رویداد۲۴ امروز چهارمین روز از آغاز طرح
افزایش قیمت بنزین در ایران است. اجرایی شدن این طرح که مصوب شورای عالی هماهنگی سران قوا بود، تبعاتی به همراه داشت که البته همچنان ادامه دارد. از جمعه شب تا امروز برخی شهر‌های ایران درگیر اعتراضات مردم به گرانی بنزین است.
نمایندگان مجلس دور روز اول تند و تیز نسبت به تصویب این طرح موضع گرفتند و از آن به بعد آنها هم به اعتراض خود پایان دادند.
افزایش قیمت بنزین در سال‌های گذشته نیز بحران‌هایی در کشور ایجاد کرد. البته این موضوع مختص ایران نیست و در تمام کشورهای دنیا، افزایش قیمت حامل‌های انرژی باعث شده است. رویداد۲۴ در این گزارش اعتراضات مردم جهان به افزایش قیمت حامل‌های انرژی و و واکنش نهاد‌های امنیتی کشورها به این اعتراضات مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در هیچکدام از نمونه‌های خارجی افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین وجود نداشته و اعتراضات تند مردم کشورهای دیگر به افزایش قیمت‌ها در حد ۱۰ درصد تا ۵۰ بوده و هیچ نمونه مشابهی از گرانی یکباره ۳۰۰ درصدی وجود ندارد.
ببینید:
شورایی برای سران! +فیلم
اعتراضات به افزایش قیمت بنزین در اندونزی/ دولت قیمت‌ها را کاهش داد
سال ۲۰۱۴ یکی از آرام‌ترین اعتراضات به افزایش ۳۰ درصدی قیمت سوخت در اندونزی اتفاق افتاد. دولت اندونزی با هدف صرفه جویی اقتصادی، قیمت سوخت را ۲۰۰۰ روپیه اندونزی در هر لیتر (معادل ۱۶ سنت) افزایش داد.
مردم اندونزی از افزایش قیمت بنزین شوکه شدند چرا که «جوکو ویدودو» رییس جمهور وقت این کشور بار‌ها در کمپین انتخاباتی خود اظهاراتی علیه افزایش قیمت‌ها مطرح کرده بود.
در سال ۲۰۱۴ اعتراضات پراکنده‌ای علیه سیاست دولت اندونزی اتفاق افتاد و یک کشته نیز برجای ماند، اما در مقایسه با اعتراضاتی که پیش از آن در اندونزی علیه تصمیمات این چنینی دولت‌ها رخ داده بود قابل توجه نبود.
سال ۲۰۱۲ افزایش ۳۳ درصدی قیمت بنزین به تظاهرات خشونت آمیزی در جاکارتا و بسیاری از شهر‌های اندونزی ختم شده بود. اول آپریل ۲۰۱۲ بر اساس برآورد‌های انجام شده چیزی حدود ۳ تا ۵ هزار معترض اندونزیایی در اعتراض به قیمت بالای سوخت به خیابان‌ها آمدند. این اعتراضات که بیشتر از سوی دانشجویان و اتحادیه‌های کارگری اندونزی هدایت می‌شد، به یک اعتراض سراسری بدل شد.
پیش از آن نیز در سال ۲۰۰۵ اندونزی قیمت سوخت را یک شب دو برابر افزایش داده بود. این افزایش قیمت بیشترین اعتراضات مردمی را در پی داشت. معترضان آن سال با آتش زدن تایر و بستن مسیر‌ها برای چند روز به افزایش قیمت‌ها اعتراض کردند. اعتراضات سال ۲۰۰۵ به اعتراضاتی سراسری در این کشور بدل شد.
افزایش قیمت بنرین در اندونزی سابقه طولانی دارد و بار‌ها به اعتراض مردم منجر شده است. در سال ۱۹۹۸ افزایش ناگهانی بنزین به «سقوط دولت سوهارتو» منجر شد. اعتراضات مردم به افزایش قیمت بنزین «مگاواتی سواکارنو پوتری» رییس جمهور یپشین اندونزی را در سال ۲۰۰۲ مجبور به عقب نشینی و کاهش مجدد قیمت کرد.
