رویداد۲۴ ندا جعفری: نوسان‌های بازار در ماه‌های اخیر باعث شده مردم برای خرید و فروش و نحوه سرمایه‌گذاری مردد باشند. کسی نمی‌داند آینده بازار طلا و سکه چگونه خواهد بود؛ همچنان که کسی نمی‌داند سرمایه‌گذاری در این بازار چه سرنوشتی خواهد داشت و در این شرایط بهتر است سرمایه خود را به طلا تبدیل کنند یا آنکه در جای دیگری سرمایه‌گذاری کنند. عبادالله محمد ولی رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر در گفت‌وگویی تفصیلی با رویداد۲۴ آخرین وضعیت بازار طلا و مشکلات آن را بررسی کرده و شرایط را سرمایه‌گذاری در آن توضیح داده است. متن زیر گفت‌وگوی محمد ولی با رویداد۲۴ است.
وضعیت بازار طلای ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
طلا صرف نظر از اینکه کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود مصنوعی هنری است اما بجای انکه در خط تولید قرار گیرد و از اشتغال آن استفاده شود در کشور ما مغفول مانده است. بازارهای ما در منطقه می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند اما در این مدت از آنها غافل شده‌ایم؛ به عنوان مثال بازار کردستان عراق، کویت و عربستان، آذربایجان و ارمنستان می‌توانند بازارهای بزرگ صادراتی طلای ایران باشند اما از این موضوع استفاده نشد و عامل آن هم یک مسئله است: طی سالیان گذشته تفکرات متولیان ما تنها به یک ماده بود و تنها نگاهشان به سمت چاه نفت خیره شده بود.
این در حالی است که در کردستان معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد، معدن موته در شهرستان میمه، معادن زنجان و در همدان نیز منابعی از سنگ‌های قیمتی و طلا داریم که باید این سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی شناسایی و تراش داده شود چرا که آوردن آن در چرخه تولید می‌تواند بازار بزرگی را به ما بدهد که متاسفانه در این مدت بر روی آن کار نشده است. تفکری که تا به حال وجود داشته بیشتر تفکر واردات کالا به کشور بوده که به اعتقاد بنده برای رشد اشتغال باید این تفکر از بین برود.
یک زمانی وزارت صنایع سنگین و وزارت صنایع سبک در کشور بود و به یکباره همه این‌ها با وزارت بازرگانی ادغام شدند و این موضوع باعث شد که بخش بیزینس به صنعت اولویت داده شود.
در حال حاضر کشورهایی مثل ترکیه، تایلند و هنگ کنگ این نگاه ضد تولید را کنار گذاشته‌اند؛ ترکیه نیروهای خود را در ایتالیا پرورش داد و مهندسی معکوس کرد و این نیروهای متخصص در نهایت به مملکت خود بازگشتند و ترکیه با رکود موجود در دنیا شب و روز در حال کارکردن است. آنها در این مدت کوتاه بازارهای منطقه را برای فروش محصولات خود پیدا کردند مانند بازار ایران و سایر بازارها که جمعیت خوبی هم دارد.
ایجاد هزینه‌های سربار در تولید و عدم مشوق در تولید باعث شده تا به مرورخارجی‌ها جای تولیدات داخل را در منطقه بگیرند. ما با خارجی‌ها توان رقابتی نداریم. متاسفانه امروز تولیدکنندگان طلا هزینه‌های بالایی دارند برقشان صنعتی محاسبه نمی‌شود و تجاری است، بیمه کارگری تجاری است و تسهیلات برای تولیدکننده به جای صفر درصد ۳۵ درصد است و در کنارش موضوع مالیات نیز مطرح است.
با توجه به فعالیت جدی کشور همسایه در ساخت طلا، وضعیت صادرات آنها مخصوصا به ایران چگونه است؟
ورود طلای ساخته شده به کشور از سال‌های گذشته ممنوع شد و صادرات طلای ایران هم صفر است. در دهه ۶۰ تا ۸۰ صادرات طلا به کشورهای اروپایی، امریکایی و آسیایی انجام می‌شد. همچنین در عراق، کویت و عربستان به وفور تولیدات طلای ایران برای فروش وجود داشت، اما امروز این میزان به صفر رسیده است؛ یعنی به دلیل کم کاری‌ها نه تنها بازار طلای منطقه را از دست دادیم بلکه اشتغال در این حوزه نیز بسیار محدود شده است و باید گفت صنف طلا به زور آمپول‌های شیمی درمانی سرپا مانده است.
گردش مالی طلا در دنیا چقدر است؟
در سال ۲۰۱۳ گردش مالی طلا در دنیا ۱۷۰۰ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۱ میلیارد دلار به حوزه جواهر و ۷۰۰ میلیارد دلار آن به بحش طلا برمی گردد. نکته‌ای دردناک بگویم که نیم درصد این گردش مالی هم سهم ایران نیست.
