رویداد۲۴ ابی احمد نخست وزیر اتیوپی به پاس آنچه ساز و کار اهدای جایزه نوبل صلح «خدماتش برای صلح بین المللی و همکاری‌ها» خوانده برنامه صدمین جایزه صلح نوبل شد، اما جالب است در این میان تاریخ برندگان صلح نوبل را مورد بررسی قر ار دهیم.
باراک اوباما رییس جمهور پیشین آمریکا در سال ۲۰۰۹ به پاس تلاش‌هایش برای تقویت دیپلماسی بین المللی و همکاری بین مردم برنده جایزه صلح نوبل شد، اما انتخاب او به عنوان برنده جایزه با حواشی‌ای همراه بود به ویژه انکه نام او تنها ۱۲ روز قبل از اعلام نتایج به فهرست کاندیدا‌ها اضافه شده بود.
دیگر برندگان این جایزه از میان سیاست‌مداران، جیمی کارتر رییس جمهور پیشین آمریکا در سال ۲۰۰۲، ملال یوسف زی فعال تحصیل کودکان در سال ۲۰۱۴، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲، کوفی عنان دبیر کل وقت سازمان ملل در سال ۲۰۰۱ و مادر ترزا از کلکته در سال ۱۹۷۹ بوده‌اند.
درخواست جایزه صلح نوبل از سوی ترامپ هم زمانی مطرح شد که البته مورد موافقت قرار نگرفت.
ژان پل سارتر نویسنده و فیلسوف در سال ۱۹۶۴ و لی دوک تو سیاستمدار ویتنامی در سال ۱۹۷۳ از پذیرش این جایزه سر باز زدند.
سازمان‌های مختلف مسئولیت اهدای انواع جوایز نوبل جهانی را بر عهده دارند. ۶ جایزه نوبل وجود دارد که ۵ تای آن در سوییس و نوبل صلح در نروژ تعیین تکلیف می‌شود. افراد آکادمیک، اساتید دانشگاه، دانشمندان و برندگان صلح سال‌های قبل همگی می‌توانند به عنوان کاندیدای این جایزه مطرح باشند.
یکی از قوانین بنیاد نوبل این است که فهرست نامزد‌ها تا ۵۰ سال قابل انتشار نیست. جایزه صلح نوبل بالغ بر نه میلیون کرون سوئد (حدود ۸۳۰ هزار یورو) است و همه ساله در روز ۱۰ دسامبر، سالروز درگذشت آلفرد نوبل در اسلو، پایتخت نروژ اهدا می‌شود.
اما امسال در کنار برنده جایزه یعنی نخست وزیر اتیوپی گرتا تونبرگ فعال ۱۶ ساله محیط زیست نیز کاندیدای صلح نوبل بود و عدم انتخاب او منجر به تکرار تئوری جانبدارانه بودن اهدای این جوایز به افراد مشخص شد.
بیشتر بخوانید
نیوزویک در گزارشی که به تعبیر بسیاری از رسانه‌ها «تئوری توطئه» است، اقدام کمیته نوبل در عدم اعطای جایزه به گرتا تونبرگ ۱۶ ساله را باعث تعجب خواند و نوشت: این جایزه توسط ۵ عضو پنل نروژی به پاس «اقدامات ابی احمد برای رسیدن به صلح و همکاری‌های بین المللی و به پاس ابتکارعمل‌های او برای حل و فصل اختلافات مرزی با همسایه این کشور یعنی اریتره» به نخست وزیر اتیوپی داده شد.
این رسانه نروژ را به عنوان یکی از کشور‌های مهم و تعیین کننده در انتخاب برنده جایزه صلح نوبل خوانده و نوشت: ۵ عضو کمیته صلح نوبل توسط پارلمان نروژ انتخاب می‌شوند. این کشور روابط پیچیده‌ای با شرکت‌های سوخت‌های فسیلی که اصلی‌ترین عامل انتشار گاز‌های گلخانه ایند دارد. سوخت فسیلی اصلی‌ترین منبع قدرت و ثروت نروژ است.
به گزارش رویداد۲۴ نیوزویک فعالیت‌های گرتا را در قالب اقدامات حمایتی از محیط زیست تعریف کرده و مدعی شده: نروژ که از محصولات نفت و گاز و صادرات این محصولات سود می‌برد حاضر به اعطای جایزه به گرتا نشده است.
اما این اولین بار نیست که انتخاب برنده جایزه صلح نوبل با انگ سیاسی کاری همراه بوده است. شیرین عبادی تنها ایرانی دارنده جایزه صلح نوبل است. اعطای این جایزه به او در سال ۲۰۰۳ با انتقادات زیادی در ایران همراه بود. بسیاری مخالفت‌های او را با سیاست‌های جمهوری اسلامی و وکالت چندین تن از افراد مخالف نظام را در اعطای جایزه نوبل از سوی سازمان نوبل در نروژ موثر میدانستند.
اعطای جایزه صلح نوبل به باراک اوباما نیز با انتقاد‌های بسیاری همراه بود. این جایزه تنها چند روز قبل از حمله آمریکا به سوریه بدون مجوز سازمان ملل به اوباما اعطا شد.
