رویداد۲۴ بهروز کمالوندی در نشست خبری اعلام جزئیات گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران ضمن تسلیت ایام محرم گفت: فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی از سال ٥٣ شروع شده است و بعد از پیروزی انقلاب تا انتهای دهه ٦٠ برخی تغییرات صورت گرفت و از ابتدای دهه ٧٠ اقداماتی در راس اقدامات سازمان قرار گرفت. دهه ٨٠ آغاز تحقیق و توسعه و ساخت راکتور نطنز و یو سی اف اصفهان و خنداب است و باعث شد دشمنان انقلاب که نمی‌خواستند پیشرفت ایران را ببینند عصبانی شوند و از اینجا مشکلات شروع شد.
وی ادامه داد: از آغاز دهه ٩٠ در کلیه حوزه‌های صنعتی براساس اسناد بالادستی توسعه نیروگاه‌های اتمی و برنامه غنی‌سازی با هدف دستیابی به یک میلیون سو در دستور کار قرار گرفت. در مذاکرات برجام سازمان تلاش کرد زمان‌بندی غنی‌سازی بر اساس پاسخگویی به نیاز‌های کشور باشد. استفاده از دانش روز در این مقطع با هدایت رهبر انقلاب در دستور کار قرار گرفت.
کمالوندی گفت: بعد از برجام ما با بدعهدی مواجه شدیم که اوج آن خروج آمریکا بود و مقداد زیادی از فشار‌ها را بر ایران و کشور‌های دیگر آغاز کرد و نظام تصمیم گرفت در این وضعیت بین تعهدات و حقوق توازن ایجاد کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ما در حقیقت براین اساس نگاهی به برجام کردیم تا ببینیم کاهش تعهدات باید در کجا صورت بگیرد. اگر متن برجام که ١٦٠ صفحه نسخه انگلیسی با ٥ ضمیمه است. کاهش تعهدات مربوط به ضمیمه یک برجام است که تعهدات ما را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: ٨ موضوع اصلی این ضمیمه یکی مربوط به راکتور خنداب اراک و بازطراحی آن است؛ دیگری مربوط به تولیدات آب سنگین است؛ موضوع سوم بازفراوری سوخت مصرف شده است که ما هنوز به میزان بالای سوخت نرسیده‌ایم؛ موضوع بعدی غنی‌سازی در سطح و میزان است که ما در گام‌های بعدی کنار گذاشتیم. موضوع بعد تحقیق و توسعه است که موضوع گام سوم است. گام‌های بعدی فردو و نظارت است که البته فعلا بنا نداریم به این حوزه شفاف‌سازی دست بزنیم. پس ما از ٨ حوزه ٤/٥ حوزه را کنار گذاشته‌ایم و نشان می‌دهد ما به لحاظ فنی در مذاکرات طوری عمل کردیم که به اهداف بلند مدت ایران ضربه‌ای زده نشود که برخی به لحاظ مسائل سیاسی آن را نادیده می‌گیرند.
کمالوندی یادآور شد: من این موارد را به ترتیب گفتم، اما در مورد تحقیق و توسعه در بند ٨١ در خصوص غنی‌سازی غیر از سانتریفیوژ را ذکر کرده و عمده کار دنیا برهمین اساس انجام می‌شود. ایران در این مورد پذیرفته بود فعلا در چهارچوب سانتریفیوژ کار خود را انجام دهد. در چهارچوب بند‌های دیگر ٨ بند داریم که ٤ اقدام تا الان انجام شده و آژانس امروز این مساله را تایید خواهد کرد. لازم است بگویم در مسیر فناوری هسته‌ای ما تا الان محدودیتی برخلاف آنچه برخی می‌گویند وجود نداشته است. ما تا الان هزاران سند برای سانتریفیوژ‌های خود درست کرده‌ایم و اگر وقفه‌ای ایجاد شده، اما کیفیت بالا رفته است؛ در قدیم ما براساس مهندسی معکوس کار می‌کردیم.
وی در تشریح گام سوم کاهش تعهدات گفت: ما قبل از کاهش تعهدات اگر ماشین‌هایمان محصولاتشان را شامل خوراک و محصول را با هم مخلوط می‌کردند دیگر این اتفاق نمی‌افتاد و به انباشت محصولات ما کمک خواهد می‌کرد. ماشین IR ۶ که قرار بود در سال ١١ گازدهی شود را آغاز کردیم و ماشین زنجیره IR ۴، ٢٠ تایی نیز قرار بود در سال ١١ آغاز شود که امروز آغاز شده است. ما زنجیره ٣٠ تایی را هم در برنامه داریم که اعلام خواهیم کرد. در این مقطع اگر چهار تعهد را که شامل راه اندازی ماشین میانی IR ۲ است را انجام دهیم دیگر هیچ تعهدی باقی نمی‌ماند. راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد ١٦٤ تایی اگر صورت بگیرد نیز اقدام مهمی خواهد بود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه راه اندازی زنجیره ٣٠ ماشین IR۶ نیز که قرار بود در سال هستم آغاز شود طی دو ماه آینده آغاز می‌شود.
