رویداد۲۴ روز گذشته احمد عراقچی معاون پیشین بانک مرکزی که هماکنون متهم پرونده فساد تخلفات ارزی است، گفت‌گویی تفصیلی با خبرگزاری فارس داشت؛ گفت‌وگویی که به نظر می‌رسد متن همان اظهاراتی باشد که او در دادگاه مطرح کرده و هماکنون در مصاحبه‌ای بلند آنها را با یک خبرگزاری تکرار کرده است. رویداد۲۴در گزارشی به محورهای اظهارات عراقچی پرداخته و تناقض‌های آن را بررسی کرده است.
سخنان عراقچی در چند بخش مطرح شده؛ یکی موضوع نحوه کنترل بازار ارز، که عراقچی توضیح داده با چه فرآیندی تصمیم و می‌گرفته‌اند و آن را به اجرا می‌گذاشتند. نکته دیگر دستور از بالا برای مداخله در بازار بوده است. آنگونه که عراقچی گفته این دخالت با حکم رئیس جمهور بوده است.
اگر بپذیریم دخالت در بازار با دستور رئیس جمهور بوده، آیا این به آن معنی بوده که دستوری صادر شده تا پول‌های بیت المال در اختیار افراد خاص قرار بگیرد و از این طریق بازار کنترل شود؟ اگر چنین است قوه قضائیه عراقچی را به عنوان فردی اشتباهی دستگیر کرده است و باید سراغ کس دیگری رفت.
کنترل بازار از طریق سالار آقا خانی!
عراقچی در اظهارات خود درباره روش کنترل بازار اینگونه است: «ارز هم مانند کالا‌های دیگر در بازاری معامله می‌شود که عرضه و تقاضا روی آن تأثیرگذار است. برای هدایت قیمت که از محل تلاقی عرضه و تقاضا حاصل می‌شود، یا باید عرضه ارز افزایش یابد یا به تناسب تقاضای ارز کاهش یابد یا هر دو همزمان اتفاق بیفتد.» این در حالی است که جملات بعدی عراقچی درباره نقش سالار آقا خانی و معرفی او به عنوان کارگزار باتجربه! نشان میدهد برنامه بانک مرکزی برای کنترل چگونه اجرا شده است. بانک مرکزی توسط افراد پوششی ارز به بازار فرستاده که بازار را کنترل کند. فارغ از نقش سالار آقاخانی و تخلفات او، باید از مسئولان بانک مرکزی پرسید کدام اقتصاددان چنین روشی را پیشنهاد کرده است؟ چه کسی منظور از مداخله سپردن منابع مالی کشور به افراد خاص است؟
محمود جامساز به رویداد۲۴ می‌گوید: ما بانک مرکزی مستقلی نداریم که با توجه به روال کارشناسی و تجربیات ارزی و پولی اعمال نظر کند و طی سال‌های گذشته در ایران روسای بانک مرکزی مستقل نبوده‌اند و به دلیل نداشتن تجربه کاری و فقدان توان علمی، هیچگاه نتوانسته تصمیم مناسب بگیرند و در چنین شرایطی تصمیم‌هایی از قبیل استفاده از افراد پوششی و هدر دادن منابع بیت المال توسط آنها اتخاذ شده یا در مواقع دیگر نتاونسته‌اند در مقابل زیاده خواهی دولت از استقراض تا چاپ پول ایستادگی کنند.
کارگزار با تجربه ۲۶ ساله بانک مرکزی
آنگونه که عراقچی گفته سالار آقا خانی فردی که فعالیت پوششی در بازار ارز انجام می‌داده، از کارگزاران با تجربه بوده و وزارت اطلاعات از او حمایت کرده است. سالار آقا خانی متولد ۱۳۷۰ است و اگر از سال ۹۶ همکاری پوششی خود را آغاز کرده باشد، در حالی از سوی معاون ارزی بانک مرکزی به عنوان فردی باتجربه معرفی شده که آن زمان تنها ۲۶ سال سن داشته بنابراین معلوم نیست تجربه‌ای که عراقچی از آن سخن می‌گوید، مربوط به چه زمانی است. ضمن آنکه نتیجه همکاری با افراد مسن‌تر همچون وحید مظلومین نیز در بازار سکه به خوبی روشن شد.
