رویداد۲۴ شادی مکی: صبح امروز ۲۴ دی ماه قرار بود نشست مطبوعاتی سردار ابوحمزه فرمانده سپاه ثارالله استان کرمان و مهدی صدفی با موضوع حادثه مراسم تشییع شهید سلیمانی در کرمان برگزار شود. اما این نشست برگزار نشد. این درحالی بود که مهدی صدفی دبیر برگزاری این مراسم در پاسخ به سوالات رویداد ۲۴ پاسخ‌ها را موکول به برگزاری این نشست کرده بود.
در مراسم تشییع پیکر سردار سلیمانی در کرمان ۵۹ نفر و به روایتی دیگر ۸۷ نفر جان باخته و ۲۱۳ نفر مصدوم شدند. زنان و کودکان بیشترین قربانیان این حادثه بودند. در پیگیری حادثه گفته شد فشردگی جمجمه، شکستن استخوان‌ها و خفگی مهمترین عوامل جان باختگان هموطنان در مواردی بوده است که به این بیمارستان مراجعه کردند.
البته این آمار تا روز گذشته بود و به گفته منابع محلی شب گذشته پسر بچه‌ای ۱۲ ساله از مصدومان حادثه به نام متین مشارقی که در بیمارستان شفا واقع در کرمان بستری بوده جان خود را از دست داده است تا بر تعداد قربانیان این حادثه افزوده شود.
فرو ریختن داربست، ازدحام جمعیت و هدایت مردم به سوی کوچه‌های تنگ مواردی هستند که از سوی شاهدان عینی به عنوان عوامل وقوع حادثه و مصدومیت وجان باختن شهروندان توصیف شدند.
پیش از شروع مراسم علی قنبرلو عکاس همشهری، با توجه به تجارب حضور در این گونه برنامه‌ها وقوع فاجعه را پیش‌بینی کرده بود. او در صفحه اینستاگرام خود ضمن تاکید بر ناایمن بودن داربست‌ها نوشته بود: «آقا هیچکس حرف گوش نمیده، این داربست هنگام ورود پیکرخواهد شکست. مگه دفن من هست که داربست این شکلی زدید؟ میلیون‌ها نفر دارن وارد کرمان می‌شن»
او دوباره ضمن انتشار عکسی دیگر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «آدم رو به غلط کردن می‌ندازن، آوردن گشاد کردن، ولی داربست‌ها همان هستند. به علت آنکه نمی‌خوام ثبت کننده مرگ هموطنانم باشم همین الان کرمان را به مقصد قبرستانی به غیر از این محل، ترک می‌کنم، امیدوار آمار تلفات صفر باشد، ولی تجربیاتم بالای پنجاه نفر را آلارم می‌کنه.»
با این حال مراسم برگزار شد، در شرایطی که با گذشت چند ساعت از آغاز مراسم مهدی صدفی، مسئول کمیته تشییع پیکر سردار سلیمانی در کرمان نیز اعلام کرد، با توجه به ازدحام جمعیت، امکان خاکسپاری پیکر شهدا وجود ندارد و زمان مراسم خاکسپاری به وقت دیگری موکول شد، اما این نوشدارو پس از مرگ سهراب بود، زیرا ریزش داربست و ازدحام جمعیت پیش از این تصمیم جان عده‌ای از هموطنان‌مان را به یغما برده بود.
به گزارش رویداد۲۴خیابانی که مراسم خاکسپاری سردار سلیمانی در آن برگزار شد موسوم به خیابان شریعتی کم‌عرض‌ترین خیابان شهر کرمان است که به گفته برخی افراد محلی زمانی اصلی‌ترین خیابان شهر بوده و امروز این کارکرد خود را نیز از دست داده است.
این خیابان بعد از مسافتی حدود ۱۴ کیلومتر مستقیم به گلزار شهدای کرمان وصل می‌شود. شهروندان کرمانی، این خیابان را به دلیل عرض کم آن محلی مناسب برای برگزاری این مراسم نمی‌دانستند و انتخاب این محل را اقدمی اشتباه ارزیابی می‌کردند.
