رویداد۲۴ شلیک به هواپیمای مسافربری توسط سیستم پدافند شهر تهران، سقوط و جانباختن همه سرنشینان آن با واکنش‌های فراوانی از سوی جامعه فرهنگی و هنری کشور همراه بوده است. تاکنون تعداد زیادی از سینماگران و فعالان حوزه تئاتر، موسیقی و هنرمندان تجسمی از حضور در جشنواره فیلم فجر انصراف داده اند. داوران زیادی از جشنواره کناره گیری کرده اند.
روز شنبه پس از اعلام
دلیل اصلی سقوط هواپیما و افزایش اعتراض‌ها مسعود کیمیایی کارگردان نامی سینما با انتشار ویدئویی اعلام کرد که نمی‌خواهد ساخته جدیدش یعنی فیلم "خون شد" را در جشنواره نمایش دهد. او گفت: "من هیچ وقت اهل جشنواره نبودم و سمت و سویم همیشه مردم هستند و نگاه می‌کنم و می‌بینیم که مردم روزگار سختی را می‌گذرانند و روزی نیست که خبر‌های بد نشنویم. دلم نمی‌خواهد فیلمم در جشنواره فجر نشان داده بشود به دلیل تسلیتی که به این همه آدم دارم. مردمی که مسافر بودند."
البته ساعتی پس از آن جواد نوروزبیگی تهیه کننده "خون شد" اعلام کرد که این فیلم در جشنواره "خواهد ماند"، اما "با احترام به نگاه و نظر آقای کیمیایی، تقاضای ما این است که فیلم در بخش کارگردانی داوری نشود و در مابقی بخش‌ها مورد قضاوت قرار گیرد."
اقدام کیمیایی با واکنش‌هایی روبه رو شد. برخی اصولگرایان به انتقاد از او پرداختند و گفتند که کیمیایی یک فیلمساز "منقضی" و یا "از کار افتاده" است؛ که البته این واکنش‌ها نیز با پاسخ مدافعان کیمیایی روبه رو شد. آن‌ها معتقدند به کیمیایی به عنوان یک فیلمساز برجسته معاصر توهین شده است.
همزمان با اعلام کیمیایی دبیران و داوران دو بخش طراحی گرافیک و سرامیک جشنواره هنر‌های تجسمی فجر از همکاری با جشنواره انصراف دادند.
اقدام کیمیایی و هنرمندان تجسمی باعث شد موجی بزرگ به راه بیافتد. پگاه آهنگرانی، بازیگر، گفت: «با وجود این همه مصیبت که در ایام اخیر کام ما مردم را تلخ کرده، با دیگر دوستان و همکارانم همراه می‌شوم و در جشنواره فجر با هیچ عنوانی حضور پیدا نمی‌کنم.»
سارا بهرامی، دیگر هنرپیشه، نیز با انتشار پستی در اینستاگرام خود اعلام کرده که در جشنواره شرکت نخواهد کرد.
عبدالرضا کاهانی کارگردان نیز در توئیتر خود از فیلمسازان خواسته که در جشنواره شرکت نکنند. او نوشته است:" برای من که سال‌هاست اعلام کرده‌ام به جشنواره‌ی دولتی فجر فیلم نمی‌دهم؛ دشوار نیست که به فیلمسازان حاضر توصیه کنم -به احترام مردم عزادار و به تبعیت از پیشکسوت سینما آقای مسعود کیمیایی-از حضور در جشنواره خودداری کنند. می‌دانم تصمیم سختی است، اما حداقل کاری است که می‌توان انجام داد."
فاطمه معتمدآریا بازیگر سرشناس نیز در اینستاگرام خود نوشت: «"صحنه همیشه خانه ى. ماست"این روز‌ها به احترام زنان و مردان و کودکانِ از دست رفته ى. سرزمین مان در این خانه سکوت می‌کنیم.» او از شرکت در جشنواره تئاتر فجر انصراف داد.
