رویداد۲۴ سید «عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز شنبه با حضور در میزگردی در کنفرانس عدم اشاعه که در شهر مسکو روسیه در حال برگزاری است، به تشریح مواضع ایران در قبال توافق هسته‌ای و همچنین موضوعات منطقه‌ای پرداخت.
عراقچی در ابتدای این نشست به برشمردن تحولات اخیر منطقه از جمله تنش‌های پیش‌آمده در خلیج فارس و همچنین برخورد دو موشک به یک نفتکش ایرانی پرداخت و گفت تحقیقات در مورد این حادثه برای شناسایی عوامل این حمله موشکی ادامه دارد و «ما در زمان و مکان مناسب به آن پاسخ خواهیم داد.»
او با اشاره به برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، این سؤال را مطرح کرد که دلیل و ریشه‌های وضعیت کنونی چیست؟
معاون وزیر خارجه گفت: «سه سال پیش، یعنی ژانویه سال ۲۰۱۷ را در نظر بگیرید. همه‌چیز خوب بود. همه‌چیز بر سر جای خود بود و ایران هم به طور کامل در حال اجرای توافق [هسته‌ای]بود و آژانس [بین‌المللی انرژی اتمی]در گزارش‌های پیاپی این را تأیید کرده بود.»
او با بیان اینکه تا آن برهه امنیت خلیج فارس، تردد دریایی و انتقال انرژی برقرار بود و هیأت‌های تجاری نیز در ایران حضور داشتند، گفت دلیل آن وضعیت این بود که همه‌چیز در جای درست خود قرار داشت و همه هم از شرایط خرسند بودند و جهان نیز از برجام که پرونده هسته‌ای ایران را از طریق تعامل و دیپلماسی حل کرده بود، به عنوان یک دستاورد دیپلماتیک یاد می‌کرد.
عراقچی افزود: «اما چه اتفاقی افتاد که همه چیز تغییر کرد؟ تنها دلیلش این بود که یک رئیس‌جمهور، میراث رئیس‌جمهور پیشین خودش را دوست نداشت. به همین دلیل ساده، همه‌چیز تغییر کرد و حالا با سیاست فشار حداکثری و سیاست [صادرات]نفت صفر روبرو هستیم، در حالی که در این بازی کاملا بی‌تقصیر هستیم.»
او با بیان اینکه ایران با «حسن نیت» مذاکره کرده، توافق کرده و این توافق را اجرا کرده، گفت با این وجود تحریم‌ها احیا شده و تحریم‌های تازه‌ای هم علیه ایران وضع شده است. معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال گذشته، ایران می‌توانست فورا از برجام خارج شود، گفت با این وجود تهران درخواست طرف‌های باقی‌مانده در برجام را اجابت کرد و با ادامه حضور در این توافق، از خود «حسن نیت» نشان داد.
وی یادآور شد که پس از خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا وعده‌هایی یازده‌گانه برای جبران آثار منفی تحریم‌های آمریکا به ایران داد. عراقچی افزود: «روشن است که وقتی توافقی برای شما منفعتی نداشته باشد، دلیلی ندارد که به تعهدات خود پایبند باشید. توازن توافق به کلی بر هم خورده است، همه می‌دانند. هر توافقی بر اساس بده بستان است. اگر قرار است ایران فقط اعطا کند و در مقابل چیزی دریافت نکند، چرا باید در این توافق بمانیم؟»
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه ایران برای تحقق وعده‌های اروپا یک سال تمام صبر کرد، گفت: «ما به دیپلماسی فرصت دادیم، ما به اروپایی‌ها فرصت دادیم، تا آنطور که وعده داده بودند، راهکار‌های عملی بیابند.»