بجز تحریم، سوء مدیریت‌ها چگونه در بازار طلا تاثیر گذار بوده است؟
بیشترین آسیب در ۱۰ سال گذشته به این بخش زده شد و دست و پای افراد این صنف را بستیم و زمینه را برای رشد غده‌های سرطانی فراهم کردیم و نتیجه آن هم در بازار دیدیم چراکه تفکر اقتصادی در کشور واردات محور است.
طی این سال‌ها یکی از مسایلی که می‌توانست برای بانک مرکزی ارزشمند باشد، واردات طلا بود که ما نیز به عنوان فعال این بخش اعلام کردیم طلا وارد کنید، اما مشکل اینجاست زمانی که تنگنا‌های مالی ایجاد می‌شود دیگر نمی‌توانند به ما طلا بدهند؛ در حالی که در ترکیه زمانی که طلا بخواهند به بانک مرکزی مراجعه می‌کنند و به راحتی یک کیلو طلا می‌گیرند و آخر سال آن را با ۱.۸ درصد به بانک مرکزی برمی‌گرداند؛ یعنی اگر ۱۰۰ کیلو طلا از بانک گرفته باشد آخر سال ۱۰۱ کیلو و ۸۰۰ گرم به بانک برمی‌گرداند، اما امروز موسسات مالی هم به ما طلا نمی‌دهند، و اگر بدهند در ایران این میزان ۳۵ درصد است؛ یعنی اگر ۱۰۰ کیلو طلا بدهند، باید ۱۳۵ کیلو طلا پس بگیرند!
در کشورهای دیگر به ازای هر تعداد کارگر، تسهیلات بیشتری نیز به کارفرما می‌دهند حال با این شرایط اگر ما و ترکیه بخواهیم وارد بازار آذربایجان بشویم، به نظرتان کدام یک از ما موفق‌تر خواهیم بود؟
همیشه این سوال مطرح می‌شود که چرا مردم تولیدات داخل را نمی‌خرند؟ این در حالی است که بسیاری از تولیدکنندگان ما با کمترین امکانات بهترین محصولات را تولید می‌کنند، واحد‌های کسب و کار خوب بیشترین اشتغال را می‌توانند به همراه داشته باشند.
در بهترین موزه‌های دنیا دست ساخته‌های ایران باستان وجود دارد و کشورهای اروپایی از این راه کسب درآمد می‌کنند و به نام ما و به کام کشورهای دیگر است. این کوتاهی در جامعه ماست و همیشه نیز شیطنت‌هایی بوده که این اتفاق افتاده است.
اگر خانواده‌ای در خانه شان کار ملیله ، زنجیر یزدی یا زنجیر اراکی و کار‌های ظریفی که بدون الایندگی محیطی و به صورت لیزری داشته باشد می‌توانند کسب درآمد کنند ضمن انکه در صنایعی مانند کفش و پوشاک و طلا نیز مزیت زیادی داریم و می‌توانیم ارزش افزوده داشته باشیم. چینی‌ها در همان کشتی‌هایی که دارند کالا تولید می‌کنند و به کشورهای مقصد مانند ایران سرازیر می‌کنند.
یکی از سرمایه‌گذاری‌های اخیر خرید طلای آب شده است این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
طلا‌های آب شده و طلای‌های دست دومی که در دست مردم است باید در یک موسسه مالی جمع آوری شود و در آن موسسه پالایش طلا تبدیل به شمش شود و با استاندارد وارد بازار شود و مردم هم به راحتی اطمینان کنند و آن را بخرند.
مردم که نمی‌توانند شمش بخرند.
بله؛ طبق قانون طلای آب شده و شمش فقط به تولید کننده داده می‌شود چون روی طلای آب شده باید کار انجام بشود و در واقع طلا از ماده خام تبدیل به یک قطعه مثل النگو و دستبند و ... شود.
بازار بدلیجات چطور؟ با توجه به فشارهای اقتصادی آیا امکان تولید طلا با عیار پایین‌تر وجود ندارد؟
چند سال پیش به عنوان مسئول انجمن صنفی پیشنهادی در خصوص عیار طلا برای هدفمندی در بازار دادیم و تنوع در عیار طلا را مطرح کردیم. اگر فردی مصنوع ۷۵۰ را با گرمی ۴۰۰ هزار تومان نمی‌تواند، تهیه کند حداقل بتواند طلای را گرمی ۲۰۰ هزار تومان یا ۸۰ هزار تومان و ۵۰ هزار تومان تهیه کند، اما در آن زمان مقاومتی در این بخش صورت گرفت هر چند سازمان استاندارد نیز این موضوع را تایید کرد، اما در عمل این اتفاق رخ نداد.
