رویداد۲۴ علی اکبر صالحی در نشست خبری عصر روز دوشنبه که در سایت غنی سازی نطنز در آستانه گام چهارم کاهش اقدامات هسته‌ای طبق برجام انجام شد، افزود: برجام نتیجه تفاهم ایران با ۵+۱ بود و مبنای مذاکره بر سر این توافق از منظر ایران این گونه بود که بنا به توصیه مقامات به ویژه رهبری، حقوق کامل هسته‌ای ایران پابرجا بماند و حقوقی واگذار نشود. البته از منظر طرف مقابل این بود که برجام زمینه عدم انحراف ایران به فعالیت‌های غیر صلح آمیز را مسدود کند؛ این‌ها جمع نقیضین بود. لاجرم آن‌ها محدودیت‌هایی را در نظر داشتند و پیشنهاد‌هایی دادند.
وی ادامه داد: این محدودیت‌ها به لحاظ زمانی و تعداد برخی تجهیزات مورد استفاده در این صنعت بود. مثلا ماشین IR ۶ که در سال ۸۸ کلید خورد اولین نمونه آن در ۲۰ فروردین ۸۹ رونمایی شد و الان ۹ سال است از رونمایی اولین ماشین آن می‌گذرد و در این مدت که ۵ سال از تحقیقات آن به قبل از برجام می‌گذرد روی این نسل کار می‌کردیم. اگر می‌خواستیم این ماشین را به تولید انبوه برسانیم بر اساس مطالعات شرکت "یورنکو" حداقل هشت سال زمان برای تکمیل تحقیقات روی یک ماشین نیاز است.
صالحی گفت: بر اساس برجام قرار شد زنجیره میانی ۲۰ تایی IR ۶ داشته باشید طی چند سال. زنجیره ده تایی هم که قبلا کار کرده بودیم و قرار بود زنجیره ۳۰ تایی آن را در سال هشتم و یازدهم انجام می‌دادیم از این رو این روند همان مقدار زمان می‌برد که دوره برجام ترسیم شد.
وی خاطرنشان کرد: ما برای نشان دادن اقتدار ملی و ظرفیت هسته‌ای مان بنا به دستور مقامات ارشد نظام راه اندازی زنجیره ۳۰ تایی را در پی خروج آمریکا از برجام و انجام نشدن تعهدات طرف مقابل جلو انداختیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: از این رو برجام محدودیت ما نبود بلکه این توافق طبق برنامه سازمان انرژی اتمی و در راستای اهداف ما بود.
معاون رئیس جمهور ادامه داد یکی از حقوق ما حفظ کامل چرخه سوخت بود که این حق به طور مطلوب به دست آمد. دومین حقوق ما ساخت نیروگاه‌های قدرت است و هفته آینده بتن ریزی واحد ۲ و ۳ را انجام می‌دهیم و نیز حق تحقیق و توسعه که کامل آن را نیز در اختیار داریم. ما در هیچ یک از این‌ها حقوق مان را واگذار نکردیم.
صالحی گفت: الان به ۸۶۰۰ سو نزدیک شدیم آن هم طی دو ماه. رقمی که تقریبا قبل از برجام در اختیار داشتیم، اما با این تفاوت که طی دو ماه این میزان به دست آمد.
وی ادامه داد: در سالن مدرن S ۸ که امروز شاهد بودید ۲۶۶۰ سو با نسل ماشین‌های جدید سانتریفیوژ افتتاح شد. حدود ۴۹۰ دستگاه ماشین جدید در این سالن است. قبل از برجام ۵ نوع ماشین داشتیم پس از گام سوم این تعداد به ۱۵ نوع رسیده است از این رو می‌بینید که صنعت هسته‌ای با قدرت و قوت در این چهار سال گذشته به کار خود ادامه داده است. برای نسل ۹ حدود ۲۰۰ هزار خط نرم افزار نوشته شده است و دیگر ما مهندسی معکوس نمی‌کنیم بلکه خودمان طراحی می‌کنیم. هیچ چیز دیگر برای ما غیر ممکن نیست.
رئیس سازمان انرژی اتمی با تاکید بر زمان بر بودن تحقیقات اظهار کرد ما تولید انبوه را وقتی انجام می‌دهیم که تست‌ها به طور کامل انجام شود و برای نسل ۹ حدود ۱۲ سال زمان نیاز است.