ورود دلالان امنیتی به دلیل عدم استقلال بانک مرکزی
ورود مبهم و پر از شائبه دلال‌های ارزی در اقتصاد ایران یکی از موادری است که در سال‌های اخیر به کرات شاهد آن هستیم. چهره‌هایی همچون زنجانی، شمس، مظلومین، سالار آقا خانی و ... محصول همین تصمیم‌گیری مدیران مالی ایران هستند؛ شرایط به گونه‌ای شده که می‌بینیم ناگهان یک دلال معمولی در بازار در عرض چند ماه به تصمیم‌گیر اصلی اقتصاد ایران تبدیل می‌شود.
جامساز درباره ورود دلالان پر شائبه به اقتصاد ایران می‌گوید: متاسفانه دلال‌های بزرگ ارزی از سوی نهادهای امنیتی معرفی و تعیین شده بودند و امروز هم فراری هستند. آنگونه که خود معاون بانک مرکزی گفته این افراد مورد تایید وزارت اطلاعات بوده‌اند، بنابراین این نهاد‌ها امروز باید پاسخگو باشند.
او می‌گوید: زمانی که قیمت ارز بالا رفت و به مرز ۲۰ هزار تومان رسید، فضای کشور امنیتی شد و شورای امنیت ملی و سایر ارگان‌های امنیتی به این موضوع ورود پیدا کردند تا نظم از دست رفته را به بازار برگردانند این در حالی است که دولت خود بزرگترین عرضه کننده و متقاضی دلار در بازار است. زمانی که شوک‌های ارزی پیش می‌آید باید پیش بینی آن را با حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی کرده باشیم، اما متاسفانه آنها نیز خرج شده بودند.
بازار فردایی؛ بازاری برای فردای دلالان
یکی از موارد دیگری که عراقچی درباره آن صحبت کرده، بازار فردایی است. جامساز در مورد اصظلاح بازار فردایی می‌گوید: این واژه بازار فردایی ساخته برخی از افرادی است که به دنبال معاملات سلف آتی هستند، این افراد امروز خرید و فروش ارز می‌کنند و تحویل آن را به روز بعد موکول می‌کنند در بازار فردایی تنها مابه التفاوت ریالی نرخ ارز پرداخت می‌شود و معاملات فیزیکی صورت نمی‌گیرد. نتیجه این عملکرد نیز امروز مشخص است و جالب اینکه بانک مرکزی به جای نظارت بر این پدیده، سعی کرده آن را صورت بندی کند. مثل آنکه شرایط را برای تخلف راهنمایی و رانندگی معین کنیم! در حالیکه تخلف، تخلف است و خوب و بد ندارد.
به گفته جامساز زمانی که تراز تجاری نامتعادل در نرخ ارز موثر است و هرچقدر کاهش و کسری تراز تجاری داشته باشیم از دلار کمتری برخوردار می‌شویم؛ ضمن آنکه سیاست‌های داخلی نیز منجر به ناترازی بودجه و عدم مدیریت واردات می‌شود. در این مورد مشخص، تصمیم‌های غیر علمی بانک مرکزی در کنار تحریم‌ها باعث شد ذخایر ارزی به صفر برسد و این نشان از سوء مدیریتی دارد که نه اشراف به مشکلات و معضلات کشور دارد نه می‌تواند هزینه‌ها را کنترل کند.
به گزارش رویداد۲۴ نگاهی به
لیست متهمان پرونده تخلفات ارزی بانک مرکزی نشان میدهد از میان افراد بازداشت شده، چهار نفر مدیر ارشد بانک مرکزی بوده‌اند؛ از جمله مدیر حراست، معاون ارزی بانک مرکزی، مدیر بین‌الملل معاونت ارزی بانک مرکزی و معاون نظارتی بانک مرکزی! حضور چهار مدیر ارشد در میان متخلفان نشان میدهد تصمیم‌های ارزی و مالی در مهمترین نهاد اقتصادی کشور توسط چه کسانی اتخاذ شده است.