رویداد۲۴ این روز‌ها که فضای سیاسی کشور کم کم در حال انتخاباتی شدن است، جناح‌های سیاسی خود را مهیای اسفندماه می‌کنند، این درحالی است که فضای جامعه به هیچ عنوان گویای چنین چیزی نیست، دلیل آن نیز کاملا مشخص است، در شهری همچون تهران، مردم در سال ۹۴ با اشتیاق فراوانی، "تکرار می‌کنم"، محمد خاتمی را تکرار کردند، اما عمکرد محمد رضا عارف و دیگر نمایندگان شاخص جناح چپ در مجلس دهم کوچک‌ترین شکی را باقی نگذاشت، تجربه لیستی رای دادن بدون شناخت نامزدها، به هیچ عنوان نمی‌تواند اثرگذار و مطلوب باشد.
بسیاری از اصلاح طلبان این روز‌ها از عملکرد فراکسیون جریان خود در پارلمان به هیچ وجه رضایت ندارند، از یک سو افرادی همچون محسن رهامی رئیس کمیته راهبردی اصلاح طلبان ضمن نقد عملکرد امیدی‌ها، تاکید می‌کند از طریق رایزنی با شورای نگهبان می‌توان زمینه حضور ژنرال‌های اصلاحات را در مجلس یازدهم فراهم کرد.
هم نظر با این رویکرد، اما با دوقطب کاملا مخالف از یک سو افرادی مانند رسول منتجب نیا معتقد به حضور الزامی و تحت هر شرایطی در انتخابات است و می‌گوید باید برای حفظ جریان اصلاحات با هر ترتیب و سروشکلی در انتخابات حضور پیدا کرد.
اما از سوی دیگر افرادی مانند مصطفی تاج‌زاده معتقدند اول باید با شورای نگهیبان و نهاد‌های تاثیرگذار مذاکره کرد، اگر آن‌ها شرایط اصلاح طلبان را برای حضور نامزد‌های مطرح و شناخته شده که قبلا نیز سابقه نمایندگی و حضور در دولت اصلاحات را داشته اند، قبول کردند، آن‌گاه در انتخابات حضور پیدا کرد، غیر از چنین شرایطی اصلاح طلبان باید شرایط را برای مردم تشریح کرده و از حضور در انتخابات صرف نظر کنند.
اما در این بین رادیکال‌ترین نظر در رابطه با حضور در انتخابات مجلس از سوی اصلاح طلبان را عباس عبدی دارد، وی معتقد است با توجه به شرایط موجود و رد صلاحیت گسترده نامزد‌های اصلاح طلب و همچنین تجربه فراکسیون امید با نیرو‌های دسته چندم، اصلاح طلبان شانسی برای انتخابات مجلس آینده ندارند.
شکاف بین فراکسیون امید و بدنه اصلاحات
حال در چنین شرایطی باید دید سیاست اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس یازدهم چیست؟، آیا بازهم در تهران با لیست ۳۰ نفره به مانند سال ۹۴ عمل می‌کنند یا اینکه با یک لیست حداقلی، اما کیفی و با حضور چهره‌های شاخص و تاثیرگذار در صحنه انتخابات حاضر می‌شوند.
این در حالیست که محمد رضا عارف با وجود‌های نقد‌های تندی که به مدیریت وی بر فراکسیون امید مطرح است، وی در جایگاه رییس شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان گفته است: «قطعاً سند راهبردی خواهیم داشت که وعده ما به مردم است. ارزیابی عملکرد گذشته بویژه فراکسیون امید را هم خواهیم داشت.»
وی افزوده است: «انتخابات سال ۱۳۹۲ چند دستاورد داشت که مهم‌ترین آن ایجاد وحدت و همبستگی میان اصلاح‌طلبان بوده است. این دستاورد در انتخابات گذشته نیز خودش را خوب نشان داد.»
عارف یادآور شده است: «دستاورد بعدی حضور جدی و یک پارچه اصلاح‌طلبان در رویداد‌های سیاسی بوده است. در انتخابات سال ۹۰ اصلاح‌طلبان حضور حداقلی داشتند که حتی در همان هفته اول بعد از برگزاری انتخابات اعلام شد اشتباه کردیم که این حضور حداقلی بود.»
وی ایجاد انسجام در میان کاندید‌ها و ارائه لیست واحد را دیگر دستاورد جریان اصلاحات به تبع تشکیل شورای عالی اصلاح طلبان در سال‌های اخیر دانسته و گفته است: «در انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان سال ۱۳۹۴ نتیجه این انسجام و هماهنگی دیده شد.»