صالحی با بیان اینکه خیلی‌ها می‌گفتند سانتریفیوژها موقع جمع آوری تخریب شده و قابل استفاده نیست اظهار کرد: این در حالی است که فقط چند سانتریفیوژ در این روند خراب شد و باقی به طور کامل منتقل شد و الان در حال فعالیت هستند. طرف مقابل فکر می‌کرد اگر این‌ها را بخواهیم برگردانیم ده درصدشان خراب می‌شود، اما ۲ درصد هم خرابی نداشتیم و این‌ها واقعیت توانمندی ماست.
وی همچنین تاکید کرد: ما به کمک مالی دولت نیاز داریم به ویژه الان که گام‌ها در سطح فنی برمی داریم و امیدواریم دولت عنایت لازم را داشته باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: همچنین بهینه سازی‌های فراوانی در نحوه برق رسانی به این زیر سیستم‌ها انجام گرفته و اقدامات دیگری که الان زمانش نیست.
وی در ادامه درباره تمرکز ایران بر روی نسل‌های جدی سانتریفیوژ گفت: هر سانتریفیوژ خصوصیت خودش را دارد و در این صنعت با اتکا به خودمان وارد شدیم به جز نسل اول P ۱. ما ابتدا مهندسی معکوس می‌کردیم، اما از سال ۸۵ نطفه اولیه ورود به کار بومی روی ماشین‌ها شروع شد. در سال ۸۸ گفتیم دیگر باید علمی کار را پیش ببریم و قوانین علمی را در قالب نرم افزار ارائه دهیم. الان برای هر سانتریفیوژ حدود ۲۵۰۰ سند علمی تولید می‌شود.
وی افزود: سانتریفیوژها دو دسته اصلی تحت بحرانی که روتور یکپارچه دارند و فوق بحرانی که با بیلوز روتور‌ها را بر هم سوار می‌کند که بسته به توانمندی ماست. چون ابتدای راه بودیم باید روی دو نوع کار می‌کردیم تا تجربه کسب کنیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد در دو سه سال آینده به سمتی می‌رویم که از میان این سانتریفیوژها چندتا را انتخاب و برای صنعتی شدن آماده می‌کنیم. از این رو باید این ماشین‌ها را در خانواده‌های مختلف تولید و تست می‌کردیم.
صالحی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه در برداشتن گام‌های ایران چه مکانیسمی استفاده می‌شود و اینکه این گام‌ها ۴+۱ را نمی‌ترساند گفت: برای تصمیم گیری درباره گام‌ها سازمان پیشنهادات لازم را می‌دهد و هیات نظارت بر برجام مسائل را برسی می‌کنند و مسائل بین المللی نیز رصد می‌شود و تناسبی بین گام و تحولات بین المللی به دست می‌آید و تصمیم را دکتر روحانی به سازمان اعلام می‌کنند. این سه گام تا امروز این گونه اتخاذ شده است.
وی ادامه داد: در رسانه‌های ما آمده است که صنعت هسته‌ای ما نابود شده است، اما امروز دیدید این چه صنعتی است که نابود شده، اما طی دو ماه این گونه تولید دارد. این انتقاد‌ها به فعالیت هسته‌ای وارد نیست شاید انتقاداتی به ابعاد مختلف حقوقی و اقتصادی و سیاسیی برجام باشد و من هم به آن وارد نمی‌شوم. اما برخی آمدند اعلام عمومی کردند که سانتریفیوژها را با لگد جمع آوری کردند! کجای این حرف درست است. الان همان قبلی‌ها را ما راه اندازی و به آن‌ها تزریق گاز انجام دادیم.
صالحی با اشاره به انتشار برخی مقالات به اصطلاح علمی که دقیق نیستند اظهار کرد: گفتند اگر راکتور اراک را می‌ساختیم می‌توانستیم باتری بسازیم که با آن به سیاره‌های دیگر برویم. اول بروید به کرات و سیاره‌های مختلف بعد باتری پلوتونیومی تولید کنید در حالی که پلوتونیوم راکتور یخ چیز است و پلوتونیوم باتری‌ها چیزی دیگر است. بنا بر این می‌بینید چقدر اطلاعات غیرعلمی و نادرست به جامعه تزریق می‌شود. اگر صنعت هسته‌ای نابود شده چطور ۱۵ هزار نفر در آن مشغول به کار است! ساخت دو واحد نیروگاه به معنی نابودی این صنعت است!
