رویداد۲۴ سعید صفاتیان درباره مزایا و معایب طرح توزیع متادون در داروخانه‌ها گفت: از سال ۱۳۸۱ موضوعی در کشور مطرح شد با این عنوان که مراکز درمانی در کشور راه‌اندازی شوند تا معتادان بتوانند در این مراکز درمان دارویی و درمان غیرداوریی دریافت کنند مانند مدل‌هایی که در کشور‌های اروپایی برای درمان معتادان انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه این برنامه از همان زمان شروع شد، ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۷ هزار مرکز درمان ترک اعتیاد یا همان مراکز درمان سوء مصرف مواد مخدر در کشور وجود دارد و ۴۰ هزار نفر شامل روانشناس، روانپزشک، مددکار پرستار و پزشک در این مراکز فعالیت می‌کنند. همچنین نزدیک به یک میلیون معتاد تحت پوشش این مراکز بوده و درمان دارویی و غیردارویی را دریافت می‌کنند.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه داروی اصلی ترک اعتیاد، داروی متادون است، تصریح کرد: ارائه داروی متادون در مراکز درمانی روشی است که در همه کشور‌ها در حال انجام است، اما ۳ الی ۴ ماه گذشته بحث توزیع متادون از داروخانه‌ها در کشور شروع شده است.
صفاتیان با اشاره به فعالیت مرکز کنترل مواد مخدر در سازمان ملل ادامه داد: درست است که دارو در داروخانه‌ها توزیع می‌شود، اما برای حوزه اعتیاد از همان ابتدا هم بحث بر این بود که حتما مراکز درمان سوء مصرف اعتیاد باید دارو را توزیع کنند، چراکه متادون یک داروی مخدر بوده و تحت کنترل سازمان ملل و ناظر‌های بین‌الملی است، در حالی هیچ یک از داروهای بیماری‌های دیگر مانند قلب یا فشار خون زیر نظر ناظران بین‌المللی نیستند و برای این بیماری‌ها در سازمان ملل دفتری وجود ندارد، اما در سازمان ملل یک معاونت در زمینه مواد مخدر وجود دارد، چراکه مواد مخدر برای سازمان ملل و دنیا مهم است.
وی خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت از چند ماه پیش طرحی را مطرح کرد که براساس آن متادون از مراکز درمان گرفته شده و در داروخانه‌ها توزیع شود، این موضوع با چند سیاست کلان نظام و قوانین بالادستی ما مغایرت دارد، سیاست‌های کلی برنامه مبارزه با مواد مخدر توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۱۳۸۵ مصوب و توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد؛ در بند پنجم از سیاست‌های کلی مبارزه با مواد مخدر آمده است باید اقداماتی صورت بگیرد که افراد از سمت مواد کم‌خطر به سمت استفاده از مواد پرخطر نروند.
این کارشناس اعتیاد یادآور شد: فرد معتادی که امروز از مرکز درمانی دارو دریافت می‌کرد، بعد از تصویب این قانون باید با نسخه پزشک و ارائه کارت ملی برای احراز هویت از داروخانه دارو دریافت کند، بنابراین برای دریافت دارو در داروخانه باید شناسنامه‌اش نیز همراه باشد. گاهی اوقات ممکن است فرد معتاد برای مشخص شدن میزان داروی دریافتی چندین بار به داروخانه و مرکز درمانی مراجعه کند که این باعث خستگی وی شده و ترجیح می‌دهد بدون مراجعه به پزشک تنها از داروخانه دارو را دریافت کند و آهسته آهسته ارتباطش با پزشک قطع می‌شود، در حالی که درمان اعتیاد یک پکیج است که ۲۰ درصد آن درمان دارویی است و ۸۰ درصد آن درمان غیرداوریی است.
افزایش احتمال تامین داروی متادون از ناصر خسرو
صفاتیان تصریح کرد: وقتی فرد فقط دارو از داروخانه دریافت کند، دیگر به درمان غیردارویی کاری ندارد، بنابراین ماندگاری در درمان کاهش می‌یابد و شخص در طی یکسال، دیگر در حوزه درمان ترک اعتیاد نمی‌ماند و بعد از مدتی از داروخانه دارو را تهیه می‌کند و اگر نتوانست از داروخانه دارو تهیه کند قطعا داروی مورد نیاز خود را با هر قیمتی از ناصرخسرو تهیه خواهد کرد و دوباره همان اتفاقی می‌افتد که قبل از ایجاد این مرکز در کشور وجود داشت.
