علی‌اکبر صالحی روز سه شنبه در مراسم آغاز عملیات اجرایی ساختمان‌های پشتیبانی پروژه ایزوتوپ‌های پایدار در مجتمع شهید علی محمدی به تشریح فعالیت‌های صنعت هسته‌ای کشور پرداخت و اظهار داشت: قرار است ۳۲ تن آب سنگین به آمریکا بفروشیم که بعد از مساله توقیف دو میلیارد دلار ایران مقداری شرایط را سخت کردیم و اول باید پول را واریز کنند، علاوه بر این در حال مذاکره با روس‌ها برای فروش ۴۰ تن آب سنگین هستیم.
وی ادامه داد: همچنین کشورهای اروپایی برای خرید ۲۰ تن آب سنگین اعلام نیاز کرده‌اند ضمن این که ما سالانه توان تولید ۲۰ تن آب سنگین را داریم و برای این کالای استراتژیک مشتری هم داریم و نباید فراموش کرد که تعداد کشورهای تولیدکننده آب سنگین بسیار اندک است.
رئیس سازمان انرژی اتمی یادآور شد: ۷۳ درصد از کشور اکتشاف هوایی شده است.
صالحی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: پروژه‌هایی که امروز در این مرکز کلنگ‌زنی یا به بهره‌برداری می‌رسند، نشان از نشاط فعالیت‌های فردو دارد، برخلاف اظهارات برخی که می‌گفتند کارها کُند یا متوقف می‌شود.
وی افزود: فعالیت‌های جدیدی در فردو پیش‌بینی کرده ایم از جمله تولید ایزوتوپ‌های پایدار که مقدمات آن فراهم شده است.
رئیس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: خیلی از کارهای علمی این پروژه با همکاری روس‌ها انجام شده و قرار است در قالب این پروژه تغییراتی در ماشین‌های سانتریفیوژهای IR۱ ایجاد شود تا بتوانند ایزوتوپ‌های پایدار تولید کنند.
صالحی اظهارامیدواری کرد در آینده نه چندان دور بخش علمی این پروژه به پایان برسد.
وی خاطرنشان کرد: برای این که بتوانیم این تجهیزات را در فردو نصب کنیم باید محل اقامت مهندسین را فراهم کنیم و از هم اکنون احتیاج به احداث ساختمان‌های پشتیبانی این مرکز داریم و این ساختمان‌ها تا زمان مقرر که ممکن است حداکثر یک سال آینده باشد به بهره‌برداری‌می رسد.
رئیس سازمان انرژی اتمی این ساختمان‌ها را پیش‌نیاز شروع فعالیت تولید ایزوتوپ‌های پایدار عنوان کرد و اظهار داشت: امروز یکی از این ساختمان‌ها کلنگ‌زنی شد و ساختمان‌های دیگر هم احداث خواهند شد.
صالحی به فراهم بودن زیرساخت‌های فردو اشاره کرد و تاکید کرد: خوشبختانه زیرساخت‌های فردو از قبیل گاز، تصفیه‌خانه و جمع‌آوری آب‌های روان و فاضلاب انجام شده است.
وی خاطرنشان کرد: امروز همچنین از محل نصب سانتریفیوژها و محلی که قرار است سانتریفیوژهای ایزوتوپ‌های پایدار مستقر شوند، بازدید خواهیم کرد و اقدامات لازم در این زمینه انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: علاوه بر این شاهد فعالیت‌های جدید دیگری در فردو خواهیم بود و همان طور که در برجام آمده درصدد هستیم بخشی از فردو را تبدیل به آزمایشگاه فنی و علمی بسیار پیشرفته کنیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: با اتحادیه اروپا درخصوص نوع آزمایشگاه در حال مذاکره هستیم و می‌خواهیم این آزمایشگاه در نوع خود بی‌نظیر باشد و بتواند علاوه بر ارائه خدمات علمی و فنی به داخل کشور و به کار گیری مجموعه‌ای از دانشمندان هسته‌ای، خدمات علمی و فنی خود را در منطقه و جهان هم ارائه دهد.
صالحی ادامه داد: این آزمایشگاه نیازمند استانداردهای بسیار پیشرفته است، بنابراین راه‌اندازی آن نیازمند وقت بیشتری است و باید ارزیابی‌های لازم را برای نوع آزمایشگاه داشته باشیم که چه ماهیت و چه تجهیزاتی باید داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: البته قدم‌هایی برداشته شده و برای بنده هم این امر تقریبا روشن شده است اما بایستی با کارشناسان دیگر هم در میان بگذاریم و امکان‌سنجی بیشتری انجام شود تا کاری که می‌کنیم مورد رضایت ملت باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه با بیان این که کشورهای بسیار اندکی تولیدکننده ایزوتوپ‌های پایدار هستند، اظهار داشت: علاوه بر این قیمت‌های ایزوتوپ‌های پایدار بسیار بالاست و هزاران دلار ارزش این کالا است و ورود در این عرصه برای ما بسیار ارزشمند است.
صالحی افزود: یکی از ابزارهای مورد نیاز تولید ایزوتوپ‌های پایدار سانتریفیوژها است. در برجام غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است و فعالیت‌های غنی‌سازی ادامه دارد. قبل از برجام با ۹ هزار سانتریفیوژ غنی‌سازی انجام می شد که این تعداد در حال حاضر بیش از ۶ هزار ماشین است.