در نتیجه واردات بدلیجات در کشور بسیار زیاده شد؛ این در حالی است که اگر ما عیار ۱۴ را اعلام می‌کردیم امروز قیمت این عیار هر گرم حدود ۲۰۰ هزار تومان می‌شد و مردم نیز به راحتی می‌توانستند آن را تهیه کنند. اما هنوز بستر این موضوع آماده نشده این در حالی است که امروز با گرمی ۴۲۰ هزار تومان مردم دیگر توان خرید طلا ندارند و خرید کالا به مرور از سبد خانوار خارج می‌شود. نکته دیگر اینکه در برخی مناطق کشور مثل بندرعباس و خوزستان و ... اصلا طلای زیر هجده عیار استفاده نمی‌شود. به خاطر همین در برخی مناطق ایران فروش طلا با عیار پایین اصلا خریدار ندارد.
اصلاح لایحه مالیات بر ارزش افزوده طلافروشان چه کمکی می‌تواند به طلافروشان بکند؟
هزینه ساخت یک گرم طلا با متعلقاتش با سود بنکداری وغیره حدود ۴۵ هزار تومان می‌شود که با ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده این رقم به ۹۰ هزار تومان برای هر گرم طلا می‌رسد، اما در بخش اصلاح مالیات بر ارزش افزوده اگر این مالیات را از روی مواد اولیه آن بردارند و این مالیات به سود طلا تعلق بگیرد مطمئنا مصرف کننده نیز میزان کمتری بابت خرید پرداخت خواهد کرد و منافع مصرف کننده نیز حفظ می‌شود.
آیا اخلالگران بازار طلا هنوز هم فعالیت دارند؟
در بازار طلا و ارز و سایر بازارها باید مدیریت درستی شود امروز رکود در بازار مسکن بوجود آمده و در نتیحه مردم به سمت بازارهای دیگری حرکت می‌کنند که سود بیشتری دارد در این میان افرادی هم هستند که منافع و سرمایه سنگینی دارند و می‌خواهند این بازارها را به بریزند تا به منافع خود دست پیدا کنند. اما می‌توان با یک مدیریت خوب جلوی این افراد را گرفت به خصوص در بحث بازار طلا، بازار ارز و بازار موبایل و خودرو که بسیار مهم هستند.
افرادی که بازارهای کاذب را بوجود می‌آورند هنوز هم هستند متاسفانه هنوز و دولت نتوانسته سرمایه‌های خرد را در مسیر درستی قرار دهد تا در خط تولید قرار بگیرند.
این سرمایه‌ها در چند سال گذشته به درستی هدایت نشدند و مردم نیز دچار ناامنی شده‌اند؛ این در حالی است که باید به سمت تولید و اشتغال حرکت می‌کرد. سرمایه‌های خرد حجم قابل توجهی هستند و این جمعیت جوان به شغل احتیاج دارند و تولیدکنندگان هم نیازمند حمایت از تولید هستند.
در مورد تخلفات هم این توضیح را بدهم که فعالیت در بازار طلا همیشه با پرونده‌هایی از تخلفات همراه بوده، اما بیشترین آمار تخلفات مربوط به طلا‌های مرجوعی است که بابت تفاوت قیمت بوده افراد به دلیل نوسان قیمت‌ها به مشکل خورده‌اند اما در بخش تولید و توزیع کمترین خطا دیده می‌شود، زیرا در تولیدات ما حتما عدد استاندارد و نام سازنده و عیار را حک می‌کنیم و کالاها شناسنامه دار است البته از گذشته کلیه جواهرات دارای شناسنامه بوده‌اند و کاملا هویت دار بود. مگر اینکه برخی افراد بخواهند از این اعداد و کد‌های طلا سوء استفاده کنند و همین کد‌ها را در تولیدات خارجی استفاده کنند و در بازار پخش کنند.
مردم این روزها بیشتر فروشنده هستند یا خریدار؟
در این بازار مردم بیشتر فروشنده شده‌اند البته پیش بینی می‌شود قیمت طلا باز هم بالاتر خواهد رفت. اعتقاد دارم بهترین سرمایه‌گذاری در بازار طلاست. در اصل از قیمت مصنوع طلایی که می‌خرید ۹۰ درصد پول طلا را پرداخت می‌کنید و در مقایسه با سایر کالاها نظیر پوشاک و مبلمان کاملا متفاوت است. برای مبل کمتر از ۲۰ درصد آن هزینه مواد اولیه است و ۸۰ درصد دیگر پول اجرت و ارزش افزوده است، اما برای صنف طلافروش بیش از ۹۰ درصد پول اصل طلاست و حدود ۱۰ درصد دیگر اجرت و مالیات است زیرا ۹ درصد ارزش افزوده باید از اجرت اخذ شود و آنچه طلافروشان در ویترین خود می‌گذارند، سرمایه‌ای است که دارند که می‌توانست خانه یا خودرو برای آنها باشد.
