رویداد۲۴ روز سه شنبه، هشتم بهمن ماه بود که دامنه تجارت‌نیوز tejaratnews.com به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌ِ دامنه‌های دات کام، از دسترس خارج شد. این وبسایت -که برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان فارسی زبان مرجع اخبار اقتصادی و اعلام قیمت ارز و طلا در بازار است- به طور ناگهانی و بدون اطلاع قبلی، از دسترس خارج شد.
هرچند که با پیگیری‌های تیم فنی این رسانه، مشکل دامنه وبسایت حل شد و اکنون این رسانه در دسترس مخاطبان قرار دارد، اما سوال اینجاست که آیا این مشکل برای دیگر سایت‌ها رخ نخواهد داد؟ اختلال در سایت‌های ایرانی چقدر فراگیر است و چه تهدیدی برای رسانه‌ها و کسب‌وکار‌های آنلاین به همراه دارد؟
گفتنی است، تنها تجارت‌نیوز نبود که در روز‌های گذشته از دسترس خارج شد. علاوه بر این رسانه، وب‌سایت‌های آپارات، بانک سامان، اقتصادنیوز، فرارو و... نیز مسدود شده بودند؛ که البته به نظر می‌رسد فعلا مشکل برخی از آن‌ها حل شده است.
چرا تجارت نیوز از دسترس خارج شد؟
مسدود شدن ناگهانی تجارت نیوز در حالی اتفاق افتاد که هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی قبلی از جانب شرکت ثبت‌کننده دامنه انجام نگرفت. در خصوص دیگر وبسایتها نیز اتفاق مشابهی رخ داده است.
خبرگزاری فارس در این خصوص در شب جمعه چهارم بهمن ماه اعلام کرد: در ایمیلی که از طرف سرویس‌دهنده بین‌المللی این دامنه برای خبرگزاری فارس ارسال شده است، به صراحت دلیل این انسداد غیرقانونی، دستورالعمل مقرر شده توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) و قرار گرفتن این خبرگزاری در فهرست SDN عنوان شده است.
محمدجواد شکوری، مدیرعامل آپارات نیز در زمان مسدود شدن این سایت گفته بود: هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی‌ای از طرف شرکت ثبت‌کننده دامنه به آپارات صورت نگرفته است.
به جز فارس که ایمیلی مبنی بر علت مسدود شدن سایت دریافت کرده است، در خصوص دیگر سایت‌ها این اطلاع‌رسانی از سوی شرکت ثبت‌کننده دامنه انجام نشده است.
براساس گزارش تسنیم، نقطه اشتراک این فرآیند مسدودسازی، رتبه‌های بالای این سایت‌ها در سیستم ارزیابی «الکسا» است و امکان سرایت این عملکرد وزارت‌خزانه‌داری آمریکا برای دیگر سایت‌های پربیننده ایرانی که در ارزیابی سایت «الکسا» رتبه بالایی دارند وجود دارد.
نایب رئیس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، علت مسدود شدن سایت‌های داخلی را این‌گونه عنوان کرده است: «سایت‌ها به این دلیل دچار مشکل شده‌اند که در یک رجیستر‌کننده آمریکایی دامین را ثبت کرده اند. قوانین تحریم‌ها این موضوع را می‌گوید که هیچ موجودیت آمریکایی حق ندارد با ایرانیان کار کند و به آن‌ها سرویس دهد. دلیل مشکل نیز همین است. پیش‌تر هم شرکت آمریکایی دیجیتال اوشن مشکلی مشابه را برای هاست‌های ایرانی به وجود آورده بود و این سنگ‌اندازی‌ها مساله تازه‌ای نیست».
سجاد بنابی معتقد است: «تصور ما بر این است که سایت‌هایی که مسدود می‌شوند از طریق گزارش‌های ایرانی‌های برانداز و ضد ایرانی آن سوی مرز‌ها به نهاد‌های آمریکایی معرفی می‌شوند».