هایده صفی‌یاری تدوینگر برجسته سینما نیز که تدوین فیلم "خون شد" را برعهده دارد، همگام با مسعود کیمیایی انصراف خود را اعلام کرده و گفته که این بخش تدوین این فیلم نیز در جشنواره نباید داوری شود.
پیمان معادی که کارگردان فیلم "درخت گردو" در جشنواره امسال است نیز از حضور در جشنواره انصراف داده اما مشخص نیست این فیلم در جشنواره می ماند یا نه.
خبرهایی نیز وجود دارد که برخی چهره های هنری از پذیرش داوری جشنواره فیلم فجر خودداری کرده اند. گفته می شود هومن سیدی و مهدی کرم پور از این دسته هستند.
جمال رحمتی، کارتونیست، بیانیه‌ای از سوی جمعی از کارتونیست‌ها و طنزپردازان ایران، منتشر کرده و می‌گوید «ما جمعی از هنرمندان ایران ضمن اعتراض به رخداد‌های اخیر، عدم حضور خود را در جشنواره فجر اعلام می‌کنیم.»
در بخشی از این بیانیه آمده است: «دو ماه اخیر در ذهن ایرانیان تداعی‌کننده از بین رفتن جان صد‌ها هموطن در اعتراضات آبان ماه، زیر دست و پا ماندن ده‌ها نفر در مراسم تشییع، پرواز آسمانی هموطنان عزیزمان و حوادث بیشمار جاده‌ای شده، امید به آینده هر روز در وجودمان کمرنگ‌تر می‌شود و جمود و افسردگی بیش از پیش جامعه را در خود فرو می‌برد.»
در همین حال، دبیر و داوران جشنواره کارتون فجر هم در اقدامی با انتشار بیانیه‌ای از جشنواره امسال انصراف داده‌اند. کیارش زندی، دبیر کامبیز درم‌بخش، جمال رحمتی و علی درخشی از داوران جشنواره تجمسی فجر امسال در بیانیه انصراف خود نوشته‌اند: "در زمانی‌که داغ بر دل مردمان سرزمینمان سنگینی می‌کند، شایسته نیست به جشن بنشینیم، حتی اگر این بزرگترین جشن ملتی باشد که چهل سال پیش با هزار آرزو در کنار هم رقم زدند، ولی چه کنیم که چهلم فراغ فرزندان این آب و خاک پارچه‌ی سیاه ماتم بر سر ما کشیده‌است و کاری حتی از ما که کارتونیست هستیم بر نمی‌آید و تلخکی قلم‌هایمان از تلخی کام‌هایمان نمی‌کاهد."
گروه نمایش "بهارشکنی" و گروه نمایش "شک" نیز اعلام کرده اند در جشنواره تئاتر فجر شرکت نخواهند کرد. مهدی کوشکی نویسنده و کارگردان نمایش "شک" گفت: «اکنون در مقابل صورت غمگین کشور و این قلب‌های شکسته، علاقه‌ای به شرکت در این جشنواره ندارم و با همدلی تمام اعضای گروه نمایش «شک» از جشنواره تئاتر فجر و این رویداد کناره‌گیری می‌کنیم.»
برخی گروه‌های نمایشی نیز بخشی از برنامه‌های خود را تعطیل کرده‌اند. برخی از آن‌ها نمایش‌های معمول خود را در روز دوشنبه نیز لغو کرده‌اند.
لیلی گلستان، مدیر گالری گلستان، نیز اعلام کرده از حضور در دوازدهمین جشنواره هنر‌های تجسمی فجر انصراف داده است.
لغو کنسرت‌ها
اهالی موسیقی هم به این موج پیوسته اند. کیوان ساکت، نوازنده و آهنگساز نیز در اینستاگرام خود نوشته است: «من به نشانه همدلی با مردم داغدار و ستم‌دیده سرزمین‌ام، امسال در هیچ‌یک از جشنواره‌های هنری فجر نخواهم بود. نه به عنوان هنرمندِ شرکت‌کننده، نه در مقامِ داور یا کارشناس مدعو و نه در نقش مخاطب و بیننده هیچ یک از آثار.»