میدان آزادی هم اصلی‌ترین میدان کرمان است که به خیابان شریعتی وصل می‌شود. وقتی ماشین حامل پیکر شهید سلیمانی وارد خیابان کم‌عرض می‌شود، جمعیت داخل میدان قصد ورود به خیابان اصلی را می‌کند. از سوی دیگر عده زیادی هم از قبل در خیابان اصلی حضور داشته‌اند. درست در اولین کوچه منتهی به این خیابان این فاجعه رخ می‌دهد.
شاهدان عینی می‌گویند: علت آن بود که کوچه‌های منتهی به این خیابان را با داربست بسته بودند تا کسی رفت و آمد نکند که این موضوع باعث شد جمعیت راه فراری نداشته باشد. مردم پیش از مراسم بازرسی بدنی می‌شدند داربست هم برای همین بود که هیچ کس نتواند بدون بازرسی و از سایر راه‌ها وارد مراسم شود.
بیشتر بخوانید:
واکنش تند علی مطهری به کشته شدن شهروندان کرمانی در تشییع سردار سلیمانی
درد و دل‌های خبرنگاری که نام خود را در میان جان باختگان دید
الهام پیپر خبرنگار اهل کرمان است که برای پوشش خبری در مراسم حاضر بوده و با مشخص شدن اسامی تعدادی از جان باختگان در کمال تعجب نام خود را در میان اسامی مشاهده می‌کند، بعد از پیگیری ماجرا مشخص می‌شود که فرد همنام او در واقع دخترعمویش است که همراه با خانواده برای شرکت در مراسم از بم به کرمان آمده و همراه با دختر ۷ ساله‌اش جان خود را از دست داده است.
پیپر ماجرا را اینگونه برای رویداد۲۴ تعریف می‌کند: زن‌عمو و همسر دختر عمویم گفتند که آن‌ها به این دلیل که بچه همراهشان بوده است سعی کردند جلو نرفته و در حاشیه خیابان بایستند اما با ورود ماشین حامل پیکر شهدا حدود ساعت ۱۰ یا ۱۰ و نیم ناگهان موجی که به نظر می‌رسید از داخل کوچه‌هاست به سمت جمعیت آمد و باعث شد تعدادی از مردم زیر دست و پا بیفتند که الهام و دخترش زهرا هم در میان آنان بوده و جان خود را از دست دادند.
وی ادامه می‌دهد: در مراسم داربست‌هایی برای نصب بنر و مواردی دیگر وجود داشت، همچنین گیت‌هایی هم در کوچه‌ها وجود داشت برای اینکه هر کسی عبور و مرور نکند، از سوی دیگر سر کوچه‌های اطراف خیابان شریعتی موانعی وجود دارد برای جلوگیری از رفت و آمد خودرو که نمی‌شود آن‌ها را برداشت، شهروندان کرمانی هم در چنین جمعیتی ممکن است موانع را ندیده و با آن برخورد کنند و به زمین بیفتند، چه رسد به افرادی که اهل کرمان نبوده و با محیط آشنا نیستند.
انتخاب مسیر کم‌عرض برای آن بود که زمان تصویربرداری جمعیتی بیشتر نشان داده شود
این خبرنگار اظهار می‌کند: لحظه‌ای که کامیون حامل پیکر‌ها حرکت می‌کند، تعدادی از افرادی که نزدیک ماشین بودند احساساتی شده و سعی می‌کنند خود را به ماشین برسانند. این حرکت باعث شد موجی شدید ایجاد شود و مردم زیر دست و پا بیفتند، زیرا در پیاده‌رو‌های خیابان شریعتی موانعی مانند نیمکت و موانع تردد موتور در پیاده رو وجود دارد که مردم با آن‌ها برخورد کرده و تعادل خود را از دست دادند و روی زمین افتادند.
