رویداد۲۴ کنفرانس امنیتی منامه دیروز برگزار شد و ایران یکی از محور‌های این نشست بود. در این کنفرانس، اعراب حاشیه جنوبی خلیج‌فارس تلاش کردند همزمان با اعلام آمادگی برای حل و فصل مناقشات با تهران از طریق راه‌حل دیپلماتیک، فشار بر ایران را نیز افزایش دهند؛ تاکتیکی که به نظر می‌رسد با هدف اخذ امتیازات بیشتر از ایران در مذاکرات احتمالی آینده اتخاذ شده است.
کنفرانس امنیتی منامه دیروز با ارسال دو پیام به تهران برگزار شد. همزمان با
اعلام آمادگی اعراب برای مذاکره با تهران، تلاش کردند فشار‌ها علیه ایران را افزایش دهند؛ تاکتیکی که به نظر می‌رسد با هدف امتیازگیری در مذاکرات احتمالی آینده اتخاذ شده است. مقامات دولت‌های عربی خلیج‌فارس در اظهاراتی مشابه از ضرورت دیپلماسی مشترک منطقه‌ای در برابر تهران برای آنچه مداخلات ایران در منطقه خوانده می‌شود، سخن گفتند.
انور قرقاش، عادل الجبیر و خالد بن‌احمد آل‌خلیفه در کنفرانس امنیتی منامه ضمن طرح اتهامات همیشگی علیه تهران، اعلام کردند که مخالف مذاکره با ایران نیستند. رئیس‌جمهوری ایران اخیرا در نامه‌ای به سران شورای همکاری خلیج‌فارس با ارائه طرح ابتکار صلح هرمز، همسایگان جنوبی را به گفتگو دعوت کرد. در این شرایط این سوال مطرح می‌شود که می‌توان این اظهارات مقامات عربی را نوعی سیگنال مذاکره به ایران دانست یا خیر؟
در همین خصوص وزیر مشاور امارات در امورخارجه با طرح ادعایی علیه ایران و درحالی‌که مقامات تهران همواره تاکید دارند توان موشکی ایران به‌طور مطلق و تحت هرشرایطی قابل مذاکره با هیچ شخص یا کشوری نیست، گفت که مساله موشک‌های بالستیک ایران باید از طریق دیپلماسی مشترک منطقه‌ای حل شود.
به نقل از الیوم السابع، انور قرقاش دیروز شنبه در سخنرانی خود در کنفرانس منامه آنچه را سیاست‌های توسعه‌طلبانه ایران نامید یکی از دلایل بی‌ثباتی در منطقه خواند. قرقاش گفت: مساله موشک‌های بالستیک ایران باید از طریق دیپلماسی مشترک منطقه‌ای حل شود. قرقاش همچنین در صفحه توییتر خود کنفرانس منامه را مهم‌ترین تریبون برای روابط بین‌المللی توصیف کرد.
این سخنان درحالی است که سیاست جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش برای برقراری صلح و ثبات و امنیت در منطقه بوده و مقامات ایران از جمله محمدجواد ظریف بار‌ها خواهان امضای معاهده عدم‌تعرض به همسایگان شده‌اند. حسن روحانی، رئیس جمهوری هم علاوه بر مطرح کردن ابتکار صلح هرمز در سازمان ملل اخیرا پیامی مبنی بر برقراری روابط بر اساس صلح و امنیت از طریق کویت به عربستان و بحرین فرستاده است.
پیش‌تر سخنگوی وزارت امورخارجه ایران تایید کرد که نامه طرح «پویش صلح هرمز» رئیس‌جمهوری ایران به سران کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و عراق ارسال شده است.
روزنامه کویتی الجریده نیز در گزارشی نوشت جمهوری اسلامی به معاون وزیرخارجه کویت پیامی از جانب حسن روحانی، رئیس‌جمهور خطاب به پادشاهان عربستان و بحرین درباره ابتکار صلح هرمز تحویل داده و پاسخ مثبتی دریافت کرده است.
به نوشته الجریده، پیام ایران که توسط حسن روحانی امضا شده، به معاون وزیرخارجه کویت تحویل داده شده، چون میان ایران و این دو کشور روابط رسمی وجود ندارد. ایران از طریق مجاری دیپلماتیک این امر را دنبال و از کشور‌های منطقه در این خصوص واکنش مثبتی دریافت کرده است. براساس پیشنهاد ایران، اختلافات موجود میان ایران و کشور‌های عربی، از طریق برگزاری نشست سران، احتمالا در کویت، حل‌وفصل می‌شود.
پیش‌تر خالد الجارالله، معاون وزیرخارجه کویت درباره طرح ابتکاری «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران ناظر بر امنیت خلیج‌فارس گفت: «کویت این طرح ابتکاری را تحویل گرفته و اکنون درحال بررسی آن هستیم و هر زمان درباره آن تصمیم‌گیری کنیم به تهران ابلاغ خواهیم کرد.»
پیش از انتشار این خبر در روزنامه الجریده، حمد بن‌جاسم، نخست‌وزیر سابق قطر، در توییتی، ارسال پیام‌ها از جانب ایران به کشور‌های عربی را تایید کرده و گفته عرب‌ها باید این فرصت را غنیمت بشمارند. بن‌جاسم در توییتی نوشت: «آن‌طور که می‌شنویم، پیام‌هایی از جانب ایران به کشور‌های شورا (همکاری خلیج‌فارس) درخصوص آغاز گفت‌وگوی جدی زیر چتر سازمان ملل متحد ارسال شده است. به نظرم این فرصت مهمی است که باید کشور‌های شورا مسوولانه آن را بررسی کنند.»