اعتراضات به افزایش قیمت بنزین در مکزیک/ بازداشت و سرکوب معترضان
به گزارش رویداد۲۴ سال ۲۰۱۷ مکزیک شاهد خیزش مردم علیه افزایش قیمت بنزین بود. ژانویه ۲۰۱۷ دولت مکزیک قیمت بنزین را ۲۰ درصد افزایش داد.
بلافاصله بعد از اعلام گرانی بنزین در مکزیک، شبکه‌های اجتماعی این کشور پر شد از مطالبات مردم؛ از مبارزه با فساد گرفته تا درخواست حذف سوبسید بنزین برای مقامات، جمع آوری مالیات بیشتر از شرکت‌های چند ملیتی، حذف حقوق‌های نجومی مقامات دولت، فروش هواپیمای ریاست جمهوری، کم کردن ولخرجی‌های نزدیکان رییس جمهور و استعفای او.
کاری که دولت مکزیک کرده بود شباهت زیادی به سیاست اخیر ایران دارد. دولت مکزیک بعد از چندین سال مونوپولی بر صنعت انرژی، سوبسید‌های بنزین را برداشت و قیمت‌گذاری را به بازار آزاد حواله داد. البته اقدام مکزیک در واقع برای جذب سرمایه گذاری خارجی در رقابت با شرکت‌های نفتی داخلی انجام شده بود که این اتفاق در ایران نیفتاد.
بیانیه رییس جمهور مکزیک هم بی شباهت به بیانیه‌های مقامات ایرانی نبود. به گزارش نیویورک تایمز، دولت مکزیک اعلام کرد با پایان دادن به یارانه سوخت، کشور می‌تواند هزینه بیشتری صرف برنامه‌های اجتماعی کند و این یارانه‌ها در واقع به نفع اقشار ثروتمندی بوده که ماشین داشتند.
به گزارش نیویورک تایمز در ژانویه ۲۰۱۷، بسیاری از مردم نگران بودند که افزایش قیمت بنزین به افزایش هزینه خوراک و حمل و نقل عمومی بینجامد.
تفاوت عمده ایران و مکزیک در منابع انرژی دو کشور است. مکزیک وارد کننده عمده بنزین از آمریکاست؛ این در حالی است که مقامات ایران مدعی‌اند کشور در تولید بنزین به خودکفایی دست پیدا کرده است.
در نهایت، اما افزایش قیمت بنزین در مکزیک به شورش خیابانی مردم منجر شد. مردم در شهر‌های بزرگ خیابان‌های اصلی را مسدود و اقدام به تظاهرات کردند.
رسانه‌های آمریکایی و مکزیکی از حمله معترضان به مغازه‌ها و مال‌ها و خالی کردن قفسه لوازم خانگی، الکترونیکی، غذا و اسباب بازی خبر دادند.
در عرض یک هفته معترضان به هزاران مغازه در سراسر کشور حمله کردند و بیش از هزار نفر بازداشت شدند. دست کم ۶ نفر در جریان اعتراضات مکزیک جان خود را از دست دادند.
اعتراض به افزایش قیمت بنزین در هاییتی/ هشدار رییس مجلس به دولت
به گزارش رویداد۲۴ اعتراضات مردم هاییتی در جولای ۲۰۱۸ نیز با افزایش قیمت سوخت آغاز شد. ششم جولای وزرای اقتصاد و دارایی هاییتی از افزایش ۳۸ درصدی قیمت بنزین، ۴۷ درصدی قیمت گازوئیل و ۵۱ درصدی قیمت نفت سفید خبر دادند. این خبر که درست مانند ایران در نیمه شب اعلام شده بود، به اعتراضات خشونت آمیز مردم علیه دولت منجر شد.
«پورت او پرینس» پایتخت هاییتی و شهر‌های اطرافش درگیر اعتراضات مردمی شدند و خیابان‌های اصلی این شهر‌ها بسته شد. معترضان لاستیک خودروها آتش زدند و خواستار انقلاب شدند. بسیاری از پرواز‌های خارجی نظیر امریکن ایرلاین، ایر فرانس، دلتا، جت بلو و کوپا پرواز‌های خود را به پایتخت هاییتی لغو کردند.