عراقچی افزود: «بنابراین، در ۸ می ۲۰۱۹ (۱۸ اردیبهشت) ما گفتیم دیگر کافی است. ما نمی‌توانیم در توافق بمانیم که به هیچ‌وجه هیچ منفعتی برای ما ندارد. اما باز هم ما تصمیم گرفتیم این کار را به شکلی گام به گام اجرا کنیم و این کار را به مرور انجام دهیم.»
او با بیان اینکه ایران بین هر گام کاهش تعهد دو ماه فاصله انداخت تا به دیپلماسی فرصت دهد، گفت: «اما از آنجا که راه‌حلی برای این مسئله پیدا نشده و تحریم‌های ایالات متحده تشدید شده، بنابراین روشن است که ما به این روند ادامه می‌دهیم و تعهد خود را کاهش می‌دهیم و طبیعی است که به زودی به پایان این روند برسیم، چراکه دیگر تعهدی برای متوقف کردن باقی نمی‌ماند.»
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه ایران از خود حسن نیت نشان داده و انتظار داشته این حسن نیت جبران شود، گفت: «اما این اتفاق نیافتاد.»
او با تأکید بر اینکه کاهش تعهدات ایران در پاسخ به اعمال تحریم‌ها بخشی از حقوق مصرح در برجام است، گفت: «ما این کار را صرفا به عنوان اقدامی تلافی‌جویانه یا آنطور که برخی همکاران می‌گویند "کمتر در ازای کمتر" انجام نمی‌دهیم. نه. این حق ماست، بر اساس برجام و ساز و کار حل اختلاف بند ۳۶ که عنوان می‌کند ما می‌توانیم اجرای کل یا بخشی از تعهدات خود را متوقف کنیم.»
عراقچی سپس متن این بند از برجام را برای حضار قرائت کرد و گفت تهران دقیقا بر اساس این بند از برجام عمل کرده است. او در مورد دلیل کاهش تدریجی و نه دفعی تعهدات ایران، گفت تهران می‌خواهد به دیپلماسی زمان بدهد، چراکه می‌خواهد «توافق را حفظ کند، نه اینکه آن را از بین ببرد و آن را نابود کند. به این دلیل است که ما از گام‌های ساده‌تر آغاز کردیم و به مرور به سمت گام‌های دشوارتر رفتیم.»
وی افزود: «نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که ما همچنان در حال اجرای توافق هسته‌ای هستیم. بحث بازگشت به "انطباق کامل" [با توافق]نیست، چون ما هنوز هم داریم بر اساس توافق عمل می‌کنیم، بلکه بحث "اجرای کامل" توافق است؛ بنابراین ما همچنان در انطباق با توافق هستیم و فقط داریم از حقوق خود بر اساس بند ۳۶ بهره می‌گیریم و حاضریم که به اجرای کامل توافق بازگردیم، مشروط بر اینکه منافع ما در توافق تضمین شود.»
او در ادامه به سیاست «فشار حداکثری» آمریکا علیه ایران پرداخت و خطاب به مقام‌های دولت آمریکا گفت این سیاست، «سیاستی شکست‌خورده است. این سیاست نتیجه نداده و به اهداف خود نرسیده است. بله، ما در ابتدا تکانه‌هایی داشتیم، اما حالا خود را به تحریم‌ها وفق داده‌ایم و می‌دانیم چطور با آن‌ها کنار بیاییم. در واقع، بسیاری در ایران، از جمله خود من، اعتقاد داریم که سیاست [صادرات]نفت صفر، برای کشور ما یک نعمت و یک فرصت طلایی است تا اقتصاد خود را از وابستگی به نفت خلاص کنیم و داریم بودجه خود را بر اساس عدم صادرات نفت تنظیم می‌کنیم.»
عراقچی همچنین گفت سیاست‌های آمریکا علیه ایران به اتحاد بیشتر مردم و مسئولان منجر شد و جناح‌های مختلف سیاسی را نیز با هم همسو کرده است. وی گفت این سیاست‌ها همچنین موجب تقویت مواضع ضدآمریکایی در داخل ایران شده است.