وی در پاسخ به این سوال که موافقان این طرح معتقدند که معاونان فنی مراکز دی‌ای‌سی متادون را از داروخانه تحویل گرفته و از همین‌رو مشکلی از نظر مراجعه معتاد به داروخانه ایجاد نمی‌شود، تصریح کرد: در کشور حدود ۴۰۰ مرکز دی‌آی‌سی وجود دارد که مخصوص معتادان تزریقی هستند، اما ۷ هزار مرکز درمان سوءمصرف مواد داریم که این مراکز کلیه خدمات درمانی را ارائه می‌دهد در حال حاضر بحث معتادانی مطرح است که در این مراکز هستند که دیگر بدون نیاز به پزشک به داروخانه برای دریافت دارو مراجعه می‌کنند و دیگر مباحث روانشناسی را ادامه نمی‌دهند، درحالی که ۸۰ درصد درمان درمان روانشناسی است.
۵.۶ درصد افراد بالای ۱۶ سال مصرف کننده مواد مخدر هستند
این پژوهشگر اعتیاد با اشاره به ماده ۱۵ و ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر گفت: در این دو ماه به موضوع کاهش آسیب اشاره شده است، کاهش آسیب یعنی اقداماتی انجام شود که آسیب‌های ناشی از مواد مخدر کاهش پیدا کند، از همین‌رو یک مرکز درمان نیاز است که بسته مناسبی برای ترک اعتیاد به معتاد ارائه دهد بسته درمان هم یعنی بسته‌ای که تمامی اقدامات روانشناسی، روانپزشکی، مددکاری، پرستاری و دارو درمانی باهم به معتاد ارائه شود. این یک پکیج بین‌المللی برای درمان اعتیاد بوده و در کشور‌های پیشرفته مانند سوئیس و آلمان مورد استفاده قرار گرفته است، اما وقتی ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌خواهد در حوزه کاهش آسیب متادون را از مراکز خارج کرده و به داروخانه منتقل کند، در حقیقت خلاف قانون مبارزه با مواد مخدر عمل می‌کند.
این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه دولت اعلام کرده است؛ ۵.۶ درصد افراد بالای ۱۶ سال مصرف کننده مواد مخدر هستند، یعنی جمعیتی در حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر تصریح کرد: همچنین در بند ۵۷ برنامه ششم توسعه آمده است، باید ۲۵ درصد جمعیت معتادان را در طی ۵ سال توسط دولت کاهش یابد. دولت باید از سال گذشته برنامه‌هایی برای کاهش این جمعیت ارائه می‌داد. همه کارشناسانی که درحوزه اعتیاد کار کرده‌اند، معتقدند اگر دارو به داروخانه منتقل شود بیمار دیگر سراغ پزشک و مرکز درمان نمی‌رود و فقط چند بار اول می‌آید تا بتواند با نسخه دارو را از داروخانه دریافت کند و رفت و آمد بین داروخانه و مرکز درمان باعث می‌شود، معتادان از مرکز درمانی خارج شوند و این برخلاف سیاست‌های برنامه ششم توسعه است.
بازگشت ۳۰۰ هزار نفر به سمت مصرف تریاک و هروئین با توزیع متادون
صفاتیان با اشاره به بیانات حضرت امام (ره) مبنی براینکه نجات یک معتاد نجات یک جامعه است، گفت: وقتی یک معتاد به دلیل اقدامات اشتباه ما از سیستم درمان خارج شود یعنی کل جامعه را به خطر انداخته‌ایم از نظر من که مدت ۳۰ سال است در حوزه اعتیاد فعالیت می‌کنم، اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت توزیع متادون از داروخانه‌ها را شروع کنند، کمتر از ۶ ماه ۳۰ درصد از آن یک میلیون نفری که در حال حاضر در مراکز درمانی ترک اعتیاد در حال درمان هستند، کاهش پیدا می‌کنند و ۳۰۰ هزار نفر دوباره به سمت مواد مخدر و مصرف تریاک و هروئین باز می‌گردند.
ضربه هزار میلیارد تومانی به اقتصاد قاچاقچیان توسط مراکز درمان اعتیاد
وی ادامه داد: مراکز درمان اعتیاد در حال حاضر بیش از هزار میلیارد تومان به اقتصاد قاچاقچیان ضربه وارد کرده‌اند، چراکه یک شخص معتاد باید از سیستم قاچاق مواد مخدر تهیه کند، اما در حال حاضر که در مراکز درمان تحت درمان است با یک سوم مبلغ درمان نگهدارنده و درمان دارویی و ... دارویی دریافت می‌کند و توزیع متادون از داروخانه‌ها در نهایت باعث می‌شود به اقتصاد قاچاقچیان کمک کنیم.
