متولیان ساخت و ساز نمی‌توانند بدون توجه به حقوق عمومی شهر و یا هویت و تمدن یک جامعه شهری، صرفا سلایق خود را در نما اعمال کنند، در این باره باید به حقوق عمومی توجه شود.
وی با اشاره به الزام شهرداری تهران از دوره چهارم نسبت به بررسی نقشه‌های نمای ساختمان در هنگام صدور پروانه افزود: بحثی که اکنون مطرح است به نحوه تصمیم‌گیری درباره نما برمی‌گردد. در کمیته‌های نما که متشکل از کارشناسان معماری و طراحی شهری و کارشناسان مسلط به ضوابط شهری و معماری، اساتید دانشگاه و ناظرین متخصص است، تصمیم‌گیری باید به نحوی باشد که برای دستیابی به حقوق عمومی شهر، خروجی کمیته‌های نما قابل دفاع باشد و نظر مجموعه بر تصمیم‌گیری‌های سلیقهای غالب باشد.
سالاری با بیان اینکه که تصمیم‌گیری‌ها در کمیته نما بعضا سلیقهای است، تصریح کرد: اعضای حاضر در کمیسیون، درباره موارد مندرج در انتخاب نما از جمله رنگ غالب، نوع مصالح غالب در نما و ... سلیقه شخصی خود را اعمال و آنچه را که مورد پسند شخصی است، در تصمیمات نهایی دخالت می‌دهند.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با بیان اینکه فرایند تصمیم‌گیری در کمیته نما باید به گونه‌ای باشد که هم ذی‌نفع در آن حضور داشته باشد و هم شهروندی که قرار است برای بنای او تصمیم‌گیری شود، تصریح کرد: با این فرایند حقوق خصوصی افراد اگرچه اولویت با حقوق عمومی است، پایمال نمی‌شود و خروجی کمیته نما قابل دفاع خواهد بود.
وی با اشاره اینکه نباید تصمیم‌های سلیقهای در جلسه بررسی نما غالب باشد، اظهار داشت: در نهایت خروجی باید منجر به یک فرآیند برد-برد شود که در آن هم حقوق شهروند حفظ شده است و هم حقوق شهر.
سالاری در ادامه ضمن تاکید بر اینکه از طرفی ضوابط در بررسی معماری و نما نباید آنقدر کمی شود که خلاقیت‌های معمارگونه تحت‌الشعاع قرار بگیرد، اشاره کرد: حوزه معماری مانند سایر علوم و دانش‌ها نسبی است و همچنان رو به تکامل است.
وی افزود: همه شهروندان و طراحان شهری که ذینفعان اصلی این حوزه هستند، باید احساس کنند، نمای بنای آن‌ها در این کمیته‌ها بدون اعمال سلایق شخصی و مبتنی بر رویکرد‌های اصولی و حقوقی در حال بررسی است و هر تصمیمی که در کمیته نما گرفته می‌شود، موجب ارتقا و فاخر شدن بنا می‌شود.
سالاری در ادامه با بیان اینکه اگر بررسی‌ها و رای‌دهی در کمیته قابل دفاع نباشد، متولیان ساخت و ساز و شهروندان سعی می‌کنند، قانون را دور بزنند، گفت: در نتیجه مالک تصمیم می‌گیرد، نمای مورد تایید خود را اجرا و در نهایت جریمه آن را پرداخت کند، از طرفی سلیقهای عمل کردن باعث می‌شود، افرادی که نمای آن‌ها مورد قبول وارد نمی‌شود، به کمیته نما مراجعه نکنند و پس از اجرای نمای مورد نظر، جریمه آن را پرداخت کنند.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در ادامه تصریح کرد: وقتی شهروندی فکر می‌کند، نمایی که خود طراحی کرده، مولفه‌های بهتری دارد و از خروجی کمیته نما قانع نمی‌شود، موارد دلخواه خود را اجرا می‌کند و پس از آن نیز شهرداری با اعمال جریمه موضوع را خاتمه می‌دهد.
وی به بحث درآمدزایی به واسطه پرداخت جریمه اشاره کرد و افزود: در بعضی موارد، برخی اعضای کمیته نما تنها به جنبه درآمدزایی توجه می‌کنند، در حالی که موارد اصلی در تصمیم‌گیری اجرا نشده است و با این استدلال که درآمدی هم به شهرداری اضافه می‌شود، همان نظر شخصی خود را اعمال می‌کنند، در نتیجه به هدف اصلی کمیته‌های نما نمی‌رسیم.
سالاری با تاکید بر توجه به محتوا و کیفیت در بررسی نما اظهار داشت: نگاه به نما‌ها باید آنقدری از کیفیت کافی برخوردار باشد که متولی ساخت و طراح نما، فکر کند کمیته نما جایگاهی است که استفاده از دانش اعضای آن باعث ارتقای نما می‌شود. در این صورت است که از کمیته استقبال می‌شود، اما وقتی نظر سلیقهای باشد باعث عقب نشینی صاحبان بنا‌ها می‌شود.
وی با لزوم تاکید بر فرایندسازی در کمیته‌های نما تصریح کرد: کمیته‌های نما باید سمتی بروند که معماران احساس نکنند، اثر تولیدی و خلاقیت آن‌ها تحت تاثیر فضای سوداگری قرار می‌گیرد. متاسفانه اکنون فضا به سمتی رفته است که معماران بیشتر از اینکه تحت تاثیر علم و دانشی که فراگرفته‌اند باشند، برای درآمدزایی بیشتر و برای راضی کردن متولیان ساخت و ساز و شهروندان و داشتن یک بازار کار بیشتر، تحت تاثیر مطالبات مبتنی بر منافع شخصی قرار دارند.