به گفته عارف، «با این دستاورد‌ها ما رویکرد سلبی را به ایجابی تبدیل کردیم. مردم کاری کارستان کردند و نگاه مثبت خود را نسبت به این ائتلاف نشان دادند. ما باور نمی‌کردیم هر ۳۰ نفر لیست رأی بیاورند.»
به نظر می‌رسد یک شکاف جدی میان بدنه اصلاح طلبان با فراکسیون امید وجود دارد، در حالیکه امیدی‌ها عملکرد خود را با توجه به وضعیت موجود رضایت بخش وموثر می‌دانند، اما بدنه اصلاحات نقدی بسیار جدی و تندی بر این عملکرد دارد که ممکن است اگر همین افراد فعلی مجلس دوباره در قالب لیست امید، قد علم کنند، این بار با تکرار هیچ کس تجربه ۹۴ و رای به لیست ۳۰ نفره را تکرار نکنند.»
جلال جلالی زاده: فراکسیون امید نتوانست مواضع اصلاح طلبان را بیان کند
جلال جلالی زاده عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با اشاره به اینکه اصلاح طلبان در انتخابات مجلس دهم در همان ابتدا با مشکل تائید صلاحیت‌ها روبرو بودند، گفت: «فراکسیون امید که تشکیل شد دلخواه اصلاح طلبان نبود و آن انتظاری که از اعضایش می‌رفت، برآورده نشد.»
وی افزود: «فراکسیون امید در بیان مواضع ثابت قدم نبود و اتحاد و یکپارچی که از آن توقع بود شکل نگرفت، از سویی، با مسائلی که در مورد برخی از نمایندگان که با لیست امید وارد مجلس شدند، اما به فراکسیون‌های دیگر پیوستند، نیز نحوه گزینش نامزدها، مورد سوال جدی قرار گرفت.»
جلالی زاده اظهار داشت: «فراکسیون امید نتوانست در بیان مواضع خوب عمل کند و نهاد تاثیرگذاری در رابطه با فراکسیون‌های دیگر مجلس و یا حتی دولت نبود.»
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با تاکید بر اینکه فراکسیونی که در مجلس اکثریت را به دست می‌آورد، قدرت تاثیرگذاری بسیار زیادی دارد و می‌تواند نظرات خود در مجلس را به خوبی اجرایی کند، گفت: «در مورد طرح‌ها و لوایحی که در بهارستان نیز به تصویب می‌رسد، این موضوع صادق است، اما فراکسیون اقلیت نیز اگر نمایندگان توانمند و شاخصی نیز داشته باشد، می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.»
وی ادامه داد: «هرچند که اصلاح طبان در مجلس تعدادشان حداقل ۹۰ نفر برآورد می‌شود، اما به اندازه این تعداد، وزن نداشتند و نتوانستند تاثیرگذار باشند و هم اینکه مواضع و منافع جبهه اصلاحات را در پارلمان دهم نیز تامین نکردند.»
عبدالله ناصری: تنها چند نماینده فراکسیون امید نمره قبولی گرفتند
عبدالله ناصری فعال سیاسی اصلاح طلب با تاکید بر اینکه فراکسیون امید به عنوان یک تشکیلات اصلاح طلب در درون مجلس خیلی رضایت بخش عمل نکرده و نمره قابل تاملی نیز نمی‌گیرد، گفت: «تنها برخی از اعضای فراکسیون امید توانستند خیلی محدود به وظایف نمایندگی خود عمل کنند و از تریبون مجلس روشنگری کنند.»
وی افزود: «نمایندگانی از جمله آقایان صادقی، حیدری، هاشم زایی، میزایی نکو و خانم‌ها سیاوشی، سلحشوری و زر آبادی در بین اعضای فراکسیون امید شاخص بودند و توانستند به وظایف نمایندگی خود عمل کنند.»
ناصری ادامه داد: «این نمایندگان جدا از اینکه سازوکار‌های حوزه نظارتی برای دور آینده آیا صلاحیت آنان را تائید خواهد کرد یا خیر، به مشی اصلاح طلبی خود به عنوان نماینده مردم متعهد بودند.»
