رویداد۲۴ دهها هزار عراقی که بیشترشان جوانان بیکارند، برای دومین بار در ماه اخیر به میدانهای اصلی شهرهایشان آمدند و از روز جمعه خیابانها را در پایتخت عراق مسدود کرده و علیه دولت شعار میدهند. اعتراضات در عراق متوجه سیستم سیاسی پسا جنگ این کشور و فساد طبقه حاکم است.
رویترز در گزارشی به نقل از یک مقام امنیتی در عراق که نامش برده نشده درباره تحولات عراق نوشت: «دست کم ۴۰ تن روز جمعه در عراق و در جریان اعتراضات کشته شدهاند. نیروهای امنیتی عراق از گاز اشک آور استفاده میکنند و شبه نظامیان به روی مردم آتش گشودهاند.» برخی منابع خبری نیز گزارش دادهاند افرادی به عمد به مردم شلیک میکنند تا فضا بحرانیتر شود.
گزارشهای پلیس عراق حاکی است که یک افسر اطلاعاتی عراق و یکی از اعضای شبه نظامیان قدرمند عصیب الحق در جریان اعتراضات در شهر عمره کشده شده است. به گزارش رسانههای عراقی و کمیسیون حقوق بشر عراق تا این لحظه بیش از ۲۰۰۰ تن در سراسر عراق زخمی شدهاند.
اعتراضات روز گذشته عراق دومین سری از اعتراضات مردم در یک ماه گذشته است. دو هفته پیش و قبل از اربعین حسینی اعتراضاتی در عراق به راه افتاده بود که بنا به اعلام سایتهای خارجی به کشته شدن ۱۵۷ تن و زخمی شدن ۶۰۰۰ نفر انجامید.
اعتراضات عراق آرامش نسبی این کشور در دو سال گذشته را برهم زده است. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ عراق درگیر اشغال خارجی و حمله داعش بود. این بزرگترین چالش عراق بعد از آزادسازی سرزمینهای این کشور از دست داعش است.
به گزارش رویداد۲۴ اعتراضات روز پنجشنبه با گل دادن متعرضان به نیروهای امنیتی شروع شد. وزیر کشور عراق نیز از نیروهای پلیس خواست از متعترضان حفاظت کنند. اما اعتراضات روز جمعه که به سراسر عراق تسری پیدا کرد، به سرعت به خشونت کشیده شد.
شب گذشته در بسیاری از شهرهای جنوبی عراق حکومت نظامی اعلام شد. بصره با موج شدیدی از اعتراضات مواجه بود. شهروندان بصره دفاتر دولتی و احزاب عراق را به آتش کشیدند.
بیشتر بخوانید:
پنجشنبه شب عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق اعلام کرد که وضعیت اخیر را تحمل نمیکند و به معترضان هشدار داد که هر گونه سرنگونی دولت، عراق را به آشوب خواهد کشاند. عبدالمهدی گفت مردم حق دارند برای حقوقشان اعتراض کنند، اما استعفای دولت بدون آلترناتیو قانونی کشور را به آشوب خواهد کشید.
او طرح اصلاحات خود که بعد از اعتراضات قبلی ارائه کرده بود را برای بار دیگر تکرار کرد. این طرح شامل تغییرات در کابینه، ایجاد فرصتهای شغلی برای بیکاران و دادگاههای جدید برای رسیدگی به فساد مسئولان بود. او اعلام کرد حقوقهای دولتی از جمله مقامات عالی رتبه باید به تدریج کم شود.
در جریان نماز جمعه روز گذشته، نماینده
آیت الله سیستانی از معترضان و نیروهای امنیتی خواست از به آشوب کشیدن کشور خودداری کنند. سیستانی در هفتههای اخیر دولت را برای سرکوب معترضان مورد نقد قرار داده و خواستار حفظ آرامش در هر دو طرف شد.
نماینده سیستانی در نماز جمعه کمیته دولتی بررسی وضعیت سرکوب اعتراضات قبلی مورد نقد قرار داده و گفته این کمیته به هدفش نرسیده و مشخص نشده چه کسی پشت خشونتهای اعتراضات قبلی بوده است.
معترضان در عراق خواستار برکناری عادل عبدالمهدیاند. یکی از شعارهایی که مردم در بغداد سر میدهند خطاب به عادل عبدالمهدی است. آنها فریاد میزنند: «عادل عبدالمهدی دروغ میگوید»، «همهشان دروغ میگویند» و «آنها وعده دروغین شغل میدهند، اما گاز اشک آور به سمت ما شلیک میکنند» یکی دیگر از شعارهای معترضان شعار «بغداد حره حره، فساد برا برا» است. معترضان میگویند «بغداد باید آزاد شود و فساد از بین برود»
هزاران عراقی روز جمعه در منطقه سبز بغداد جمع شده و علیه دولت شعار دادند. این منطقه محل ساختمانهای دولتی و سفارتخانههای خارجی است.