او می‌گوید: خیابان شریعتی عرض کمی دارد و مسیر درستی برای این جمعیت نبود. این خیابان به طول ۱۴ کیلومتر مستقیما به گلزار شهدای کرمان می‌رسد که محل تدفین شهید سلیمانی است. انتخاب این مسیر برای آن بوده که در زمان تصویربرداری مشخص شود چه جمعیتی در مراسم شرکت داشته و به سمت گلزار شهدا در حرکت است در حالیکه اگر مسیری بزرگراهی انتخاب می‌شد، هرگز چنین واقعه‌ای پیش نمی‌آمد. این یک بی‌تدبیری بود.
پیپر می‌گوید: از استاندار خواستیم که به عنوان مسئول امنیت و رئیس شورای تامین استان اشتباه را پذیرفته، عذرخواهی کرده و چرایی این حادثه را بیان کند. حتی استعفا هم نخواستیم، اما هیچ اقدامی از سوی این نهاد انجام نشد به جز آنکه لیستی برای ما ارسال و اعلام کردند که ما مقصر نیستیم بلکه برگزارکننده‌های این مراسم هستند و چون آقای مهدی صدفی دبیر برگزاری بوده مراسم بوده است شما باید از او سوال کنید.
او با اشاره به اینکه صدفی سال‌ها در کرمان بوده و راهپیمایی‌هایی را در سطح شهر برگزار کرده است، اضافه می‌کند: به نظر من سایر مراسمی که تا کنون در کرمان برگزار شده قابل مقایسه با مراسمی که قرار بود برای شهید سلیمانی برگزار شود نبوده‌اند.زیرا علاوه بر اینکه پیش‌بینی می‌شد جمعیت زیادی از شهر کرمان در این مراسم حاضر شوند. جمعیت قابل توجهی هم از سایر شهر‌ها وارد شدند. از یک روز قبل تمام مسیر‌ها و محور‌های مواصلاتی منتهی به کرمان بسیار شلوغ و پرترافیک بود و مردم ساعت‌ها درگیر این ترافیک شدند. این یعنی چند میلیون جمعیت به جمعیت اصلی شهر اضافه شده است، لذا وظیفه استانداری و شورای تامین بود که برای چنین جمعیتی چاره‌اندیشی کند.
پیپر خاطرنشان می‌کند: بعد از پیگیری‌های ما خبرنگاران از استانداری و اینکه از استاندار خواستیم که سکوت نکند و علت حادثه را بیان کند و طرح این سوال که چرا حداقل تسلیت نمی‌گویید، بالاخره بعد از یک روز استانداری یک پیام تسلیت فرستاد در حالی که انتظار داشتیم در همان ساعات اولیه پیام این اقدام را انجام می‌داد. از آن روز ما هیچ خبری از استاندار نداریم تنها خبری را روابط عمومی استانداری تنظیم کرده است مبنی بر اینکه این حادثه در دست بررسی است.
وی با بیان اینکه همه منتظر بودیم که دادستان به عنوان مدعی‌العموم به مساله ورود کند و هنوز هم انتظار داریم که موضوع را بررسی کند، تصریح می‌کند: ما توقع داشتیم روز جمعه امام جمعه کرمان سوال کند که چرا اینهمه آدم کشته است ما خطبه‌ها را پیگیری می‌کردیم، اما ایشان هم گفتند طبیعی بوده چنین حادثه‌ای. شنیدن این جملات از مسئولان استان تاسف‌بار است. یعنی ۶۰ نفر کشته طبیعی بوده است؟
بیشتر بخوانید: روایتی جدید از حادثه کرمان، شاهدان چه می‌گویند؟ +فیلم
واکنش فضای مجازی چه بود؟
به گزارش رویداد۲۴ تنها خانواد ه قربانیان این حادثه نیستند که از نحوه برخورد مسئولان و نبود یا کندی فرایند بررسی حادثه گلایه دارند. فضای مجازی نیز واکنش‌هایی را نسبت به این فاجعه نشان داد.