ارکستر آرکو به رهبری ابراهیم لطفی نیز اعلام کرد از شرکت در جشنواره موسیقی فجر انصراف داد.
پیش‌تر گروه کر شهر تهران که یکی از اعضای خود را در پرواز تهران-کی‌یف از دست داده نیز اعلام کرده بود اجرا‌های خود را لغو کرده است.
علیرضا قربانی، خواننده هم اعلام کرد در همدردی با خانواده‌های جانباختگان سقوط هواپیمای اوکراینی، از اجرای کنسرت دی‌ماه در تهران انصراف می‌دهد.
علیرضا عصار خواننده مشهور پاپ نیز با انتشار ویدیویی در صفحه اینستاگرام خود ضمن تسلیت به بازماندگان جان باختگان سانحه پرواز ۷۵۲ گفت: "به همه بازماندگان کشته شدگان از آبان ماه تا امروز تسلیت می‌گویم... جانی برای آواز خواندن در من نمانده... " او گفته با وجود تمرین سه ماهه گروه برای اجرای این کنسرت لغو آن را کمترین کار از سوی خودش برای ابراز هم دردی و همراهی با مردم کشورش می‌داند.
ممکن است این موج گسترده ادامه دار هم باشد. در این شرایط باید دید که آیا امکان برگزاری جشنواره‌های هنری فجر وجود دارد، یانه. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با چالش بسیار بزرگی روبه رو است باید دید که این چالش را چگونه مدیریت می‌کند. با این شرایط اگر جشنواره‌ها لغو هم نشوند بسیار کم فروغ برگزار خواهند شد.
انصراف از تلویزیون
در کنار انصراف‌ها از جشنواره فیلم فجر، برخی هنرمندان تلویزیونی نیز از اجرای برنامه انصراف داده اند.
این مجری در پست اینستاگرامی خود نوشت: «این روز‌ها می‌خواهیم دلمان گرم شود نه سرمان ... ضمن تشکر از حمایت‌های بی‌وقفه شما مردم عزیز در تمام سال‌های فعالیتم، از این طریق اعلام می‌کنم پس از ۲۱ سال کار در رادیو و تلویزیون، قادر به ادامه فعالیت در رسانه نیستم. دیگر نمی‌توانم.»
زهرا خاتمی راد نیز اعلام کرده که دیگر با صداوسیما همکاری نخواهد کرد.
امروز اعلام شد که برنامه دورهمی با اجرای مهران مدیری نیز دیگر پخش نخواهد شد و ضبط آن متوقف شده است.
در مطلبی که توسط عوامل برنامه دورهمی با اجرای مهران مدیری در فضای مجازی منتشر شد، آمده است: «با توجه به اتفاقات اخیر، ضبط برنامه «دورهمی» متوقف و قرار با تمامی میهمانان برنامه کنسل شد.»
در کنار این واکنش‌های عملی هنرمندان زیادی هم از اتفاقات رخداده انتقاد کرده اند. یکی از جنجالی‌ترین آن‌ها از سوی ترانه علیدوستی است. او در اینستاگرام خود نوشت: «مدت‌ها با این خیال جنگیدم و نخواستم بپذیرم؛ ما شهروند نیستیم. هیچ‌وقت نبودیم. ما اسیریم. میلیون‌ها اسیر.»
اظهار نظر علیدوستی بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی داشته است.
حامد بهداد هم در این باره نوشت: " مشاهده اعتراض دانشجویان و مردم علیه دروغ و دروغگویى نقطهء عطف است. اگرچه ١٥٠ هموطن و میانشان دانشجویان ایرانى در این حادثه جان باختند، اما خونشان پایمال دروغگویی نشد. این روش که هر بار دروغى بسازید و بخوردمان دهید باید خاتمه یابد. که اى کاش این مصیبت آخر دروغ بود."