این فعال سیاسی اصلاح طلب با تاکید بر اینکه عملکرد فراکسیون امید به طور کلی قابل قبول و رضایت بخش نبود، اظهار داشت: «تا به حال در هیچ دورهای از مجلس مردم تا این حد حس نکردند که رای آن‌ها کارساز نیست و این تا حدی به عملکرد فراکسیون امید برمی‌گردد که نتوانست در مجلس آن کارایی که مورد انتظار بود را از خود نشان دهد.»
ناصری تصریح کرد: «در فراکسیون امید معدود نمایندگانی بودند که توانستند از ظرفیت نمایندگی مجلس خود به خوبی استفاده کرده و از آن جایگاه مطلبات اصلاح طلبانه مردم را مطالبه کنند، حال چنین کسانی برای دور بعدی با خطر جدی عدم تائید صلاحیتشان روبرو هستند.»
فاطمه راکعی: نمایندگان لیست امید به تعهد خود پایبند نبودند
فاطمه راکعی نماینده اسبق مجلس و فعال سیاسی اصلاح طلب با تاکید بر اینکه مردم باید بدانند چه کسانی به عنوان اصلاح طلب و با رای آن‌ها به مجلس راه یافتند، اما بعد سفره خود را از فراکسیون امید جدا کردند، گفت: «متاسفانه برخی از کسانی‌که در لیست جبهه اصلاحات برای مجلس دهم حضور داشتند و از طریق آن نیز به بهارستان راه یافتند، به تعهد خود پایبند نبودند و زیر عهد خود زدند.»
وی افزود: «باید این امر مورد ارزیابی قرار بگیرد که چرا چنین کسانی در لیست قرار گرفتند و بعد از ورود به مجلس راه خود را از دیگر اعضای فراکسیون امید جدا کردند.»
راکعی اظهار داشت: «این حق مردم است که این افراد را بشناسند و بدانند که چه کسانی با بلیط اصلاح طلبان وارد مجلس شدند، اما بعد از آن به اردوی رقیب پیوستند.»
این فعال سیاسی اصلاح طلب با اشاره به اینکه دیگر نبابد اشتباه در چینش لیست‌ها به مانند سال ۹۴ در انتخابات اسفندماه تکرار شود، گفت: «باید کسانی که واقعا به آرمان‌ها و مشی اصلاح طلبان باور دارند، در لیست قرار بگیرند تا بتوانند در عمل نیز از منافع و خواسته‌های جبهه اصلاحات در مجلس دفاع کنند.»
ناصر ایمانی: فعالیت فراکسیونی در مجلس ایران بسیار ضعیف است
ناصر ایمانی فعال کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه اساسا فعالیت فراکسیونی در مجلس ایران بسیار ضعیف بوده است، گفت: «در مجالس قبل نیز اصول گرایان با اینکه اکثرت مجلس را در دست داشتند، نتوانستند عملکرد خوبی از خود به نمایش بگذارند.»
وی با تاکید بر اینکه نامزد‌های ورود به مجلس آموزش مناسب و صحیحی برای رفتار فراکسیونی نمی‌بینند، اظهار داشت: نمایندگان مجلس عملکرد قابل قبولی در رابطه با رفتار فراکسیونی و حزبی از خود برجای نگذاشتند، این امر از آن‌جا نشات می‌گیرد که ما در کشور حزب به معنای واقعی نداریم و به همین خاطر است که فراکسیون‌ها نمی‌توانند موفق عمل کنند.»
ایمانی با اشاره به اینکه نحوه ورود نمایندگان نیز محل اشکال است، اضافه کرد: «در شهر‌های بزرگ همچون تهران اصلاح طلبان و اصولگرایان دور هم جمع می‌شوند و نهایتا یک لیست را تنظیم می‌کنند، که افراد آن ممکن است هیچ سنخیتی با هم نداشته باشند، نمونه مملوس این امر اتفاقی است که در لیست امید رخ داد و برخی از نمایندگان بعد از ورود به مجلس از اصلاح طلبان جدا شدند.»
این فعال سیاسی ادامه داد: «در شهر‌های کوچک و به اصطلاح یک نماینده‌ای که اوضاع بدتر است، آن‌جا که ممکن است فرد در دوره اول با تابلوی اصلاح طلبی یا اصولگرایی وارد مجلس شود، اما در دورهای بعدی نیز به این امر نیز دیگر احتیاج ندارد و کار خود را انجام دهند.»