یکی از کاربران توییتر نوشت: «مردم بینوا رو فشار دادند تو خیابون‌ها و کوچه‌های تنگ کرمان. خیلی از این جمعیت هم از شهرستان‌های دیگه بودند و آشنایی چندانی با محیط نداشتند»
یکی دیگر از فعالان فضای مجازی هم می‌نویسد: بر پایه گزارش‌هایی که کم کم بیرون می‌آید دلیل فشرده‌گی جمعیت در یک خیابان تنگ و کشته شدن بیش از پنجاه نفر در کرمان اقدام نیرو‌های انتظامی در جلوگیری از گذر مردم از کوچه‌های فرعی و هدایت آن‌ها در محدوده مشخص برای نمایش توده جمعیت بوده است!
دیگری هم در توییتر می‌نویسد: انتظامات برای حفظ تراکم جمعیت خیابان اصلی به مردم اجازه ورود به فرعی‌ها را نمی‌دهند تا مباد خیابان خلوت شود.
کاربر دیگری نیز در حساب توییتری خود نوشت: داربست زدن تا این پشت‌میزنشنین‌های استاندار و شهردار و .. خسته نشن. کشته شدگان و مصدومان تنها به دلیل ازدحام جمعیت نبوده و آوار شدن داربست روی عزاداران یکی از دلایل دیگر این ضایعه جبران ناپذیر است.
در حالیکه جامعه و فضای مجازی نگران و داغدار ساقط شدن هواپیمای اوکراینی است، اما مردم همچنان نگرانند که مساله جان باختگان کرمان در هیاهوی خبر‌های فاجعه‌بار این روز‌ها گم شود. این درحالی است که هنوز هیچ نهادی مستقیما مسئولیت این حادثه را برعهده نگرفته و مسبب یا مسببین این حادثه تلخ به جامعه معرفی نشده‌اند.
مسئولان چه می‌گویند؟
به گزارش رویداد۲۴ حمید شمس الدینی مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری کرمان گفته ما ظرفیت‌مان همینقدر بود و مظروف ما با ظرف ما هیچگونه تناسبی نداشت؛ کاری هم نمی‌شد بکنیم. اما این اتفاق رخ داد. تصمیم به موقعی برای به تعویق انداختن تشییع پیکر شهدا در شورای تامین استان گرفته شد؛ اگر این اتفاقات نمی‌افتاد تلفات بیشتری داشتیم.
فرد دیگری که در اینباره اظهار نظر کرده عباس تقی زاده مشاور استاندار کرمان در امور رسانه بود که ۱۹ دی ماه عنوان کرد: درباره پرداخت دیه به خانواده جان‌باختگان و مسائل دیگر، یک کمیسیون در حال بررسی است و هر تصمیمی در این زمینه در تهران گرفته خواهد شد.
سیدمصطفی آیت‌اللهی موسوی معاون استاندار کرمان نیز با تاکید براینکه تا زمان اتمام بررسی‌ها و مشخص شدن جزئیات امکان اظهار نظر قطعی در این خصوص وجود ندارد گفته بود: یک نفر مسئول رسیدگی به این مساله است و همایی به عنوان مدیرکل امنیتی و انتظامی سابق استانداری کرمان هم مسئول پیگیری این کار است.
در این بین هیچ سخن و اظهار نظری از فدایی استاندار کرمان درباره این حادثه منتشر شد به جز پیام تسلیت و اعلام تشکیل کمیسیون ویژه رسیدگی به این حادثه متن همان بیانیه، پیگیری رویداد۲۴ برای مصاحبه با فدایی نیز موکول به هماهنگی با روابط عمومی شد.
استانداری و شورای تامین مسئول هستند
یحیی کمالی‌پور نماینده مردم جیرفت در مجلس و عضو مجمع نمایندگان استان کرمان با بیان اینکه این حادثه بسیار تلخ نتیجه بی‌تدبیری و سهل‌انگاری مسئولان مربوطه است به رویداد۲۴ می‌گوید: حتما باید به این حادثه رسیدگی و مقصران آن شناسایی و مورد برخورد قانونی قرار بگیرند. نمی‌توان از کنار چنین فاجعه بزرگی گذشت.
وی با اشاره به آمار جان‌باختگان و مصدومان این حادثه عنوان می‌کند: ورودی‌هایی که به شهر کرمان آمدند رضایت کامل نداشتند در این شرایط باید عده‌ای پاسخگو باشند. ما به دنبال آن هستیم که تیمی برای تحقیق به کرمان رفته و مقصران را شناسایی کنند و بعد از شناسایی این افراد دستگاه قضایی با قاطعیت به موضوع ورود کند.
