رویداد۲۴ سباستین رابین در نشنال اینترست نوشت: برنامه ریزان نظامی ایران با چالش نظامی اجتناب ناپذیری روبرو هستند: آماده شدن برای دفاع در مقابل یکی از قوی‌ترین نیرو‌های هوایی در دنیا. یگان هوایی ایران عمدتا از جنگنده‌های قدیمی متعلق به دهه ۱۹۷۰ تشکیل شده است. به همین خاطر تهران تصمیم گرفت که در سال‌های اخیر بر روی طیف متنوعی از سیستم‌های موشکی زمینه به هوا در نیروی هوایی ارتش و همچنین نیروی سپاه پاسداران تمرکز کند.
در ادامه این مطلب آمده است: این سامانه‌ها در مجموع یک سیستم دفاع هوایی یکپارچه را تشکیل داده اند که توانایی هدف قرار دادن تهدیدات در زوایا، سرعت‌ها و فواصل مختلف را دارد.
ایران دارای چندین سیستم موشکی زمین به هوا است که تقریبا نیم قرن پیش از آمریکا و اروپا وارد شده بودند. البته آن‌ها در این مدت از دسترسی به قطعات یدکی و موشک‌های جدید محروم شده بودند. تهران همچنین تعداد محدودی سامانه موشکی را از روسیه و چین خریداری کرده است.
بنا براین، مهندسان ایران برای پر کردن شکاف‌های موجود نمونه‌های مدرنی از سیستم‌های قدیمی را مهندسی معکوس کرده اند. در طول دهه گذشته سیستم‌های طراحی شده در ایران از بسیاری لحاظ از جمله برد، سرعت و دقت بهبود پیدا کرده اند.
اما به منظور تحلیل سیستم‌های موشکی ایران بهتر است بر روی نمونه‌های خارجی که از روی آن‌ها الگوبرداری شده اند تمرکز کنیم.
سامانه‌های دوربرد اس-۳۰۰
این سامانه هدایت شونده برای چندین دهه سیستم دفاع هوایی اصلی روسیه بود تا اینکه توسط سیستم پیشرفته‌تر اس-۴۰۰ جایگزین شد. این سیستم با کمک ترکیبی از موشک‌های دوربرد و میان برد میتواند به طور هم زمان حداکثر سی و شش جنگنده دشمن را تا فاصله ۱۲۰ مایلی هدف قرار دهد.
ایران در سال ۲۰۰۷ پنج واحد سامانه اس-۳۰۰ را سفارش داد، اما در نهایت تحریم‌های آمریکا آقای مدودوف، رئیس جمهور سابق روسیه را وادار کردند که تحویل این جنگ افزار‌ها را لغو کند.
اما تهران در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که سامانه‌ای مشابه با اس-۳۰ با نام باور ۳۷۳ را توسعه خواهد داد. این سامانه از موشک‌های سیاد ۳ یا سیاد ۴ استفاده می‌کند که از موشک‌های آمریکایی الگوبرداری شده اند. مطابق با گزارش‌های منتشر شده باور ۲۷۳ دارای برد ۱۵۵ مایل است.
اما بعد از امضای توافق هسته‌ای برجام بین ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵، روسیه در نهایت چهار سامانه اس-۳۰۰ را به ایران تحویل داد. این سامانه‌ها در حال حاضر در تهران، اصفهان و بوشهر مستقر شده اند.
ایران همچنین دارای سی سامانه موشکی دور برد اس-۲۰۰ است که در تهران، بندرعباس، همدان و اصفهان مستقر شده اند. این سامانه متعلق به دوران شوروی سابق است. این موشک‌ها دارای برد ۱۵۰ مایل و حداکثر سرعت ۶ ماخ هستند. ایران توانست نمونه‌های جدیدی همچون سامانه فجر-۸ را بر اساس این سیستم طراحی کند.
