از مخملباف تا اسکندری!/ دردسرهای مهاجرت و سفرهای خارجی ستاره‌های سینما و تلویزیون برای صدا و سیما

رویداد۲۴ هفته گذشته سریال ترور خاموش، مورد هجمه هماهنگ رسانه‌های اصولگرا قرار گرفت. دلیل حمله، بازی ستاره اسکندری در این مجموعه تلویزیونی است. پیش از این تصاویری از این ستاره سینما منتشر شده بود که نشان می‌داد او خارج از کشور ایران، با پوششی بر خلاف قوانین ایران رفت و آمد کرده است. البته ستاره اسکندری این تصاویر را در شبکه‌های اجتماعی منتشر نکرده و از بابت انتشار تصاویر خصوصی خود ناراحت است، اما این تصاویر مدتی در فضای مجازی دست به دست می‌شد.

اصولگرایان معتقدند سریالی با بازی ستاره اسکندری نباید از تلویزیون ایران نمایش داده شود و این انتقاد، ارتباطی با محتوای سریال ندارد. خبرگزاری فارس در این باره نوشته «خانم‌ها مریم بوبانی و ستاره اسکندری نیز اخیرا با انتشار تصاویر کشف حجابشان احساسات دینی را جریحه‌دار کردند، ممنوع التصویری حداقل‌ترین واکنش نسبت هنجار شکنی آنهاست. با این وجود پخش تیزر سریالی با عنوان ترور خاموش از سیما، که دو بازیگر نامبرده از بازیگران اصلی آن هستند مایه تعجب و تأسف است. لذا از مسئولین امر لغو پخش این مجموعه تلویزیونی را خواستاریم.»

سریال «ترور خاموش» تنها سریال صدا و سیما نیست که با این مشکل مواجه شده است. فصل سوم سریال ستایش نیز مشکل مشابهی دارد. «رامسین کبریتی» بازیگر نه چندان مطرح این سریال، بعد از سری دوم از ایران مهاجرت کرد و به شبکه جم پیوست. گرچه شبکه جم سیاسی نیست، اما ظاهرا حضور در یک شبکه خارجی هنوز در ایران خط قرمز محسوب می‌شود. حالا فصل سوم این سریال، در چند قسمت اول رامسین کبریتی را به صورت محو نمایش می‌داد و بعد هم او را به قتل رساند و به این ترتیب مشکل را حل کرد. طبیعی بود اگر یکی از ستاره‌های اصلی سریال مهاجرت می‌کرد، ساخت فصل سوم هرگز انجام نمی‌شد.

تلویزیون و سینمای ایران، متاثر از مناسبات سیاسی کشور، گاه ناچار می‌شود تصمیمات دشواری بگیرد. این تصمیمات گاهی به منزله حذف آرشیو همه فیلم‌های یک بازیگر از ساخته‌های تلویزیون و سینما است.

گلشیفته فراهانی، زهرا امیرابراهیمی و محسن مخملباف، مهمترین چهره‌هایی هستند که هر کدام به دلیلی، اجازه فعالیت در سینما و تلویزیون ایران را پیدا نکردند و بعد از آن، قسمتی از آرشیو صدا و سیما و سینما، بایکوت شد. فیلم‌های سینمایی مثل توبه نصوح، بایکوت (محسن مخملباف) سریال نرگس (زهرا امیر ابراهیمی) و فیلم‌هایی مثل میم مثل مادر و به نام پدر و ... (گلشیفته فراهانی) از ساخته‌های ارزشی سینمای ایران است که به خاطر مهاجرت این چهره‌ها به آرشیو صدا و سیما رفته است. همچنین بعید است چهره‌هایی مانند روناک یونسی و نگار جواهریان بتوانند در تلویزیون ایران دیده شوند. در معرفی برنامه‌های شبکه نسیم برنامه خندوانه نیز به خاطر حواشی رامبد جوان و همسرش حذف شد.

گاهی اوقات این مخالفت‌ها توسط جریان‌های سیاسی خارج از تلویزیون به صدا و سیما رسانده می‌شود. روزنامه کیهان به خاطر داوری لیلی رشیدی از بنیاد فارابی انتقاد کرده بود و در گزارشی نوشت که این بازیگر در فضای مجازی کشف حجاب کرده بنابراین شایستگی داوری جشنواره کودک را ندارد. بعید است با این انتقاد لیلی رشیدی به این زودی‌ها بتواند به تلویزیون بازگردد؛ چه آنکه در اتفاقی عجیب نقدهای فرهنگی روزنامه کیهان همواره ضمانت اجرایی نیز داشته است و بلافاصله اجرا شده است!

به گزارش رویداد۲۴ در روزهای گذشته تهیه کنندگان صدا و سیما برای ساخت ویژه‌برنامه‌های دربی نیز با مشکل مواجه بودند. صدا و سیما دربی‌های گذشته که با صدای مزدک میرزایی گزارش شده بود را به صورت وله تصویری و با صدای موسیقی پخش می‌کرد. یکی از کاربران توییتر با اشاره وضعیت عادل فردوسی پور، علیفر و مزدک میرزایی به طنز نوشته بود اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، مدتی دیگر صدا و سیما ناچار می‌شود دربی‌ها را به صورت صامت پخش کند! این اتفاق البته سوژه طنز هنرمندان نیز شده بود.

در برخی موارد سانسور بازیگران نه به خاطر مهاجرت یا کشف حجاب آنها بوده است؛ سیاست‌گذاران فرهنگی نسبت به پست‌های اینستاگرامی بازیگران نیز حساسیت دارند. هرچند بازیگران درک چندانی از مناسبات جدی سیاسی (سیاست به معنای اعم کلمه نه به معنای طرفداری از جناح‌های سیاسی) ندارند و معمولا هم کسی صحبت‌های این‌چنینی آنها را جدی نمی‌گیرد اما باز هم امکان ممنوعیت به خاطر اظهار نظر وجود دارد. برخی تیزرهای فیلم‌های سینمایی به خاطر حضور برخی بازیگران اجازه پخش در صدا و سیما را پیدا نمی‌کند.

این در حالی است که این حساسیت درباره بازیگران خارجی وجود ندارد. مثلا دارین حمزه بازیگر لبنانی که در فیلم کتاب قانون نقش یک زن معتقد تازه مسلمان شده را بازی می‌کند و در فیلم‌های دیگری مثل شکارچی شنبه، سی و سه روز، فرشتگان قصاب و ... بازی کرده است، در یک فیلم به نام هتل بیروت بازی کرده که شامل تصاویر برهنگی است. همچنین اسدالله نیک نژاد در دولت احمدی نژاد به عنوان یک کارگردان آمریکایی- ایرانی دعوت به کار شد در حالی که سابقه او در آمریکا، تهیه کنندگی یک سریال غیر اخلاقی با محتوای بزرگسال بود!

حالا هم تلویزیون ایران با چالش‌های مشابهی رو به رو است. از تصاویر نگار جواهریان همسر رامبد جوان در کانادا که ساخت فصل جدید خندوانه را تحت الشعاع قرار داده است تا صبا کمالی که بازیگر درجه دوم چند مجموعه موفق بوده است و حتی ستاره اسکندری و... باید دید صدا و سیما در نهایت چه تصمیمی برای حضور افرادی که قوانین نانوشته را می‌شکنند، خواهد گرفت.