نماینده جیرفت در مجلس خاطرنشان می‌کند: دادستان به عنوان مدعی‌العموم می‌تواند به این قضایا ورود کند. من اطلاعی ندارم که ورود کرده یا نه، اما این امکان برای دادستان وجود دارد. استاندار و اعضای شورای تامین استان مسئولیت رسمی دارند و آقای صدفی تنها مسئولیت اجتماعی داشته است و نمی‌توان مسئولیت زیادی را به ایشان وارد دانست.
وی تصریح می‌کند: مسئولانی که رسما وظیفه تامین امنیت مردم و شهر را بر عهده داشتند باید پاسخگو باشند که همان استانداری و شورای تامین است؛ لذا باید دلایل وقوع این حادثه از جمله انتخاب خیابانی کم‌عرض و مسدود شدن خیابان بررسی شود.
مهدی صدفی دبیر ستاد برگزاری مراسم تشییع و خاکسپاری شهید سلیمانی نیز در پاسخ به رویداد ۲۴ با بیان اینکه من تنها دبیر برگزاری این مراسم بودم، عنوان کرد: روز سه شنبه ساعت ۹ صبح سردار ابوحمزه فرمانده سپاه پاسداران که ریاست ستاد برگزاری این مراسم را نیز بر عهده داشت قرار است در این رابطه کنفرانس خبری داشته باشد.
عضو شورای عالی استان‌ها: بررسی‌ها، جدی انجام نمی‌شود
علی هاشمیان رئیس شورای شهر و شهرستان رفسنجان و نماینده کرمان در شورای عالی استان‌ها در پاسخ به رویداد۲۴ می‌گوید: مستندات رسمی ندارم که چه نهادی مسئولیت برگزاری مراسم را بر عهده داشت و قاعدتا شورای تامین باید از این مساله باخبر باشد.
وی با بیان اینکه ما در جریان برگزاری این مراسم و مسئول بررسی این حادثه نیستیم، اضافه می‌کند: ما از این موضوع ناراحت هستیم که چرا کسی پاسخگوی این ماجرا نیست و چرا بررسی جدی انجام نمی‌شود.
عضو شورای عالی استان‌ها خاطرنشان می‌کند: ما تا کنون خروجی خاصی از بررسی پرونده ندیده‌ایم و حداقل من ندیده‌ام که چیزی به صورت رسمی اعلام شود. ما انتظار داریم که پررنگ‌تر از این‌ها به موضوع رسیدگی شود.
امیری: نمی‌شد خروجی‌های شهر بست
در حالیکه هاشمیان تلویحا به نامشخص بودن نهاد مسئول این حادثه در کرمان اشاره می‌کند، بهرام امیری دیگر نماینده کرمان در شورای عالی استان‌ها به رویداد۲۴ با بیان اینکه اگر بخواهید اصل مطلب را در نظر بگیرید کسی مقصر این حادثه نیست، می‌گوید: وقتی می‌خواهید اقدامی کنید، حد نصابی را هم مشخص می‌کنید مثلا برای ۲، ۳ میلیون نفر برنامه‌ریزی می‌کنید، اما در این مراسم ناگهان بیش از آنچه که فکر می‌کردند جمعیت آمد آیا می‌توانستند از ورود آن‌ها به مراسم ممانعت کنند یا مثلا راه‌های خروجی شهر را می‌بستند؟ واقعا نمی‌شد چنین کاری کرد.
او با تاکید براینکه این حادثه تنها یک اتفاق بود و نمی‌توان گفت کسی کوتاهی کرده است، اظهار می‌کند: در حد استان کار‌های مراسم را انجام دادند موضوع اصلا هدایت مردم به کوچه‌های تنگ نبود بزرگ‌ترین خیابان مرکز استان ما همین خیابان بود که مراسم در آن برگزار شد. این خیابان از میدان آزادی به سمت بهشت زهرا می‌رسید.