در عرض چند روز با هشدار رییس مجلس هاییتی، افزایش قیمت‌ها متوقف شد. رییس مجلس عوام هاییتی به دولت هشدار داد که در صورت عدم توقف افزایش قیمت‌ها، دولت را برکنار خواهند کرد.
به گزارش رسانه ها، در جریان اعتراضات به افزایش قیمت سوخت، دست کم ۳ تن کشته شدند. معترضان به خودروها، هتل‌ها و کسب و کار‌ها حمله کردند و بسیاری را به آتش کشیدند.
اعتراض به افزایش قیمت بنزین در اکوادور/ رییس دولت با معترضان توافق کرد و قیمت‌ها کاهش یافت
اعتراضات اکوادور نیز به دلیل افزایش قیمت بنزین بود. هزاران معترض اکوادوری در اکتبر ۲۰۱۹ خیابان‌ها را بستند، تایر‌ها را آتش زدند و وارد ساختمان مجلس شدند. این حوادث به اعلام وضعیت اضطراری توسط دولت «لن مورنو» رییس جمهور اکوادور در تاریخ اول اکتبر منجر شد.
اعتراضات زمانی آغاز شده بود که مورنو از پایان یارانه‌های دولتی سوخت خبر داد. هشت تن در جریان این اعتراضات کشته و ۱۱۵۲ تن بازداشت شدند.
ببینید: ت
صاویری از اعتراضات مردم در اکوادور
در اکوادور یارانه سوختی که دولت هر سال پرداخت می‌کرد معادل ۱.۳ میلیارد دلار بود. قیمت بنزین به یکباره با حذف سوبسید‌ها ۲۵ درصد افزایش یافت. در نهایت دولت مورنو در اکوادور با سران معترضان به یک توافق دست پیدا کرد و قرار شد اعتراضات به شرط کاهش قیمت‌ها متوقف شود. مورنو در توییتر خود نوشت که طرح اصلی با اقداماتی که شامل مکانیزم‌های جدیدی جایگزین خواهد شد.
اعتراضات جلیقه زرها در فرانسه/ قانون افزایش قیمت سوخت معلق شد
به گزارش رویداد۲۴ اعتراضات جلیقه زرد‌های فرانسه نیز با افزایش قیمت بنزین آغاز شد. در اولین روز‌های اعتراض جلیقه زرد‌ها تنها ۵ هزار پلیس در منطقه اطراف شانزلیزه پاریس مستقر شدند. شنبه ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸ جنیش جلیقه زرد‌ها شروع شد. جلیقه زرد‌ها با مسدود کردن جاده‌ها باعث هرج و مرج ترافیکی شدند.
پریسیلیا لودوسکی، زن راننده جوان ۳۲ ساله، که در یکی از حومه‌های دور پاریس زندگی می‌کند، ماه مه برای کاهش قیمت سوخت در پمپ بنزین‌های فرانسه کمپین و توماری روی اینترنت منتشر کرد و از مردم خواست آن را امضا کنند. او در درخواست خود نوشته بود قیمت بنزین و گازوئیل به‌طور مرتب از طرف دولت افزایش می‌یابد.
درخواست اینترنتی لودوسکی تا ماه اکتبر ۲۰۱۸ توجه کسی را جلب نکرد. تا اینکه در ماه ۲۲ اکتبر روزنامه پاریزین گزارشی دربارهٔ این اقدام راننده منتشر کرد. پس از این گزارش شمار زیادی این درخواست کاهش قیمت سوخت را امضا کردند. همزمان شماری از کاربران فیس‌بوک، برای حمایت از این خواست، گروهی با عنوان بلوکاژ ملی مخالف افزایش قیمت سوخت تشکیل دادند. برخی شهروندان هم به صورت خودجوش گروه‌های محلی سازماندهی کردند.
درحالی که اعتراض اولیه مردم فرانسه به افزایش قیمت سوخت و مالیات بود، به تدریج مطالبات مردم به سطوح بالاتری از اقدامات دولت مکرون نیز تسری پیدا کرد و معترضان خواستار استعفای مکرون شدند.
قیمت سوخت دیزل در سال ۲۰۱۸، در فرانسه ۱۶٪ رشد داشت. افزایش قیمت سوخت بنزین و سوخت دیزل و همزمان با برنامه‌ریزی برای افزایش مالیات در سال ۲۰۱۹ مردم را خشمگین کرد.