حصارهای
منطقه سبز چندین ماه است که برای عموم باز شده است. عادل عبدالمهدی این کار را با هدف نمایش امنیت بغداد انجام داده بود. اما با شروع درگیریها در بغداد در اوایل این ماه، حفاظ امنیتی منطقه سبز تقویت شد. در سال ۲۰۱۶ حامیان مقتدی صدر به منطقه سبز هجوم برده و اعتراضاتی را در این ناحیه به راه انداختند.
معترضان طرفدار مقتدی صدر روحانی شیعه با حمله به پارلمان عراق در منطقه سبز بغداد، پارلمان را به تعطیلی کشاندند. گفته میشود جریان صدر پشت پرده اعتراضات اخیر مردم عراق است. معترضان که به فساد دستگاههای اداری عراق انتقاد داشتند، شعارهایی هم علیه جمهوری اسلامی ایران سر دادند.
پیش از آغاز دور جدید اعتراضات مردم عراق، صفحه مشهور عراقی در فیسبوک به نام صالح محمد العراقی که نامی مستعار برای یکی از نزدیکان مقتدی صدر است در اطلاعیهای از همه تشکیلات وابسته به این جریان و نیز بدنه اجتماعی خواست برای برگزاری تجمع و اعتراضات خیابانی از شب پنجشنبه آمادگی داشته باشند.
مقتدی صدر نیز طی روزهای اخیر در چند مورد از ضرورت تداوم اعتراضات در عراق و برگزاری انتخابات زودهنگام زیر نظر سازمان ملل سخن گفته است. صدر طی بیانهای از نمایندگان جناح سائرون در پارلمان عراق که رهبری آن را بر عهده دارد، خواسته فعالیتهای خود را در پارلمان به حالت تعلیق در آورند. وی همچنین، خواستار استعفای دولت و انتخابات زود هنگام شد.
نیروهای حشد الشعبی مانند سایر نیروهای نظامی عراق خواستار تغییر دولت نیستند. برخی رسانههای غربی مدعی شدهاند که حشد الشعبی در به آشوب کشیدن اعتراضات و شلیک مستقیم به سمت معترضان نقش داشته است. این ادعا البته توسط هیچ منبعی تایید نشده است.
اعتراضات عراق و لبنان هر دو متوجه فساد دولتی در این کشورهاست. نیروهای مورد حمایت ایران در هر دو کشور اعم از حزب الله در لبنان و الحشد الشعبی در عراق اعلام کردند که خواستار ابقای دولتهایشان هستند.
آسوشیتدپرس در گزارش مدعی شده عراق و لبنان حلقه نزدیک ایران هستند و تهران نفوذ سیاسی قابل توجهی در هر دو کشور دارد و تهدید علیه نظم موجود میتواند تهران را تهدید به از دست رفتن نفوذش در این کشورها کند.
اعتراضات در عراق علیه دولت شیعه و در شهرهای شیعه نشین جنوب کشور رخ داده است. در لبنان نیز اعتراضات در جوامع شیعه نشین از جمله جنوب لبنان اتفاق افتاده است. برخی جریانهای مخالف ایران از این فرصت استفاده کردهاند و علیه ایران شعار میدهند. در بعداد مردم شعار میدهند «بغداد حره حره، ایران برا برا» یعنی «بغداد را آزاد کنید، ایران باید برود.»
مخالفان ایران تمایل دارند این دیدگاه را جا بیاندازند که ایران در عراق حضور دارد و تحولات آنجا به ایران مربوط میشود. به همین دلیل برخی رسانهها مدعی شدهاند که حملات مستقیم توسط سربازان عراقی سیاهپوش با روبندههای سیاهی اتفاق افتاده که یا نیروهای عراقی مورد حمایت ایران هستند. با این حال شعارهایی که معترضان عراقی سر میدهند به ایران مربوط نیست و ساختار سیاسی عراق را هدف گرفته است و در بخشی از این شعارها از خروج نیروهای آمریکایی از عراق سخن گفته میشود.
در جریان اعتراضات دور قبل عراق یک و سیله نقلیه زرهی به دست معترضان عراقی مورد بازبینی قرار گرفت و ادعا شد یک پاسپورت ایرانی در ماشین پیدا شده بود. آن زمان هم هیچ سندی به دست نیامد که آن عکس در کجا گرفته شده و چه ارتباطی با ایران دارد.
به نظر میرسد ایران به حفظ دولت مرکز عراق است و تمایلی به آشوب کشیده شدن منطقه ندارد؛ چه آنکه در روزهای گذشته تصویری از مقتدی صدر در کنار رهبر ایران و سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس در مراسم عزاداری رسمی در منتشر شد. برخی اینگونه تحلیل کردند که ایران در تلاش است از بحران در منطقه بکاهد، برخی نیز گفتند این دیدارها نشان از ائتلافهای جدید ایران در جریانهای پرنفوذ عراق دارد.