نماینده جیرفت در شورای عالی استان‌ها با اشاره به مسدود کردن کوچه‌های اطراف و جلوگیری از ورود ماشین در مسیر برپایی مراسم خاطرنشان می‌کند: موضوع آن است که کسی فکر چنین جمعیتی را نمی‌کرد و ما گمان نمی‌کردیم از استان‌های دیگر چنین جمعیتی وارد کرمان شود. انقدر ازدحام جمعیت زیاد بود که خودرو‌ها از ورودی شهر نمی‌توانستند داخل شهر شوند.
عضو شورای عالی استان‌ها: مردم مقصر بودند که به سمت ماشین هجوم می‌بردند
وی با بیان اینکه اگر هم تقصیری متوجه کسی باشد تقصیر جزیی است، ادامه می‌دهد: مردم هم تا حدودی مقصر بودند. به سمت ماشین انتقال پیکر شهدا هجوم می‌بردند تا دست خود را به آن‌ها برسانند. این یک اتفاق بود مانند سانحه هوایی که یک اتفاق بود. چکار می‌شود کرد؟
بهرامی تصریح می‌کند: در حال حاضر اعلام شده است که دیه جان باختگان پرداخت می‌شود و شنیده‌ام ممکن است نصف بهای شهید نیز به خانواده آن‌ها پرداخت شود یعنی اگر به خانواده شهدا مبلغی پرداخت می‌شود نیم آن را به خانواده جان باختگان این حادثه نیز پرداخت کنند. البته هنوز این تصمیم‌ها قطعی نیست و این موضوع اعلام نشده است.
به گزارش رویداد۲۴ بهرامی در حالی از مسدود کردن راه‌های فرعی برای جلوگیری از ورود خودرو به مراسم صحبت می‌کند که همین مسدود شدن راه‌های فرعی باعث شد باعث شد شهروندان نتوانند به موقع و با حضور در این راه‌ها جان خود را نجات دهند.
آنچه مسلم است هنوز هیچ نهاد یا نهاد‌هایی مسئولیت این حادثه را برعهده نگرفته‌اند. هنوز تنها اقدام انجام شده آنهم توسط استاندار کرمان سرزدن به مصدومان و خانواده جان باختگان است و تعدادی بیانیه تسلیت از سوی مسئولان. اما هنوز درباره مسائلی مانند مسئول نصب داربست‌ها و چرایی مسدود شدن راه‌های فرعی هیچ کس اظهار نظر نکرده است و مسئولان مربوطه موضوع را به نتایج بررسی کمیته ویژه رسیدگی به این پرونده واگذار کرده‌اند.
این موضوع که حضور چنین جمعیتی به شهر کرمان از سایر استان‌ها پیش‌بینی شده نبود آنهم در شرایطی که پیش از برگزاری مراسم نهایی در کرمان مراسم تشییع با سردار سلیمانی و همراهان او در تهران، مشهد و قم نیز برگزار شده بود و در تمامی این شهر‌ها ازدحام جمعیت قابل مشاهده بود چگونه چنین عدم پیش‌بینی از سوی برگزارکنندگان می‌تواند توجیه‌پذیر باشد؟
آیا برگزار کنندگان مراسم نمی‌توانستند با دیدن جمعیت بیش از ظرفیت شهر از ورود آن‌ها جلوگیری کنند؟ نقش مدیریت بحران در آن لحظه چه بود؟ گرفتن تصمیم‌های احساسی به جای تصمیمات عقلایی کار را به مرگ شهروندان کشاند. چگونه است که عکاسی با تجربه توان تشخیص تلفات را پیش از شروع برگزاری داشت، اما برگزار کنندگان این مراسم و شورای تامین استان و توان پیش‌بینی را نداشتند؟
معمای حل نشده دیگر آن است که به چه علت به گفته شاهدان عینی جمعیت به سوی کوچه‌های تنگ هدایت شدند انجام چنین اقدامی آنهم در شرایطی که ازدحام جمعیت به خودی خود مردم را دچار مشکل در حرکت کرده است چه علتی می‌تواند داشته باشد.