آیا این مشکلات ادامه‌دار است؟
عادل طالبی، فعال استارتاپی در این خصوص به تجارت‌نیوز گفت: «این مشکلات ادامه‌دار خواهد بود و باید ریشه‌ای حل شود. متاسفانه هزینه تصمیمات محاسبه نمی‌شود. تبعات تحریم به تدریج در حال نمایان شدن و دایره دربرگیری آن بزرگ‌تر شده است.»
این فعال استارتاپی در ادامه عنوان کرد: «تصمیم‌گیران کشور ما باید بدانند هر تصمیمی تبعاتی دارد، قطعی ۱۰ روزه اینترنت فقط هزینه سه هزار میلیارد تومانی نداشت، بلکه باعث شد نخبه‌های کشور به فکر مهاجرت بیافتند؛ بنابراین این اقدامات دارای اثرات روانی است تا فشار بیاورند.»
وی در این خصوص افزود: «مسدود شدن این سایت‌ها غیرقانونی نیست، چون وقتی سایتی ثبت نام می‌شود، صاحب سایت توافقاتی را می‌پذیرد و امضا می‌کند؛ مثلا در متن قوانین ثبت نامی آمده که در صورت قرار گرفتن در لیست تحریم، دامنه حذف خواهد شد و این موضوع از سوی درخواست کننده دامنه پذیرفته شده است.»
رضا الفت نسب، عضو هیات مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکار‌های مجازی نیز همانند عادل طالبی معتقد است که این مشکلات ادامه‌دار است.
به گفته وی، قطعا موضوع تحریم‌ها تاثیرگذار و فشار‌ها همه جانبه شده است.
خسارت گسترده به سایت‌های اینترنتی
با وجود گستردگی فعالیت کسب‌وکار‌های مبتنی بر وب که روز به روز در حال افزایش است، تعطیلی چند روزه فعالان این صنف که اتفاقا تعداد کاربران و مخاطبان زیادی دارند چه خساراتی را به بار خواهد آورد؟
طالبی در خصوص تبعات از دسترس خارج شدن دامنه سایت‌ها گفت: این اقدام برای سایت‌ها خسارت‌هایی به بار می‌آورد که بسیار شدید خواهد بود، بخشی از آن اعتباری و بخش دیگر مالی است. مثلا فارس که الان برگشته است فقط در داخل ایران قابل دسترس است، یعنی تمام کسانی که خارج از ایران هستند نمی‌توانند به این سایت دسترسی داشته باشند.
الفت‌نسب نیز با اشاره به خساراتی که به این سایت‌ها زده شده است، بیان کرد: خسارات وارد شده به این سایت‌ها قابل محاسبه نیست، چون یک مجموعه، سال‌ها روی سایتی کار می‌کنند و با از دسترس خارج شدن این سایت هزینه‌ای که به بار می‌آید قابل تخمین نیست.
عضو هیات مدیره کسب‌وکار‌های مجازی در خصوص اقدام‌هایی که دولت می‌تواند انجام دهد، گفت: به نظر نمی‌رسد دولت بتواند اقدام خاصی کند، اما احتمالا می‌تواند از نهاد‌های بین‌المللی و مرجع پیگیری کند تا جلوی این کار را بگیرند.
وبسایتها دامنه‌های دیگر خود را تقویت کنند
الفت‌نسب به وبسایتها توصیه کرد: حتما روی دامنه‌های دیگر نیز سامانه خود را ثبت کنند و آن را بالا بیاورند. کار‌هایی مثل تغییر DNSها در حال انجام است، اما در آینده نزدیک، آمریکا این موضوع را متوجه خواهد شد و جلوی آن را نیز می‌گیرد. امیدوارم موضوع از طریق سازمان‌های بین‌المللی حل شود. چون دامنه «دات کام» بین‌المللی و بسیار مهم است و اگر این دامنه را از دست بدهیم خیلی نگران‌کننده است.
دامنه وبسایتها یکی از پس دیگری دچار اختلال می‌شود. براساس گزارش‌ها حتی با برگشتن دوباره این وبسایتها مشکلات ادامه خواهد داشت و فعالیت کسب‌وکار‌های آنلاین همچنان مورد تهدید است، اما آیا مسئولان مربوطه در این مورد قرار است اقدامی انجام دهند؟