کمالوندی گفت: دو خبر را نیز لازم است اعلام کنم که خبر اول این است که ما از آقای فروتا مدیر کل موقت آژانس دعوت کرده‌ایم و ایشان فردا صبح وارد کشور شده و با آقای صالحی و ظریف دیدار خواهند داشت که در چهارچوب سفر‌هایی است که مرحوم آمانو انجام می‌دادند و اگر ایشان زنده بودند فردا باید به ایران سفر می‌کردند. همچنین ما بتن‌ریزی نیروگاه دوم بوشهر را هم در آینده نزدیک داریم که به زودی صورت خواهد گرفت.
وی گفت: تاکید می‌کنم که براساس صحبت آقای رئیس‌جمهور اقدامات ما در صورت اجرای تعهدات اروپا بازگشت‌پذیر است، اما هرچه به جلو برویم بازگشت سخت‌تر می‌شود و دیگر گام‌های کمی مانده تا دیگر هیچ تعهدی را نداشته باشیم. شعار کشور ما مقاومت است و ایران بر آرمان‌ها و اهدافش پافشاری می‌کند و سازمان انرژی اتمی هم محکم ایستاده تا اهداف کشور را محقق کند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی در خصوص امکان پایان تعهد ایران به پروتکل الحاقی در گام‌های بعدی گفت: ما گام‌های پیشنهادی را به شورای عالی امنیت داده‌ایم و حتی در لیست اول خروج از ان پی تی را هم دیده بودیم که البته بعدا حذف کردیم و گفتیم این نظر سازمان نیست. برنامه‌ای نداریم که به حوزه پادمان ورود کنیم و لازم نیست بهانه به دست دشمن بدهیم که ایران کار‌های خلاف انجام می‌دهد پس نظارت و شفاف‌سازی ادامه دارد.
وی در خصوص غنی‌سازی ٢٠ درصد گفت: امروز این مساله نیاز ما نیست.
کمالوندی در رابطه با سفر مدیر کل موقت آژانس و گزارش آینده این نهاد گفت: نقش آژانس در برجام مشخص است و این نهاد تنها ناظر و گزارش‌دهنده است البته آقای ظریف در نامه‌ای جزئیات را به خانم موگرینی به عنوان هماهنگ‌کننده ارسال کرده است و طبیعی است که در شورای حکام این گزارش را بررسی می‌کنند و می‌بینند چرا ایران که در ١٦ گزارش به تعهداتش پایبند بوده حالا تعهداتش را کاهش داده است. کشوری نیست در دنیا که نداند چرا ایران تعهداتش را بعد از یکسال صبر استراتژیک کاهش داده است.
وی در خصوص تفاوت گام‌های ایران و پیام آن گفت: این کاملا مشخص است و ما تقریبا به انتهای تعهدات وارد می‌شویم و پیام کاملا واضح است که اگر طرف‌های مقابل تعهدات خود را انجام ندهند، ما هم تعهدات خود را انجام نمی‌دهیم.
کمالوندی در پاسخ به این سوال که آیا ما به پایان برجام نزدیک می‌شویم، گفت: این سوال سیاسی است و اجازه دهید وزارت خارجه به آن پاسخ دهد؛ ما در حوزه فنی می‌گوییم که در حال ورود به مراحل پایانی تعهدات فنی هستیم؛ ما احتمالا به پایان مذاکرات فنی خواهیم رسید.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در خصوص انتقاد‌ها به شدت تاثیرگذاری گام‌های کاهش تعهدات گفت: وقتی شما تصمیم می‌گیرید تعهد ٣/٦٧ را در نظر نگیرید پیام واضحی دارد. آنچه ما اعلام می‌کنیم این است که تعهد را کنار گذاشتیم، اما در عمل مسائل فنی را در نظر می‌گیریم و بنا نداریم با سرعت یکسری کار‌ها را انجام دهیم. ما فعلا نیازی به غنی‌سازی ٢٠ درصد نداریم و به لحاظ فنی باید برای ٢٠ درصد ذخایر ٤/٥ درصد را افزایش دهیم. برای ما مسائل فنی و ملی ملاک است و نظرات جناحی در هر کشوری وجود دارد. اگر منتقدان اطلاعات ما را داشتند همین تصمیم را می‌گرفتند. ما مسائل ملی را مدنظر داریم و لازم نیست فقط دادی از طرف مقابل بلند کند هرچند داد را هم بلند کرده است.
وی در خصوص زمان بازگشت به شرایط پیش از کاهش تعهدات گفت: نمی‌توانم عملا زمانی را مشخص کنم چرا که هرچقدر اقدامات کاهش تعهدات ما زمان‌بر باشد بازگشت آن هم زمان‌بر است. قطعا بازگشت از گام سوم سخت‌تر از بازگشت از اقدام دوم است.