عدم شناخت ما از واقعیت‌های جامعه باعث می‌شود که گاهی با دست خودمان بازارهای خوب را از بین ببریم. بازار تایلند جمعیتشان شبیه جمعیت ایران است اما حدود ۴۰۰ هزار نیروی کار دارند که تنها در بخش تولید فعالیت دارند. اگر ۵۰ صنعت در کشور داشته باشیم چند میلیون از این مردم را به خود مشغول می‌کند. در این مدت بخشی از تولیدکنندگان طلا اعلام ورشستگی کردند و ما نیز جواز آنها را باطل کردیم.
با توجه به شرایط کنونی سرمایه‌گذاری در بازار طلا را پیشنهاد می‌کنید؟
بهای اونس از ابتدای سال تغییر زیادی داشته است. ابتدای سال جاری قیمت اونس طلا ۱۲۷۰ دلار بود اما امروز به ۱۵۰۷ دلار رسید که تا ۱۵۶۰ دلار نیز بالا رفت. البته طی ۵۰ سال گذشته تنها یک بار به ۱۶۰۰ دلار رسید. با توجه به شرایط کنونی و اینکه حدود نیم قرن در حوزه طلا و جواهر فعالیت دارم، همیشه بازار طلا را به عنوان رفیقی مناسب و همراهی خوب توصیه کرده‌ام، زیرا گذشته از نوسان‌های اخیر پس از اینکه خانم‌ها از این زیور آلات استفاده می‌کنند به راحتی تبدیل به سرمایه و پول می‌شود. طلا مصرف نمی‌شود و در طول زمان عتیقه می‌شود و با ارزش افزوده بالاتر مجدد به حوزه طلا برمی‌گردد. خیلی به ندرت دچار افت قیمت می‌شود و تا ۹۰ درصد رشد قیمت دارد و ارزش افزوده نیز به همراه دارد اما متاسفانه تفکرات دلالی امروز ما را به اینجا رسانده است.
دولت امروز بزرگترین زیان‌ده در این بخش است، زیرا بیشتر فعالیت‌های تولیدی و بیمه و مالیات ما در دست دلال‌هاست، دلال‌ها هم مالیاتی نمی‌دهند و مدیریتی هم نمی‌شوند. امروز یک بخش مهمی از این دلال‌ها نه تنها در بازار طلا بلکه در بسیاری از بازارها حضور دارند که سرپایی کار می‌کنند و یک ریال حقوق و عوارض به دولت نمی‌دهند و کاسبی می‌کنند. درآمد‌های خوبی هم دارند، اما ریالی مالیات نمی‌پردازند و اغلب نیز با یک سرمایه اندک وارد بازار می‌شوند و شروع به دلالی می‌کنند ضمن آنکه بازار کاغذی هم اخیرا رایج شده است.
بازار کاغذی طلا چطور؟
این بازار قابل اعتماد نیست. مردم چطور جنسی را که ندیده‌اند، خریداری می‌کنند متاسفانه دولت این اجازه را داده و با عدم نظارت به این بازارها باعث رواج آن در کشور شده است. برای جلوگیری از این ضرر و بیت المال باید جلوی این فعالیت‌های واسطه‌گری را در کشور بگیرند. بحث دلال بازی را باید ساماندهی کنند در غیر این صورت بخش مهمی از جامعه ما به سمت دلالی کشیده خواهند شد که برای آینده مملکت ما مناسب نیست.
راه اندازی بورس طلا چقدر می‌تواند موفق باشد؟
می‌تواند کمک کند، اما ورود طلای آب شده در بورس طلا درست نیست و در هیچ جای دنیا نیز این کار را نمی‌کنند طلا بیشتر در اختیار حاکمیت است و ما آن را از طریق بانک مرکزی خریداری می‌کنیم. اگر این اتفاق در بورس بیفتد و شمش در بورس معامله شود، مسلما ما از آن استقبال می‌کنیم در غیر این صورت استقبال کم است.
زیرا مرکز پالایش طلا در کشور کم است و به نوعی طلای آب شده در کشور رشد کرده و به جامعه تحمیل شده طلای آب شده بسیار رواج پیدا کرده و با توجه به نداشتن اجرت ساخت مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
طلا‌های مستعمل هم همین طور در حالی فروش طلای دست دوم ممنوع است و بار‌ها اعلام کرده‌ایم برای حمایت از تولید فروش مصنوعات دست دوم ممنوع شده اما این موضوع همچنان ادامه دارد زیرا در دنیا به قدری هزینه‌های تعمیر و نگهداری طلا گران است که مردم بیشتر به دنبال جنس نو هستند، اما متاسفانه سیستم ما در ایران اینگونه نیست.