رویداد۲۴ هفته گذشته یک کشتی سوئدی به نام
استنا امپرو که با پرچم انگلیس در آب‌های خلیج فارس تردد می‌کرد، در تنگه هرمز توسط ایران توقیف شد. بسیاری از رسانه‌های غربی از بحران در یکی از مهمترین تنگه‌های تجاری جهان حرف می‌زنند بی اینکه اشاره‌ای به حقوق ایران درباره آب‌های سرزمینی‌اش کنند.
سی ان ان در گزارشی با یک استاد دریانوردی و سیاست‌های لجستیک در دانشگاه پلاموث مصاحبه کرده است. مایکل رو استاد دانشگاه آمریکایی گفته اگر شما کارت اعتباری داشته باشید و ۱۵ دقیقه بگذارید می‌توانید یک کشتی را برای عبور از تنگه هرمز ثبت نام کنید و هر پرچمی بخواهید می‌توانید روی آن بگذارید.
در حالی که کنوانسیون سازمان ملل کشتی‌ها را موظف می‌کند به نوعی با پرچمی که بر روی آن‌ها قرار دارد رابطه داشته باشند، قوانین جدید به کشتی‌ها اجازه می‌دهد تحت هر پرچمی که می‌خواهند؛ فارغ از اینکه صاحب کشتی چه است تردد کنند و این تا زمانی است که بتوانند هزینه ثبت را بپردازند. این کار به پرچم مصلحتی شهرت دارد.
پرچم مصلحتی به این معناست که صاحب یک کشتی تجاری، کشتی خود را در کشور دیگری به ثبت رسانده و پرچم آن کشور را بر فراز کشتی خود به اهتزاز درآورد. بر همین اساس تقریبا ۴۰ درصد همه کشتی‌ها در پاناما، لیبریا، جزایر مارشال به ثبت رسیده‌اند. سه کشوری که روی هم رفته تنها ۱۶۹ کشتی دارند.
مایکل رو به سی ان ان گفته این سه کشور در ظاهر به دریانوردی بسیار بی ارتباطند و تنها به این دلیل از پرچم آن‌ها استفاده می‌شود که ارزان قیمت هستند و قوانین و استاندارد‌های راحتی دارند. معمولا ثبت کشتی‌های تجاری در کشور ثالث دلایل تجاری دارند.
به گفته این استاد دانشگاه، یکی از دلایل انتخاب کشوری مانند مغولستان کاهش هزینه‌هاست. این کشور ساحل ندارد، بندر ندارد و هیچ ارتباط مستقیمی با دریا ندارد، اما با قیمت بسیار ارزان و استاندارد‌های ساده پرچمش را در اختیار سایر کشور‌ها قرار می‌دهد در نتیجه برای صاحبان کشتی مقصد مناسبی است. بر اساس آمار‌های سازمان ملل، ۲۶۵ کشتی با مجموع ۶۶۲ میلیون تن بار در حال حاضر تحت پرچم مغولستان در ترددند.
البته این روش جور دیگری هم عمل می‌کند. یونان که یکی از ابرقدرت‌های دریانوردی است به تنهایی بزرگترین ناوگان دریایی جهان را از آن خود کرده، کشتی‌هایش بیشتر از سایرین تحت پرچم کشور‌های دیگر تردد می‌کنند چرا که می‌خواهند از زیر بار مالیات‌های سنگین یونان فرار کنند.
به گزارش رویداد۲۴ داشتن پیشترین پرچم پرستیژ به ارمغان می‌آورد و سود آور هم هست. به همین دلیل کشور‌ها برای ثبت بیشترین پرچم با هم رقابت می‌کنند. ریچارد کولس محقق ارشد موسسه قوانین دریانوردی در دانشگاه سوث امپتون گفته اینکه کمپانی‌ها دائما در حال تغییر پرچمی که روی کشتی‌هایشان در اهتزازند باشند، طبیعی است اما پرچم مصلحتی میتواند بر خدمه کشتی‌ها تاثیر بگدارد. استنا امپرو یک نفتکش سوئدی بوده که توسط ایران در تنگه هرمز توقیف شده است. سی ان ان مدعی است این کشتی به دلیل استفاده از پرچم انگلیس توقیف شده و ایران اقدامی متقابل در برابر توقیف نفتکش خود در جبل الطارق انجام داده است.