وی گفت: ما از ۹ بند مورد نظر رهبری تمام ۴ بند که مربوط به خودمان بود برای اجرایی شدن برجام را انجام دادیم. از این رو انتقاد‌های غیرمنصفانه و غیر دقیق اثری در اراده و روحیه ما نخواهد داشت و آنچه منویات رهبری و دستور رئیس جمهور است را انجام می‌دهیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که چرا در گام‌های مان به فردو ورود پیدا نمی‌کنیم گفت: همان طور که گفتم در این باره هیات نظارت بر برجام تصمیم گیری می‌کند.
وی در پاسخ به سوالی دیگر اظهار کرد ما هر مقدار سویی که بخواهیم ایجاد می‌کنیم و این را اعلام کرده ایم.
صالحی در پاسخ به سوالی دیگر درباره موارد استفاده از سوخت غنی شده گفت: ما با برجام قرار شد ۱۰ تن اورانیوم را بفروشیم و ما به ازا آن اورانیوم خریداری کنیم. ما اورانیوم غنی می‌کنیم برای تولید سوخت نیروگاه‌ها. ما تولید ۲۰ را عملیاتی کردیم طی دو سال و توانستیم صفحه سوخت را بسازیم و سوخت راکتور تهران با اورانیوم و غنی سازی خودمان کار می‌کند. ما تا به حال سوخت نیروگاه بوشهر را نساخیتیم البته در ۲۰ فروردین سه سال پیش مجتمع سوخت با قرص مجازی ساختیم، اما سوختی که قرار است در نیروگاه برود به طور واقعی متفاوت است. از این رو ما سوخت را برای این موارد می‌خواهیم. ما خیلی از موارد لازم برای تولید سوخت نیروگاه قدرت را هم طی کرده‌ایم و امیدواریم سوخت را به قرص سوخت تبدیل کنیم. غنی سازی را الان ذخیره می‌کنیم و الان حدود ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده با غنای ۴.۲ و غنا‌های دیگر است.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخی درباره سطح نظارت و بازرسی آژانس از اقدامات جدید ایران خاطرنشان کرد: ما تعهدات هسته‌ای خود را در سطح پادمان جامع، پروتکل الحاقی و بازرسی‌ها انجام می‌دهیم، ولی برخی تعهدات نظارتی برجامی مان را متوقف کردیم. اما ما بر اساس پروتکل و پادمان و کد اصلاحی ۳.۱ باید اطلاعات و اظهارنامه اقدامات را ارائه کنیم و آن‌ها راستی آزمایی می‌کنند که این کار در حال انجام است.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه بازتاب و واکنش اروپایی‌ها نسب به سه گام ایران تاکنون چه بوده و شما چه برداشتی دارید؟ گفت: اروپایی‌ها الان خیلی ناراحت هستند و این در مقالات علمی و رسانه‌ای آن‌ها مشخص است. واکنش آن‌ها به شیوه خودشان است. وقتی پهپاد را زدیم چه واکنشی داشتند؟ واکنش آن‌ها احساسی و عاطفی نیست. همان طور که واکنش‌ها احساسی نیست و با فکر انجام می‌شود. بازتاب اندیشکده‌های آن‌ها را بررسی کنید ببینید وندی شرمن و دیوید آلبرایت چه می‌گویند. آن‌ها معتقدند ایران را دارید به جلو و به سرعت به جلو هل می‌دهید. از این رو آن‌ها که باید بدانند و بفهمد می‌دانند.
معاون رئیس جمهور همچنین تاکید کرد که مذاکرات سیاسی میان ایران و ۴+۱ در حال انجام است.
وی درباره آخرین پیشرفت‌ها در بحث پیشران هسته‌ای گفت: به طور غیرقابل باوری در مطالعات پیشران هسته‌ای جلو رفته ایم. ما کار‌های محیرالعقول می‌توانیم انجام دهیم، اما گفته ام اگر امکانات مالی فراهم باشد حداقل ۱۵ سال وقت می‌خواهیم و امیدوارم تا پایان سال دیگر خبر مقدماتی خوبی در این باره داشته باشیم. هشت هزار زیرپروژه در این باره شکل گرفته است.