سالاری با بیان این نکته که مسئولیت‌پذیری اجتماعی در جامعه افول پیدا کرده و هیچ بخشی از آن مستثنی نیست، اظهار داشت: این موضوع نیز نیاز به بررسی و کار کردن بر روی جنبه‌های اجتماعی و مسئولیت‌پذیری دارد. یک معمار به لحاظ علمی و کارشناسی به جامعه تعهد دارد و باید همه طراحی‌ها و خلاقیت‌ها و دانش او مبتنی بر آموخته‌ها و بینش خود به نما در شهر باشد تا مبتنی بر منافع شخصی و گروهی افرادی که در فضای شهری ساخت و ساز می‌کنند.
عضو شورای شهر با بیا این نکته که طی دهه‌های اخیر آثاری خلق شد که نسبت به سده‌های گذشته کشور کمتر فاخر، ارزشمند و ماندگار بوده‌اند، افزود: باید این قبیل موضوعات مدام مطرح و آن را به گفتمان رایج تبدیل کنیم و مسئولیت پذیری اجتماعی در تصمیمات مربوط به نمای ساختمان نیز بر سلیقه‌های شخصی و منافع گروهی خاص غلبه پیدا کند.
وی با تاکید بر اینکه نمی‌توان برای کل شهر یک نسخه ثابت تدوین کرد، افزود: با توجه به وضعیت اقلیم و موقعیت جغرافیایی باید برای هر منطقه نسخه‌های متفاوت تجویز کرد.
سالاری در ادامه افزود: یکی از رویکرد‌های کمیته نما همین مساله است، وگرنه موضوع نما کاملا کمی نیست که با یک ضابطه مشخص پیش برود. آنچه در این کمیته حاکم است، توجه به کالبد قبلی شکل گرفته در محلات به عنوان ملاک عمل است.
عضو شورای شهر با بیان این نکته که از زمان ایجاد کمیته‌های نما طی ۴ سال گذشته تغییرات اساسی ایجاد شده است، اضافه کرد: هر پروانه‌ایی که صادر می‌شود، نمای آن مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما کمیته نما هنوز با الگوی مطلوب و ایده‌آل فاصله زیادی دارد. باید با استفاده از نظرات حرفه‌ای، کارشناس و دانشگاهیان، نشست‌هایی برگزار و دوره تکامل کمیته نما همچنان برگزار شود.
وی در پاسخ به این سوال که، اما در طی این ۴ سال کیفیت نما در شهر تهران تغییر چندانی نداشته است، گفت: جلوه‌های بسیار خوبی در برخی محلات می‌بینم، باید توجه کرد که کل پروانه‌ای که در طی این ۴ سال صادر شده است، در مقایسه با مجموعه کالبد شهر که در طی دهه‌های مختلف شکل گرفته است، براساس آمار شهرداری تهران کمتر از ۲ درصد بوده است، لذا این دو درصد که به صورت پراکنده در محلات و مناطق نیز گسترده است، را نمی‌توان به معنای تغییر اساسی در نمای شهر تهران دانست و توقع داشت عموم مردم شهر آن را بینند. اگرچه شاهد اتفاقات بسیار ارزشمندی هستیم و یک فضای مهندسی در محلات و مناطق در تعیین نما در حال شکل گیری است و آینده بسیار خوبی را برای آن پیش بینی می‌کنیم.
سالاری همچنین تصریح کرد: قسمت عمده اهداف در کمیته نما شکل گرفته و به موازات اینکه در فرایند صدور پروانه نما‌ها رویکرد‌ها اعمال شود، درباره بررسی نما‌های شکل گرفته در گذشته نیز اقدام می‌شود، مانند آنچه در خیابان‌های مرکزی شهر از جمله انقلاب رخ داده و رضایت مردم را به همرا داشته است. باید بازبینی نما‌های آشفته در دستور کار قرار گیرد و شاهد بهتر شدن فضای بصری شهری شویم.
رئیس کمیسون معماری و شهرسازی شورای شهر درباره احتمال دریافت رشوه در کمیته‌های نما گفت: متاسفانه تخلف در سازمان‌ها چیزی نیست که آن را محدود به حوزه خاصی کنیم، هرجایی که اعمال سلیقه وجود داشته باشد، امکان فساد و رانت هم وجود دارد. زمانی که شورای معماری مناطق ایجاد شد، رویکرد این بود که تصمیم‌گیری عمومی باشد و با تضارب آرا تصمیم بهتری گرفته شود. باید فضای کمیته نما نیز شفاف شود و تشکیل کمیته نما به نحوی باشد که مردم علاقه‌مند در جلسات تصمیم گیری حضور داشته باشند، وقتی فضا به گونه‌ای شود که همه ذینفعان در آن حضور می‌یابند، امکان فساد و رانت در آن کاهش می‌یابد.
وی درباره اینکه کدام یک از مناطق در کمیته نما بهتر عمل کرده‌اند به منطقه ۲۲ اشاره کرد و گفت: در این منطقه سازه‌های قدیمی وجود داشته که کمیته نما در آن قسمت خوب عمل کرده است. در مناطق مرکزی نیز عملکرد خوب بوده است.