خدمه استنا امپرو از هند، روسیه، فیلیپین و لیتوانی هستند. کشور‌هایی که اغلب در درگیری‌های ایران و غرب هیچ دخالتی ندارند. در عین حال هند، فیلیپین و روسیه بیشترین دریانوردان را دارد.
دیوید هیندل رییس بخش دریانوردان فدراسیون کارکنان حمل و نقل بین المللی به سی ان ان گفته خطری که در تنگه هرمز متوجه خدمه کشتی‍‌هاست غیر قابل قبول است. این سازمان علیه به کار بردن پرچم مصلحتی بار‌ها شکایت کرده است و معتقد است این روش جان خدمه را در خطر می‌اندازد.
او گفته خدمه کشتی‌هایی که از پرچم مصلحتی استفاده می‌کنند و تحت قوانین دریانوردی کشور‌های خودشان نیستند و از این رو از حقوق مشابه برخوردار نیستند.
به گزارش رویداد۲۴ زمانی که یک کشتی پرچم مصلحتی را می‌پذیرد تحت قوانین آن کشور در می‌آید و در عوض کشوری که پرچمش را داده مسئول کشتی و خدمه‌اش خواهد بود؛ فارغ از اینکه خدمه چه ملیتی داشته باشند.
رییس بخش دریانوردان فدراسیون کارکنان حمل و نقل بین المللی می‌گوید: معمولا کشور‌هایی که پرچمشان را داده‌اند، برای جان شهروندان دیگر کشور‌ها اقدامی نمی‌کنند. این زمانی که پرچم به یک کشور در حال توسعه یا ضعیف از نظر دیپلماسی تعلق داشته باشد، وخیم‌تر نیز خواهد شد.
هندل گفته: همزمان از کشور هر از این خدمه یا کشتی نیر کاری ساخته نیست، چون قانونا هیچ قدرتی ندارند. برای اینکه بدانید این وضعیت چقدر پیچیده است کافی است بدانید که کشتی‌ها می‌توانند در خلال سفر نیز پرچمشان را عوض کنند و تحت لوای پرچم دیگر در بیایند.
کولس محقق ارشد موسسه قوانین دریانوردی در دانشگاه سوث امپتون در این باره گفته در جنگ خلیج تعداد کمی از کشتی‌های کویتی در خلال مسیر پرچمشان را به پرچم انگلیس و تعدادی به پرچم آمریکا تغییرداده بودند که خطری متوجه شان نباشد.
موضوع دیگری که میتواند در این زمینه تاثیرگذار باشد، بیمه است؛ شرکت بیمه لیولد که یک شرکت بیمه بسیار بزرگ است، هفته گذشته از افزایش هزینه بیمه کشتی‌هایی که با پرچم بریتانیا تردد می‌کنند خبر داده است. این افزایش قیمت بعد از حادثه‌ای که برای نفتکش استنا امپرو اتفاق افتاد انجام گرفته و همین مساله انگیزه صاحبان کشتی‌ها برای تغییر پرچم را تقویت کرده است.
بر اساس گفته‌های سخنگوی شرکت کشتیرانی استنا بالک، صاحب نفتکش استنا امپرو، دولت‌های بریتانیا و سوئد اقدامات دیپلماتیک لازم برای آزادی خدمه را از سر گرفته‌اند و دولت‌های روسیه، لیتوانی و فیلیپین و هند را نیز در جریان قرار می‌دهند.
اریک هندل مدیر عامل شرکت استنا بالک گفته هنوز معلوم نیست آیا استفاده از پرچم بریتانیا در توقیف کشتی موثر بوده یا خیر، اما گفته این کشتی در سراسر جهان در تردد است و در بریتانیا حضور پررنگی دارد. اینکه از پرچم یک کشور دیگر استفاده کنیم دلایل متعددی دارد.