وی افزود: ما از زمان هوخشتره تا اول انقلاب ۵۵۰ تن اورانیوم گرفتیم و بعد از برجام حدود ۴۵۰ تن. آیا این اقدام بدی است؟
معاون رئیس جمهور درباره کنوانسیون پسماداری که با ایراداتی مواجه شده است گفت: در پسماندآری دولت‌ها به هم کمک می‌کنند و اگر فعالیت‌های هسته‌ای یک نقطه ضعف داشته باشد همین پسمانداری است. در ایرادات گرفته شده گفتند این کنوانسیون از دولت‌های استکباری خواسته است پسماند‌های هسته‌ای را در ایران دفن کنند در حالی که این اصلا بر عکس بود و این سو تفاهم بوده و الان ایراد گرفتند که این بر اساس ارائه اطلاعات کشور است، اما اگر این مبنا باشد پس ما در پادمان جامع هم نباید همکاری کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا توافق جدیدی با وجود پیشرفت‌های انجام گرفته در فعالیت‌های هسته‌ای ایران به ویژه در این سه گام گذشته در صورت تفاهم با طرف مقابل باید انجام شود؟ تصریح کرد: این مساله نیاز به بحث دارد. مثلا الان IRs را چه کار می‌توان کرد فرض کنید که ماشین را برداریم اطلاعات مربوط به آن که پاک شدنی نیست!
وی ادامه داد: فکر می‌کنم آن‌ها اگر به تعهداتشان برگردند ما هم بر می‌گردیم. ۱۵ گزارش آژانس پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای اش را تایید کرده است. الان آن‌ها هستند که باید به تعهداتشان برگردند. در اظهاریه‌هایی که قبلا به آژانس اعلام کردیم گفتیم در حال نصب و راه اندازی این سانتریفیوژها هستیم، اما امروز عملا آخرین مرحله کار روی IR ۶ را انجام دادیم. درباره گام چهارم هم مشکل آنهاست. ما حق خود می‌دانیم بر اساس برجام متناسب با اقدامات آن‌ها بخشی یا کل تعهدات مان را معلق کنیم و این کار را هم با احتیاط و بررسی شده انجام می‌دهیم. چیزی هم برای مخفی کردن نداریم.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: طرف مقابل سه اردوگاه آمریکا، اتحادیه اروپا و روسیه و چین هستند و این‌ها یک جور فکر نمی‌کنند. طرف اروپایی خیلی ناراحت است. نماینده یکی از کشور‌ها اینجا بود و با آن‌ها صحبت که می‌کردیم مشخص بود بسیار ناراحت هستند، اما اروپا توان مقاومت در مقابل آمریکا را ندارد، اگر این توان را داشت کاری می‌کرد که آمریکا را به برجام برگرداند و، چون این توان را ندارد ناچار به پذیرش اقدامات ایران است. روسیه و چین هم منطق ایران را قبول دارند. ما همین طور ادامه می‌دهیم ببینیم چه می‌شود. به لحاظ فنی از این گام به بعد صرفا حجم و میزان کار بالا می‌رود.
معاون رئیس جمهور درباره ظرفیت صنعت هسته‌ای در سطح بومی اظهار کرد: فکر می‌کنم با شناختی که دارم ایران در بین کشور‌های در حال توسعه پیشتازترین کشور در حوزه هسته‌ای به مفهوم فعالیت در همه ابعادش است. ما در آب سنگین، راکتور تحقیقاتی، غنی سازی، استخراج و اکتشاف و راکتور قدرت و کاربرد‌های هسته‌ای در زمینه‌ای مختلف فعالیت جدی داریم. البته ما هنوز به بلوغ در صنعت هسته‌ای نرسیده‌ایم، اما مثلا در ساخت سوخت راکتور تهران از آستانه‌ها عبور کردیم یا در بحت سانتریفیوژها.
صالحی درباره آخرین تحولات بازطراحی رآکتور اراک گفت: هفته آینده در بوشهر هستیم. هفته بعد از آن در اراک خواهیم بود که قدم بزرگی است و در این چهار سال دوستان در گمنامی کامل در شرکت مسنا این کار را انجام دادند. به علاوه مدار ثانویه، ماشین جا به جایی سوخت راکتور آماده حمل به محل راکتور خواهد بود.
وی درباره غنی سازی ۲۰ درصد همیشه به عنوان تهدیدی علیه اروپایی‌ها مطرح بوده است در صورت دستور برای انجام این کار چه مدت زمانی برای غنی سازی زمان احتیاج است؟ گفت: قبلا گفته بودیم حداقل ۴ روز طول می‌کشد الان شاید ۴ دقیقه. البته امیدروایم به این مرحله نرسیم.