دولت فرانسه پس از این اعتراضات تلاش برای تدوین قانونی داشت که نقاب زدن و خشونت در اعتراضات را ممنوع می‌کرد؛ و از افرادی که به تعبیر دولت «دردسرسازان» خطاب میشدند برای کسانی که اموالشان در اعتراضات نابود شده غرامت بگیرد.
اعتراضات جلیقه‌زرد‌ها در فرانسه تا روز ۲۲ دسامبر ۱۰ کشته برجای گذاشته و طی آن ۴۳ هزار تن از جمله ۲۲۲ نیروی امنیتی زخمی و همچنین حدود ۴ هزار و ۳۴۱ نفر بازداشت شده‌اند. هزینه خسارت‌های وارده تا ۱/۵ میلیون یورو، برآورد شده است.
افزایش اعتراض‌ها منجر به عقب‌نشینی دولت فرانسه در برابر معترضان شد. ادوار فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه در دسامبر ۲۰۱۸ اعلام کرد که دولت افزایش مالیات بر سوخت را برای شش ماه به حالت تعلیق می‌آورد به همچنین افزایش قیمت برق و گاز هم معلق می‌شود. همچنین اعلان کرد که از ۱۵ دسامبر ۲۰۱۸ تا آخر همان ماه دربارهٔ مالیات و هزینه‌های دولتی «مشاوره عمومی» انجام خواهد شد. امانوئل ماکرون در یک برنامه زنده وعده داد که حداقل حقوق ۱۰۰ یورو افزایش خواهد یافت و افزایش مالیات افراد بازنشستگان کم درآمد لغو می‌شود. همچنین کارفرمایان را موظف کرد که پاداشی معاف از مالیات به کارمندان خود بپردازد.
مشابه این اتفاق در آلمان نیز روی داده است. سپتامبر سال ۲۰۰۰ کامیون‌ها، تراکتور‌ها و تاکسی‌های آلمانی در اعتراض به افزایش قیمت سوخت خیابان‌های شهر‌های مختلف این کشور را بند آوردند و خواستار کاهش قیمت بنزین شدند. دولت در پی افزایش اعتراضات طرح خود را معلق کرد.
چرا مردم به افزایش قیمت بنزین اعتراض می‌کنند؟
اما این اعتراضات یک معضل مهم در ذهن سران سیاسی کشورهاست؛ سوال اینجاست که دولت‌ها چطور می‌توانند یارانه سوخت را اصلاح کنند بدون اینکه با اعتراضات سراسری مردم مواجه شوند؟
واشنگتن پست در گزارشی به این سوال پاسخ داده است. نویسنده گزارش دلیل اعتراض مردم فقیر به اصلاح یارانه سوخت را مورد مطالعه قرار داده و نوشته «حتی اگر دولت‌ها وعده اصلاحات مالی به نفع فقرا نظیر یارانه نقدی مستقیم و بهبود زیرساخت‌ها بدهند، باز هم فقرا به اصلاحات یارانه سوخت اعتراض می‌کنند.»
برای مثال مورنو وعده داد که در ازای حذف یارانه سوخت، یارانه فقرا را افزایش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد شهروندان زمانی که به دولت‌هایشان اعتماد ندارند، وعده‌هایشان برای بهبود وضع معاش را باور نمی‌کنند. شهروندان می‌دانند که قیمت ثابت حامل انرژی به این معناست که هر قیمتی که تغییر کند دولت موظف به حفظ قیمت ثابت است.
از طرفی مردمی که در مناطق غنی از نفت زندگی می‌کنند، قیمت پایین بنزین را تنها راه سهیم بودن خودشان در منابع زیرزمینی و طبیعی کشورشان می‌دانند. نویسنده این گزارش واکنش مردم اندونزی به افزایش قیمت بنزین در سال‌های مختلف را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده که مردم زمانی که احساس می‌کنند مقاماتشان دچار فساد بیشتری هستند، کمتر اعتماد کرده و بیشتر معترض می‌شوند حتی اگر دولت‌ها وعده یارانه نقدی با کمک‌های مالی به فقرا در بخش حمایت‌های بهداشتی داده باشند.