سامانه‌های میان برد
سامانه‌های موشکی زمین به هوای میان برد می‌توانند برای هدف قرار دادن جنگنده‌های نزدیک موثر باشند. سامانه آر آی ام-۶۶ یک سیستم موشکی میان برد بود که در اواخر دهه ۱۹۶۰ بر روی کشتی‌های جنگی آمریکا استفاده میشد. آمریکا پیش از انقلاب اسلامی این سامانه‌ها را به تهران فروخته بود.
ایران در سال ۲۰۱۳ سامانه سیاد-۲ را که از سیستم آر آی ام-۶۶ الگو برداری شده است معرفی کرد. سیاد-۲ دارای حداکثر سرعت ۴.۵ ماخ و برد چهل و شش مایلی است. این سیستم میتواند به طور هم زمان به شش هدف حمله کند. ایران در ماه ژوئن ۲۰۱۹ یک پهپاد جاسوسی آمریکا را با استفاده از این سامانه سرنگون کرده بود.
موشک هاوک
موشک‌های هاوک هدایت شونده به عنوان اولین سامانه موشکی زمین به هوایی آمریکا در نظر گرفته می‌شوند. مدل ام آی ام-۲۳ دارای حداکثر برد ۲۵ مایل و سرعت ۲.۴ ماخ است. آمریکا چندین مورد از این سامانه را به ایران فروخت. این سامانه در طول جنگ ایران-عراق مهم‌ترین سیستم دفاع هوایی ایران بود و چهل جنگنده میگ-۲۳ و سوخو-۲۲ عراق را سرنگون کرد.
ایران اولین بار موشکی با نام شاهین را از مدل آمریکایی خود الگو برداری کرد. موشک شلمچه نیز نسخه بهبود یافته شاهین است.
سامانه موشکی زمین به هوایی اس-۷۵
سامانه اس-۷۵ شوروی اولین سیستم موشکی زمین به هوا بود که در جنگ مورد استفاده قرار گرفت. این سامانه از موشک‌های وی-۷۵۰ استفاده می‌کند که دارای سرعتی سه برابر سرعت صوت هستند. این سامانه میتواند جنگنده‌های دشمن را تا فاصله بیست و هشت مایلی هدف قرار دهد.
چینی‌ها توانست سامانه‌های اچ کیو-۱ و اچ کیو-۲ را با الگو برداری از این سیستم شوروی طراحی کنند. ایران توانست چهارده سامانه اچ کیو-۲ را از چین خریداری کند. علاوه براین، سامانه مدرن سازی شده سیاد-۱ نیز بر اساس این نمونه قدیمی طراحی شده است.
سامانه‌های کوتاه برد
سامانه‌های دفاع هوایی کوتاه برد می‌توانند از سربازان و پایگاه‌های نظامی حساس در مقابل پهپادها، جنگنده‌ها و بالگرد‌های دشمن دفاع کنند.
سامانه کروتال
این سامانه در دهه ۱۹۷۰ توسط فرانسه توسعه یافته بود و بر روی کشتی‌های جنگی استفاده شده است. ایرانی‌ها توانستند از طریق چین به نمونه مدرنی از این سامانه دست پیدا کنند. تهران همچنین در سال‌های بعد سامانه‌های دفاع موشکی یا زهرا و هرز-۹ را در داخل کشور تولید کرد.
ایران همچنین دارای سیستم‌های هدایت نوری راپیر است که در دهه ۱۹۷۰ توسط بریتانیا تولید شده بودند. تهران در سال ۲۰۰۷ بیست و نه سامانه موشکی تور ام-۱ را از روسیه خریداری کرد. موشک‌های ضد هوایی قائم نیز در یگان هوایی ایران حضور دارند.
به طور خلاصه، ایران دارای طیف گسترده‌ای از سامانه‌های دفاع هوایی قدیمی و مدرن است. تهران همچنین در سال‌های اخیر نمونه‌های بومی را از سامانه‌های قدیمی الگوبرداری کرد. این سیستم‌ها قدرت بازدارندگی ایران در مقابل حملات هوایی را افزایش داده اند. جنگنده‌هایی که از قابلیت رادار گریزی برخوردار نباشند در مقابل سیستم دفاعی ایران آسیب پذیر خواهند بود.