وی با بیان اینکه فراکسیو‌های مجلس به هیچ وجه آموزش حزبی لازم را نمی‌بینند، گفت: «فراکسیون نیز یک حزب کوچک است که باید کارکرد‌های حزبی داشته باشد، در این زمینه فرد با لیست وارد می‌شود، اما هیچ‌گونه تعهد به جریان سیاسی خود ندارد، اگر در این زمینه تعهدی هم بدهد که پایبند باشد، این تعهد الزام آور نیست.»
ایمانی افزود: «به طور کلی باید عملکرد فراکسیون‌ها در مجلس یک آسیب شناسی جدی صورت گیرد، چراکه در این حوزه بسیار مشکل وجود دارد و این معضلات اثرگذاری فراکسیون‌های مجلس را بسیار کمرنگ کرده است.»
دلایل چهارگانه عملکرد ضعیف فراکسیون امید در مجلس دهم
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه چهار دلیل را برای عملکرد ضعیف و فراکسیون امید می‌توان برشمرد، گفت: «اول اینکه از ابتدا انتظار‌ها از فراکسیون امید حداقلی بود، چرا که به طور معمول چهره‌های شاخص شهر‌های بزرگ فراکسیون‌ها را اراده می‌کنند، اما به دلیل اینکه افراد تاثیرگذار جناح چپ یا اصلا نامزد نشدند، یا اینکه صلاحیتشان تائید نشد، اصلاح طلبان با حداقل داشته‌های خود در انتخابات مجلس شرکت کردند و افزاد شاخص زیادی را به همراه نداشتند.»
وی افزود: «دوم هم اینکه چهره‌های غیر شاخص عملکرد خیلی ضعیفی از خود نشان دادند، آن‌ها در درجه اول از تجربه سیاسی لازم برخوردار نبودند و در درجه دوم نیز به دلیل اینکه آموزش‌های حزبی ندیده بودند، نتوانستند آن اثرگذاری لازم را برای فراکسیون امید انجام دهند، این درحالی بود که در فراکسیون ولایی چهره‌های با تجربه بیشتری حضور داشتند و بهتر عمل کردند.»
ایمانی سومین دلیل عملکرد غیر اثرگذار فراکسیون امید را مسئله مدیریتی دانست و اعلام کرد: «آقای عارف در جایگاه رهبر فراکسیون نتوانست مدیریت قاطع و موثری را برای جمع و جور کردن فراکسیون امید از خود نشان دهد و برای همین موضوع است که صدای بسیاری از اصلاح طلبان در مورد عملکرد نمایندگان این جناح سیاسی در مجلس بلند شده است.»
این کارشناس مسائل سیاسی عدم ارتباط سیاسی موثر با بدنه سیاسی اصلاح طلبان و همچنین دولت حسن روحانی را آخرین دلیل عملکرد ضعیف فراکسیون امید در مجلس دهم برشمرد و اظهار داشت: «در زمینه ارتباط با دولت اصولگرایان مجلس از اصلاح طلبان عملکرد به نسبت بهتری را از خود نشان دادند، این در حالیست که امیدی‌ها به صورت جزیره‌ای عمل کردند و اثرگذاری خاصی در صحنه سیاسی پارلمان نتوانستند از خود به نمایش بگذارند.»
وی با اشاره به گله برخی از اصلاح طلبان مبنی بر اینکه اعضای فراکسیون امید را اصلا نمی‌شناسند، گفت: «این مدیریت ضعیف در ارتباط گیری با بدنه اصلاح طلبان موجب شد که در عمل ارتباط اصلاح طلبان با مجلس به طور کل قطع شود و در اغلب موارد آن‌ها قافیه رقابت در مجلس را به اصولگرایان برای کسب کرسی‌های مهم از جمله صندلی ریاست و کمیسیون‌های مهم مجلس را باختند.»
ایمانی ادامه داد: «فراکسیون امید باید برای اثرگذاری مطلوب حداقل با احزاب اصلاح طلب ماهی یک بار جلسات ماهانه را به طور مرتب برگزار می‌کردند تا هم از فعالیت‌های خود در مجلس به آن‌ها گزارش می‌دادند و هم نقطه نظرات بدنه اصلاحات را گوش می‌دادند تا می‌توانستند منافع حزب و جبهه خود در بهارستان را پیگیری کنند که در عمل چنین اتفاقی روی نداد.»
وی تاکید کرد: «در مجموع می‌توان گفت: در مجلس دهم عملکرد هیچ کدام از فراکسیون‌ها مورد قبول واقع نشد و تازمانی‌که درکشور به طور واقعی احزاب سیاسی شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار زیادی از فراکسیون‌های موجود در مجلس داشت.»