مخالف گفتگو با ایران نیستیم
همزمان با اظهارات انور قرقاش، وزیر مشاور دولت عربستان در امورخارجه، ضمن طرح مجدد ادعای دست داشتن ایران در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو گفت: عربستان مخالف گفتگو با تهران نیست. عادل الجبیر در سخنرانی خود در نشست منامه گفت: سیاست جلب رضایت ایران کارساز نیست و نباید به ایران اجازه داد که به سیاست خارجی خود ادامه دهد.
او در ادامه ادعا‌های خود گفت: بعد از حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در ۱۴ سپتامبر اکنون منطقه با گزینه انتخاب میان خیر و شر روبه‌رو است. عربستان مخالف گفتگو با تهران نیست، اما بازدارندگی همچنان باید ادامه داشته باشد. این مقام سعودی در ادامه در رابطه با حمله به تاسیسات نفتی آرامکو مدعی شد: کاملا روشن است که حملات ۱۴ سپتامبر با سلاح ایرانی انجام شد و این حملات از سمت شمال بود، نه جنوب.
ایرانی‌ها نمی‌توانند خود را از این مساله کنار بکشند و ریاض منتظر نتایج تحقیقات بین‌المللی در این زمینه است. عادل الجبیر در ادامه مدعی شد: چیزی که اکنون در منطقه وجود دارد چشم‌انداز نور و روشنایی و در مقابل آن چشم‌انداز تاریکی است.
یگان پهپادی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن روز ۱۴ سپتامبر با ۱۰ پهپاد دو پالایشگاه نفت بقیق و خریص در شرقی‌ترین نقطه عربستان را در قالب عملیات دوم «توازن بازدارندگی» هدف گرفته بودند.
در یک ماه اخیر و پس از انفجار تاسیسات شرکت نفتی آرامکو عربستان، پالس‌های مثبتی از تمایل ریاض برای کاهش سطح تنش با ایران بروز کرده است. محمد بن‌سلمان اوایل مهر ماه در گفتگو با شبکه «پی‌بی‌اس» با هشدار نسبت به خطرات وقوع جنگ برای اقتصاد جهانی، از ترجیح راه‌حل سیاسی بر اقدام نظامی در ارتباط با ایران سخن گفت.
بن‌سلمان همچنین گفت: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا باید با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران دیدار کند تا یک توافق جدید پیرامون برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های ایران در سراسر خاورمیانه منعقد شود. تحلیلگران اظهارات ولیعهد سعودی را نقطه عطفی در بن‌بست روابط ایران و عربستان و نشانی از تمایل ریاض برای کاهش تنش با ایران می‌دانند.
خواهان تغییر نظام ایران نیستیم
از سوی دیگر وزیرخارجه بحرین نیز در اظهاراتی خصمانه در کنفرانس منامه مدعی شد که ایران در امور داخلی کشور‌های منطقه از جمله لبنان و یمن دخالت می‌کند. خالد بن‌احمد آل‌خلیفه، وزیرخارجه بحرین سومین مقام عربی بود که در سخنرانی خود در «کنفرانس منامه» مدعی شد که ایران از طریق حزب‌الله در امور داخلی لبنان دخالت می‌کند.
آل‌خلیفه مدعی شد: ما نیازمند یک برنامه جامع برای توقف دخالت‌های ایران در منطقه هستیم، ما چهل سال است که از دخالت‌های ایران رنج می‌بریم، اما خواهان تغییر نظام ایران نبوده و نیستیم. وزیرخارجه بحرین همچنین تاکید کرد: برای از سرگیری همکاری با ایران بی‌اعتماد هستیم.
همچنین در بخش دیگری از این نشست، وزیر دفاع فرانسه با اشاره به اینکه همچنان به مذاکره با ایران ادامه خواهیم داد، از اینکه آمریکا در امور منطقه بیش از این مداخله نکرده و با ایران مقابله نمی‌کند انتقاد کرد.
سیگنال مذاکره؟
از مجموع این واکنش‌ها و تحولات اینچنینی بر می‌آید که به‌رغم بروز برخی نشانه‌ها از تمایل مقامات عربی و در راس آن‌ها عربستان سعودی برای برقراری روابط با ایران و بازگشایی برخی کانال‌های مسدود شده، اما همچنان این مسیر پر پیچ و خم و با، اما و اگر‌های فراوانی مواجه است. جدا از مساله بی‌اعتمادی بین طرفین، اما موضوع مهم‌تر این است که تا چه حد این مذاکره می‌تواند منجر به حل و فصل مناقشات منطقه‌ای بین تهران و اعراب شود.
همچنین محدودیت دیگری که در این مسیر وجود دارد، تاثیرپذیری سیاست خارجی و امنیتی دولت‌های عربی از آمریکا و ابهام در آینده روابط تهران و واشنگتن است که باعث می‌شود تا مسیر گفتگو‌های منطقه‌ای ایران و همسایگان عربی با دشواری‌های زیادی مواجه باشد.