کمالوندی در رابطه با تصمیم برای جزئیات کاهش تعهدات و گام‌های ایران گفت: این گام‌ها تصمیم مشترک شورای عالی امنیت ملی، سازمان انرژی اتمی و نهاد‌های دیگر است. ممکن است اگر من به تنهایی قرار بود تصمیم بگیرم طور دیگری عمل می‌کردم. هرچه زمان می‌گذرد مشخص می‌شود که گام‌های ایران معقول بوده است. ما البته به بحث بازگشت‌پذیری هم توجه داریم و امیدواریم طرف مقابل هم به خودش بیاید و اقدامات لازم را برای بازگشت به تعهداتش انجام دهد.
وی افزود: اگر ضمیمه دوم برجام را نگاه کنید اروپا به هیچ کدام از تعهداتش پایبند نبوده و حتی به یازده تعهدی که بعد از خروج آمریکا از برجام به ایران دادند، پایبند نبودند. ما همچنان در برجام هستیم و در چهارچوب این تعهد عمل کرده‌ایم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در خصوص تاثیر گام سوم بر مذاکرات ایران و فرانسه و امکان بازگشت‌پذیری گام چهارم گفت: در ارتباط با گام‌های بعدی در حوزه فنی به انتهای کار می‌رسیم. تاثیر این موضوع بر مذاکرات چیزی است که وزارت خارجه باید اعلام کند، اما آنچه طرف اروپایی می‌گوید این است که ما می‌خواهیم برجام حفظ شود؛ پس اگر می‌خواهند این توافق حفظ شود، باید تعهدات خود را عملی کنند.
وی در رابطه با بازتاب گام سوم گفت: آن چیزی که ما شنیدیم این است که ایران مصمم است و آن‌ها این مساله را درک کرده‌اند که جمهوری اسلامی علیرغم بیانیه‌های آن‌ها در روند کاهش تعهدات جدی است.
کمالوندی در خصوص پیشران‌ها گفت: در حال فعالیت در این حوزه هستیم که البته زمان‌بر است. پیشران در دستور کار سازمان است، اما هنوز با تولید سوخت پیشران فاصله داریم و البته اطلاعات لازم را به آژانس داده‌ایم.
وی در واکنش به اظهارنظر برخی رسانه‌های خارجی که اقدامات ایران را ناقض برجام می‌دانند، گفت: این اقدامات به هیچ عنوان ناقض برجام نیست و در چهارچوب توازن تعهدات و حقوق ایران صورت گرفته و در این شرایط که طرف‌های مقابل به تعهدات خود پایبند نیستند، نمی‌توانیم به اجرای تعهدات خود ادامه دهیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در رابطه با پایه‌های برجام گفت: مسائل فنی یکی از پایه‌های برجام است و مهمترین پایه برجام تعهدات است که اگر عملی نشود، چیزی از برجام باقی نمی‌ماند. در پایه فنی هم هنوز اقداماتی باقی مانده است.
وی در پاسخ به اینکه آیا گازدهی به IR ۶ به معنای عملیاتی شدن آن است، گفت: در گذشته ما با مهندسی معکوس IR ۱ را مستقر کردیم و فقط هدفمان انباشت ذخایر بود. ما می‌توانیم از همین فردا ماشین را مستقر کنیم، اما باید اول آزمایش‌ها روی آن صورت بگیرد. من فنی نیستم، اما فکر می‌کنم اگر از همین امروز مستقر شود از IR ۱ بهتر باشد، اما این ماشین در حال مستندسازی فنی است که البته اگر به ما بگویند با سرعت ذخایر را افزایش دهید، می‌توانیم روند تحقیق را کوتاه کنیم.
کمالوندی در خصوص تاثیر کاهش تعهدات ایران بر همکاری ایران با روسیه و چین گفت: آن‌ها می‌دانند که ایران به چه علت تعهدات خود را کاهش داده و این موضوع برای آن‌ها قابل درک است و ما توقعی غیر از این هم از چین و روسیه نداشتیم. از مواضع این دو کشور تشکر می‌کنیم. اروپای‌ها هم در جلسات می‌گویند که اقدام ایران قابل درک است، اما یا نمی‌خواهند یا توان ندارند که جلوی آمریکا بایستند. ما هیچ تردیدی نداریم که به لحاظ فنی و اعتقادی به اهداف خود می‌رسیم.
وی در مورد IR ۸ گفت: وقتی طرف‌ها قبل از برجام متوجه شدند این نسل در حال تولد است، خواستند سقط شود که ما می‌خواستیم تولدش به آژانس اعلام و تحت نظر این نهاد قرار بگیرد؛ چرا که برای کشور مهم است. الان وضع سانتریفیوژ این نسل خوب است.