رویداد۲۴ سوت رکود در حالی در بازار‌های ایران به گوش می‌رسد که سال گذشته، عطش تبدیل نقدینگی به کالا، اقتصاد ایران را در بحرانی عجیب فرو برد.
قیمت‌ها افزایشی دیوانه وار را در بازار‌ها تجربه می‌کردند و داغی تنور خرید سبب شده بود، تغییرات قیمت‌ها به شکلی لحظه‌ای فضای اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند جرقه اول از پس تهدید ترامپ برای خروج از برجام تشدید تحریم‌های ایران خورد، اما کارشناسان بر این اعتقادند که سیل نقدینگی پیش از آن به رغم هشدار‌های فراوان به راه افتاده بود و صحنه گردانی اتفاقا بر عهده آن بود.
مهدی تقوی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این خصوص می‌گوید:پیش‌تر بار‌ها و بار‌ها در خصوص رشد شتابان نقدینگی هشدار‌های لازم داده شده بود، اما کشیدن ترمز رشد نقدینگی نیاز به اصلاحات ساختاری پیچیده‌ای داشت که از قدرت اقتصاد تازه بیرون آمده از تحریم گویا خارج بود.
وی با اشاره به تغییر ترکیب سپرده‌ها گفت: وقتی سود سپرده‌های بانکی به بزرگترین سرمایه گذاری برای مردم عادی بدل شدند، طبیعی بود که بانک‌ها به ماشین خلق پول بدل شوند چرا که هر روز سود بیشتری را نسبت به قبل پرداخت می‌کردند و در نتیجه خواب پول در بانک‌ها خود به خود به خلق پول در اقتصاد منجر می‌شد.
وی تاکید کرد: در این فضا پیش بینی می‌شد کوچکترین جرقه منجر به افزایش شدید نرخ تورم شود، اما با این حال دوره سرمایه گذاری در بازار‌های ایران، به همان سرعتی که ایجاد شد، پایان یافت و جو روانی جامعه حالا تغییر کرده است.
وی کاهش شدید تقاضا را از یک سو تحت تاثیر کاهش قدرت خرید می‌داند، اما از سوی دیگر می‌گوید وقتی انتظارات روانی معکوس می‌شود و افراد انتظار ارزانی را می‌شکند، رکود اقتصاد ایران را فرا می‌گیرد چرا که تجربه ثابت کرده است هر چه کالا‌ها گران‌تر شوند، مردم عطش بیشتری برای خرید آن کالا نشان می‌دهند. در ضمن باید توجه داشت تورم سال گذشته تحت تاثیر ریزش ارزش پول ملی بود و سرمایه گذاران در بازار‌ها در نهایت در قیاس با قدرت خرید سودی نبردند بلکه ارزش سرمایه خود را حفظ کردند.
وی در پاسخ به این سئوال که چرا انتظارات روانی بر کاهش قیمت‌ها در شرایط کنونی استوار است؟ گفت: پاسخ این سئوال را باید در مدیریت بازار ارز جستجو کنید چرا که سیاستگذاران بازار ارز توانستند بالاخره از پس نوسان‌های گسترده دلار را مهار کنند و فعلا در قفسی اهنین گرفتار آورند، اما باید مراقبت کنند تا این مهار بار دیگر سال‌ها به طول نیانجامد چرا که در این صورت ما در کمتر از یک دهه بار دیگر به ناچار باید تبعات جهش ارزی را پذیرا شویم.
وی ادامه داد: من معتقدم روند کاهشی قیمت‌ها در بازار تداوم خواهد یافت و به تدریج در ماه‌های یپش رو کالا‌های بادوام و سرمایه‌ای با کاهش قیمت روبرو می‌شوند. بنده این نکته را از منظر داده‌های کلان اقتصادی و نه تبارشناسی بازار‌های خرد، عنوان می‌کنم. وقتی انتظارات تورمی بر کاهش قیمت استوار می‌شود بدان معناست که باید انتظار عقبگرد قیمت‌ها را داشته باشیم.
از سوی دیگر آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه تهران نیز در این خصوص به خبرانلاین گفت: اقدامات بانک مرکزی برای مهار نرخ سود سپرده و اعمال نظارت دقیق‌تر بر بازار‌ها بی تردید اقدامی مناسب تلقی می‌شود، اما کسانی که تا دیروز نرخ سود سپرده را به نرخ تورم مرتبط می‌دانستند امروز باید پاسخ دهند رد برابر رشد تورم باید چه کرد و آیا افزایش نرخ سود سپرده صحیح است؟
این کارشناس اقتصادی با نفی ضرورت افزایش نرخ سود سپرده گفت: اگر قرار بر اصلاحات ساختاری شود، همان طور که مهار بازار ارز ضرورت دارد، مهار ماشین خلق پول نیز ضروری است اگر سود سپرده‌ها کاهش یافته و سپرده بانکی از یک بازار برای سرمایه‌گذاری خارج شده و در جایگاه خود قرار گیرد نرخ تورم نیز در درازمدت روندی کاهشی را تجربه می‌کند.
او در توضیح این مطلب افزود: بهعبارت دیگر هیچ کشوری سپرده بانکی را تبدیل به ابزار سرمایه گذاری نمی‌کند و وقتی سود سپرده مهار شود قیمت تمام شده پول نیز کاهش می‌یابد که این مهم با تداوم اصلاخات ساختاری محقق می‌شود. وی به سرمایه گذاران و سپرده گذاران توصیه کرد با توجه به سیاست‌های اعمالی دیگر منتظر سود‌های نجومی در بازار‌ها تحت تاثیر افازیش قیمت‌ها نباشند.
پیش از این رییس کانون بانک‌های خصوصی نیز از کاهش یک تا یک و نیم درصدی قیمت تمام شده پول در کشور طی ۴ ماه اخیر تحت تاثیر تغییر شرایط پرداخت سود به سپرده‌ها خبر داد.