رئیس کمیسیون امور بین الملل در مجلس دومای روسیه در آن زمان خواستار پس گرفتن جایزه صلح نوبل از باراک اوباما در صورت حمله آمریکا به سوریه شده بود.
هنری کیسینجر مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه پیشین آمریکا نیز در سال ۱۹۷۳ در حالی برنده جایزه صلح نوبل شد که آمریکا مسئول حمله وحشیانه به ویتنام در آن زمان بود. بعد از اعطای این جایزه به کیسینجر، جنگ ویتنام تا دو سال ادامه پیدا کرد.
اعطای نوبل صلح به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۶ به پاس شش دهه تلاش برای توسعه صلح و آشتی، دموکراسی و حقوق بشر در اروپا نیز از جمله جوایز جنجالی سال‌های اخیر بوده است. بسیاری دست و پنجه نرم کردن اروپا با مشکلات اقتصادی و بحران یونان که در اثر اقدامات برخی کشور‌های اروپایی در ساخت و فروش سلاح ایجاد شده بود را عواملی میدانستند که اروپا را مستحق دریافت جایزه صلح نوبل نمی‌کرد.
الگور معاون بیل کلینتون نیز در سال ۲۰۰۷ توسط کمیته صلح نوبل به خاطر تلاشهایشان در بسیج افکار عمومی نسبت به پیامد‌های گرم‌شدن جو زمین شایسته دریافت جایزه تشخیص داده است. دریافت این جایزه توسط الگور نیز با مخالفت‌هایی همراه بود چرا که تنها یک سال قبل از آن یعنی در سال ۲۰۰۶ قبض برق و گاز خانه ۲۰ اتاقه الگور در رسانه‌ها منتشر شده بود که نشان می‌داد خانه او به تنهایی ۲۰ برابر میانگین مصرف برق در ایالات متحده آمریکا، برق مصرف می‌کند.
حاشیه‌های اعطای جایزه صلح نوبل به نخست وزیر اتیوپی
اعطای جایزه به ابی احمد نخست وزیر اتیوپی علاوه بر انتقاداتی که از سوی حامیان گرتا تونبرگ متوجه اوست، با انتقادات دیگری نیز همراه است. این جایزه به پاس خدمات او برای ایجاد صلح میان اتیوپی و اریتره به نخست وزیر اتیوپی داده شده است. سوال اینجاست که چرا جایزه نباید به ایسایاس افورکی رییس جمهور اریتره داده شود؟ در بسیاری از سال‌ها جوایز صلح به هر دو طرف درگیر یک مساله داده شده است. برای مثال در سال ۲۰۰۴ این جایزه همزمان به شیمون پرز و اسحاق رابین از اسرائیل و یاسر عرفات از فلسطین برای تلاشهایشان جهت صلح اسرائیل و فلسطین داده شد.
جایزه امسال تنها به اتیوپی تعلق گرفت. این در حالی است که رییس جمهور اریتره و اتیوپی هر دو در سال گذشته به یک توافق صلح میان دو ملت دست پیدا کردند.
درگیری میان این دو کشور به چندین دهه قبل بر می‌گردد. بعد از اینکه قدرت‌های اروپایی در سال ۱۹۵۱ منطقه تحت اشغال خود در اریتره را ترک کردند، اتیوپی که کشوری محصور در خشکی است خواستار پس گرفتن مناطق ساحلی همسایه خود شد که این درگیری در نهایت در سال ۱۹۶۱ به یک جنگ میان دو کشور تبدیل شد. جنگی که سه دهه به طول انجامید.
در سال ۱۹۹۱ نیرو‌های اریتره به سقوط دولت کمونیستی اتیوپی کمک کردند و دو سال بعد ساکنان اریتره به استقلال رای دادند. اما هیچ توافق مرزی‌ای بین دو کشور امضا نشد و در سال ۱۹۹۸ در گیری‌های مرزی در منطقه بدمی بین دو کشور به کشته شدن دست کم ۱۰۰ هزار نفر منجر شد. پس از آن نیز دو کشور در مناطق مرزی به تقویت استحکامات نظامی و تقویت نیرو پرداختند. اتیوپی و اریتره شهر راهبردی بدمی از آن خود می‌دانند و بار‌ها در خصوص حاکمیت این شهر مرزی به نبرد پرداخته اند که به گفته کارشناسان امور آفریقا هر چند این شهر از سوی سازمان ملل متحد به اریتره واگذار شده است، ولی اتیوپی مخالف آن است.
ابی احمد افسر اطلاعاتی سابق در زمان عملیات‌های اتیوپی علیه اریتره در بدمی بود. او در آپریل ۲۰۱۸ به نخست وزیری رسید.
دولت‌های غربی و رسانه‌های آن‌ها ایسایاس را دیکتاتور می‌خوانند. ایسایاس که یک مبارز آزادی طلب اریتره بوده از سال ۱۹۹۳ هدایت اریتره را برعهده دارد. سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ گزارشی علیه آمار‌های حقوق بشری در اریتره منتشر کرد و ایسایاس را به نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر متهم کرد.