نوسازی بافت‌های فرسوده قصّه پر غصّه بازار مسکن

رویداد۲۴ نوسازی بافت‌های فرسوده یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی محسوب می‌شود و با تحقق کامل این برنامه به راحتی می‌توان انتظار داشت که کمبود مسکن تا حدودی کاهش یابد و همچنین به هنگام بروز بلایای طبیعی نیز آمار تلفات جانی و مالی تا حد زیادی کاسته شود چرا که با توجه به موقعیت جغرافیایی و شهرسازی بافت فرسوده نمی‌توان به هنگام بروز حوادث امکانات مناسب و لازم را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به افراد ساکن این مناطق رساند که این خود می‌تواند از نظر مالی و جانی تبعات منفی گسترده‌ای را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین مسئولان هم چند سالی است که بازآفرینی شهری را در دستور کار خود قرار داده‌اند هر چند برای تحقق این مهم موانع و مشکلات زیادی وجود دارد.

با توجه به اهمیت نوسازی بافت‌های فرسوده تسهیلات و برنامه‌های متنوعی برای این مهم ارائه شده است، اما متاسفانه هیچ یک از این موارد نتوانسته مشکل گشای اصلی نوسازی بافت‌های فرسوده شود چرا که باید به خاطر داشت در بافت فرسوده تنها مشکلات مالی وجود ندارد بلکه مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز دخیل هستند که این مهم در بسیاری از برنامه‌های کارشناسی شده کمتر مورد توجه قرار گرفته است که این مساله می‌تواند عاملی برای عدم پیشرفت قابل ملاحظه نوسازی بافت‌های فرسوده باشد.

از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که به دلیل جانمایی نامناسب بافت فرسوده و همچنین به علت ساخت و ساز‌های غیر اصولی رساندن مصالح ساختمانی در این مناطق در بسیاری از مواقع با مشکل مواجه می‌شود که این نیز یکی دیگر از مهمترین مشکلات پیشروی نوسازی بافت‌های فرسوده باشد چرا که بنا به اظهار نظر انبوه‌سازان متاسفانه برخی از ساختمان‌های واقع شده در بافت فرسوده به دلیل اینکه در کوچه‌های تنگ قرار گرفته اند امکان عبور و مرور خودرو‌های حمل و نقل مصالح ساختمانی و یا بتن ریزی مشکل خواهد بود که این مهم به یقین در روند نوسازی بافت فرسوده بسیار تأثیرگذار است تا جایی که طبق آمار موجود موقعیت جغرافیایی نامناسب ساختمان خود نقش بسزایی در کند شدن روند بازسازی و بافت فرسوده دارد.

ارائه تسهیلات متنوع یخ نوسازی بافت‌های فرسوده را نشکست

یکی از برنامه‌های مهم دولت نوسازی بافت‌های فرسوده است که برای تحقق این مهم تسهیلات متنوعی با سود کم در نظر گرفته است، اما متاسفانه در مقابل بسیاری از افراد به دلیل مشکلات مالی و یا موارد دیگر چندان از تسهیلات استقبال نمی‌کنند که این خود می‌تواند نشان از موفق نبودن راهکار‌های تشویقی برای تسریع در روند نوسازی بافت فرسوده باشد. به عبارت ساده‌تر تنها زمانی می‌توان انتظار داشت که باز آفرینی شهری به طور کامل اجرایی شود که در برنامه ریزی‌های آن از جامعه شناسان، روانشناسان و مهندسان استفاده شود در غیر این صورت اقدامات کارشناسی شده راه به جایی نخواهد برد.

از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که تنها بخشی از نوسازی و بهسازی بافت فرسوده بر عهده دولت است و در مقابل بخش مهم دیگر آن بر عهده مردم یا همان ساکنان این مناطق است که متاسفانه بنا به دلایل مختلف با انجام این کار مخالف هستند که این خود مهمترین علت برای عدم دستیابی به برنامه‌های از پیش تعیین شده در این خصوص است چرا که چگونه می‌توان انتظار داشت زمانی که ساکنان این مناطق با ارائه تسهیلات متنوع با نوسازی همگام نمی‌شوند این اقدام در مهلت از پیش تعیین شده به طور کامل اجرا شود.

خانه‌های قدیمی که جزو بافت فرسوده نیستند

باید در نظر داشت که در بحث نوسازی و بهسازی بافت فرسوده با خانه‌های قدیمی مواجه می‌شویم که مشخصات بافت فرسوده را دارند، اما به دلایل مختلفی مانند نداشتن بافت پایدار، ریزدانه نبودن املاک و همچنین بافت نفوذپذیر در زمره بافت فرسوده قرار ندارد که این خود می‌تواند برای مالک آن ساختمان مشکلات عدیده‌ای را ایجاد کند چرا که از تسهیلات مخصوص نوسازی بافت فرسوده نمی‌تواند استفاده کند که این نیز تاثیر بسزایی در عدم نوسازی اینگونه واحد‌ها دارد، بنابراین انتظار می‌رود با توجه به اینکه کشور در مدار زلزله قرار دارد و همچنین افزایش آمار تلفات جانی و مالی به هنگام وقوع بلایای طبیعی مسئولان با بازنگری در مورد تعاریف و وسعت بافت فرسوده امکاناتی را به ساختمان‌های قدیمی و فرسوده نیز اختصاص دهند تا شاید از این طریق بتوان از شهر فرسوده نجات یافت.

جای خالی هماهنگی میان دستگاه‌های ذیربط در نوسازی بافت‌های فرسوده

با نگاهی گذرا به روند نوسازی بافت‌های فرسوده به راحتی می‌توان به این مهم دست یافت که متاسفانه هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌های ذیربط وجود ندارد که این خود به عنوان مهمترین دلیل برای عدم اجرای کامل برنامه‌های نوسازی بافت فرسوده باشد چرا که انبوه‌سازان بر این باور هستند اگر تسهیلات نوسازی و بهسازی بافت فرسوده به آن‌ها واگذار می‌شد به یقین روند بازآفرینی شهری تسریع پیدا می‌کرد، اما این در حالی است که با ارائه این تسهیلات به ساکنان این مناطق شاهد افزایش نقدینگی در جامعه هستیم که این خود به یقین مشکلات عدیده‌ای را در بازار‌های اقتصادی به دنبال خواهد داشت به گونه‌ای که برخی از تسهیلات ارائه شده متاسفانه به بازآفرینی شهری اختصاص نیافته است که این خود می‌تواند نشان از عدم موفقیت این گونه برنامه‌ها را داشته باشد.

بازار مسکن بازاری فرابخشی است و نمی‌توان مسئولیت‌های آن را تنها متوجه وزارت راه و شهرسازی دانست چرا که برای ساماندهی و همچنین رهایی از بافت فرسوده نیاز به همکاری بخش‌های مختلفی مانند بهره‌برداران، انبوه سازان، شهرداری، نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی است به گونه‌ای که در صورت نادیده گرفتن هر یک از موارد مذکور به یقین بازآفرینی شهری با چالش مواجه خواهد بود.