وی گفت: حدود هزار و ۴۴ سانتریفیوژ در فردو نصب شده که ۳۰۰ ماشین در
خلاء در حال چرخش است و بقیه در حال چرخش نیستند، علاوه بر این پنج هزار
دستگاه در نطنز مشغول غنی‌سازی هستند.
وی یادآور شد: از سانتریفیوژی که تاکنون استفاده می‌کردیم فقط برای
غنی‌سازی اورانیوم بود، در حالی که این ماشین‌ها در بخش‌های مختلف از جمله
سلامت و صنعت هم به کار گرفته می‌شود و در حال حاضر برای وزارت نفت،
سانتریفیوژها را طراحی کرده و می‌سازیم.
وی یادآور شد: سانتریفیوژی که برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار به کار می‌رود، با توجه به اختلاف وزنی که با اورانیوم دارند باید متفاوت از سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم باشد و به همین لحاظ این خود یک نوع توسعه فناوری و درک ما از تکنولوژی سانتریفیوژ است.
به گفته صالحی، ایزوتوپ‌های که تولید می‌شوند گاهی به لحاظ فنی هم اندازه اورانیوم و گاهی خیلی سبک‌تر هستند، بنابراین باید تغییراتی در طراحی این ماشین‌ها داده شود و برای دستیابی به این فناوری با روس‌ها همکاری می‌کنیم.
صالحی اضافه کرد: مواد مورد استفاده شده در سانتریفیوژهای بخش سلامت و صنعت، مایع یا جامد است و ما در همه این رده‌ها نسبت به طراحی و تولید سانتریفیوژهای جدید اقدام می‌کنیم.
وی با بیان این که طراحی رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک به خوبی پیش می‌رود، اظهار داشت: طراحی مفهومی مجدد این رآکتور تمام شده و با ادغام شرکت‌های قدیمی، شرکت جدیدی تاسیس کرده‌ایم که حدود ۸۰۰ نفر مهندس در آن مشغول به کار هستند.
معاون رئیس‌جمهوری یادآور شد: ما طراحی مفهومی رآکتور اراک را خودمان انجام می‌دهیم اما از شرکت‌های اروپایی هم مشورت می‌گیریم.
صالحی ادامه داد: همچنین چین، آمریکا و ایران کارگروهی برای مدرن‌سازی رآکتور اراک تشکیل داده‌اند و این امر هم به خوبی پیش می‌رود و امیدواریم طبق برنامه‌ریزی - که نسبت به آن جلوتر هستیم - طی پنج سال آینده شاهد راه‌اندازی رآکتور مدرن اراک باشیم.
وی گفت: بحث استخراج و اکتشاف هم به خوبی به پیش می‌رود و برخلاف تصوری که قبلا داشتیم مبنی بر این که ممکن است ایران از حیث معادن اورانیوم غنی نباشد، با ارشادات رهبر معظم انقلاب از سال ۸۸ بحث اکتشاف را شروع کردیم و تا امروز غریب ۷۳ درصد از کشور را توانستیم اکتشاف هوایی کنیم که خبرها بسیار امیدوارکننده است.
وی افزود: ممکن است در بخش معادن جزو کشورهای غنی نباشیم ولی در این زمینه فقیر هم نیستیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان این که سرریز تجارب متراکم دانش هسته‌ای در بخش‌های سلامت و صنعت به کار گرفته می‌شود، اظهار داشت: دهها میلیارد قرارداد با بخش‌های مختلف کشور منعقد شده است که عمده آن در بخش‌های سلامت و صنعت است و بخش قابل توجهی از تجهیزات حساس را برای صنعت تهیه می‌کنیم و شرکت‌های تابعه سازمان انرژی هسته‌ای به سمت درآمد هزینه‌ای پیش می‌روند.
صالحی ادامه داد: قرارداد احداث دو رآکتور تولید جدید برق با روس‌ها منعقد شده است. قرار بود سال گذشته کلنگ‌زنی شود که به دلیل مسایل کارشناسی به نتیجه لازم برسیم.
وی اظهارداشت: این طرح‌ها اخیرا به نتیجه رسیده و بعد از این که از نظر کارشناسان درخصوص شاخصه‌های نیروگاه جدید مطمئن شدیم، کلنگ‌زنی خواهیم کرد.
به گفته وی، هزینه مورد نیاز احداث هر کدام از این پروژه‌ها پنج میلیارد دلار است و احداث آنها نیازمند پشتیبانی عظیم مالی و نیروی انسانی فراوان است.
رئیس سازمان انرژی اتمی به برخی از بدعهدی‌های طرف مقابل در بخش تحریم اشاره کرد و گفت: تا امروز با وجود برخی بدعهدی‌های طرف مقابل در حوزه تحریم، در حوزه فنی کاملا روی زمین مستحکم ایستاده‌ایم و به گونه‌ای پیش‌بینی شده است که اگر خلف وعده کند و تا جایی که نظام تصمیم بگیرد به خاطر خلف وعده آنها ضرورتا ما هم باید در تعهدات خود بازنگری کنیم، تمام پیش‌بینی‌های لازم شده و جای نگرانی نیست.