این کارشناس اعتیاد با اشاره به مدت مدیریت خود در ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: ما از زمان دولت اصلاحات برای اینکه موضوعی را برای تصویب به رییس‌جمهور ارجاع دهیم، باید این مصوبه در کمیته‌های تخصصی تایید می‌شد و کارشناسان و متخصصان دستگاه‌های دولتی و افراد آزاد در این کمیته‌ها نظرات خود را درباره این مصوبات اعلام می‌کردند و وقتی موضوع در کمیته تخصصی تایید می‌شد به عنوان مصوبه برای رییس‌جمهور ارسال و در آنجا تصویب می‌شد، اما متاسفانه این مصوبه یکی از مصوبات استثنایی است من که ۳۰ سال در حوزه مواد مخدر فعالیت می‌کنم و در حدود ۲۰ سال سمت دولتی داشتم، تا به امروز ندیدم مصوبه‌ای قبل از اینکه در کمیته تخصصی تایید شود برای رییس‌جمهور ارسال شود و این جای سوال دارد که چرا اکنون چنین اتفاقی افتاده است.
صفاتیان تاکید کرد: چنانچه مصوبه توزیع متادون از داروخانه‌ها اجرایی شود، حداقل ۳۰ درصد از معتادان تحت پوشش درمان از حوزه درمان خارج خواهند شد. البته معتقدم با توجه به حجم انتقادات این مصوبه اجرایی نخواهد شد و مسئولان ستاد می‌دانند که یک کار غیرکارشناسی انجام داده‌اند.
هشدار نسبت به افزایش نشت متادون از داروخانه‌ها
وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره نشت متادون گفت: در همه نقاط دنیا وقتی متادون توزیع می‌شود، حداقل ۵ تا ۱۰ درصد آن در بازار آزاد فروخته می‌شود این موضوع در کشور سوییس هم اتفاق می‌افتد، اما ما خودمان در بسیاری از مواقع بسیاری از دارو‌هایی را که حتی به نسخه نیاز داشته است، بدون داشتن نسخه از داروخانه دریافت کرده‌ایم چه دلیلی وجود دارد که ستاد مبارزه با مواد مخدر و یا وزارت بهداشت می‌گویند به دلیل اینکه نشت دارو وجود دارد متادون از داروخانه توزیع شود.
این کارشناس اعتیاد خاطرنشان کرد: حدود ۷ الی ۸ سال پیش به پیشنهاد وزارت بهداشت ترامادول از داروخانه توزیع شد، الان ۱۰ الی ۱۵ درصد معتادان در کشور مصرف کننده دائم ترامادول هستند و ترامادول نیز از داروخانه‌ها نشت کرده است. افرادی که چنین روشی را توصیه می‌کنند، مطمئن باشند که بعد‌ها نشت متادون از داروخانه بسیار بیشتر از امروز خواهد بود.
داروخانه‌ها ترامادول را با قیمت آزاد به فروش می‌رسانند
صفاتیان همچنین درباره چرخه مالی فروش متادون در داروخانه‌ها گفت: داروخانه به مسائل مالی فکر می‌کند، متاسفانه در حال حاضر در بسیاری از داروخانه‌ها داروی ترامادول را به قیمت دولتی به فروش نمی‌رسانند بلکه با قیمت آزاد به مشتریان می‌فروشند. همچنین بحث فرانشیز دارویی نیز وجود دارد و قطعا مسائل مالی حتما پشت این موضوع وجود دارد، اما پزشک مرکز درمان اعتیاد است که مجبور است، برای اینکه مریض را نگه دارد تا روان‌درمانی و درمان دارویی را با هم ارائه دهد.
وی همچنین در پایان به جلسات مقام معظم رهبری با دستگاه‌های مختلف برای کاهش آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: هنوز دستگاه‌ها نتوانسته‌اند طرح کلانی برای کاهش آسیب ارائه دهند در مقابل برنامه‌ای ریخته‌اند که درست برعکس کار می‌کند و با این نوع اقدامات نیز نه تنها کاهش آسیب نخواهیم داشت بلکه با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهیم شد.