رویداد۲۴ قیمت دلار در روز‌های اخیر درحالی در بازار ارز روند صعودی را پیش گرفته که جو سیاسی و روانی حاکم در بازار عامل اصلی نوسانات و التهاب بازار ارز بوده است.
افزایش قیمت ارز در بازار آزاد باعث شده تا بازار ساز نیز قیمت خرید و فروش ارز در صرافی‌های بانکی را افزایش دهد؛ اما پشت پرده افزایش یکباره قیمت ارز در بازار ارز چیست و چرا دلار بعد از یک آرامش نسبی صعودی شده است؟
در هفته‌های اخیر و همزمان با نزدیک شدن به زمان تصمیم گیری FATF درباره ایران و با توجه به عدم تصویب لوایح مربوط به FATF در ایران، عده‌ای از فرصت طلبان داخلی تلاش کردن با متشنج کردن فضای بازار و القای اخبار دروغ که اگر FATF تصویب نشود، تمام روابط مان با دنیا مخدوش خواهد شد و حتماً دلار نجومی میشود، از نوسانات و التهاب بازار ارز سودی به جیب بزنند.
* کاسبان FATF دنبال چه هستند؟ منفعت طلبان اقتصادی یا سیاسی؟
از این گروه می‌توان با عنوان کاسبان FATF نام برد، منافع این گروه از کاسبان FATF به دو دسته تقسیم میشود، گروه اول نوسان گیرانی هستند که از افزایش قیمت ارز و اثر آن در بازار‌های دیگر از جمله بازار سرمایه سود می‌برند؛ عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در روز‌های اخیر به این افراد اشاره و اعلام کرد: متاسفانه در جنگ و فشار اقتصادی و تحریم‌های همه جانبه دشمنان خارجی، ما درگیر عده‌ای فرصت طلب و رانت خوار هستیم که سعی بر ایجاد التهاب در جو روانی جامعه دارند.
همتی همچنین گفت: پر واضح است سرچشمه این حرکات منفی خارج از ایران است که اجازه نمی‌دهند تعادل در سیستم اقتصادی ایجاد شود. ۵۰ درصد توان ما صرف خنثی کردن توطئه رانت خواران داخلی میشود.
ردپای این افراد را می‌توان در برخی رسانه‌های داخلی به وضوح دید که چطور تلاش دارند از آب گل آلود به نفع خود ماهی بگیرند؛ برخی از این رسانه‌ها که به گروهک نئولیبرال، که بطلان نسخه‌های آن‌ها مدتی است بر همه عیان گشته، نیز وابسته هستند سرمایه گذاری‌های کلانی در بازار سهام کرده اند و از آنجایی که معتقدند ادامه روند صعودی قیمت سهام‌شان در گرو افزایش قیمت ارز قرار دارد، تلاش دارند بر نگرانی‌ها و التهابات ارزی دامن زنند.
این در حالی است که اساساً نباید از افزایش و کاهش قیمت‌ها در بازار‌های مالی خارج از روند متغیر‌های بنیادین بازار خوشحال شد چراکه طبق اذعان اقتصاددان‌ها این روند‌ها زمانی می‌تواند باعث خوشحالی شود که با رونق پایدار همراه بوده و توسط متغیر‌های بنیادین اقتصادی پشتیبانی شوند. طبیعتاً بازار بورس هم از این فرایند مستثنی نیست و قطعاً هر بازاری بیش از حد رشد کند و حبابی شود بالاخره با یک اصلاح قیمت همراه خواهد شد.
این گروه با انتشار تحلیل‌ها و اخباری درباره FATF با دامن زدن به التهابات ارزی، از این ترفند استفاده می‌کنند که رفتار‌های دسته جمعی خریداران را تحریک کنند و تقاضا برای خرید ارز را بالا ببرند تا با ورود افراد غیرحرفه‌ای به بازار و تشدید نوسانات و زیان این افراد در آینده، خودشان سود‌های کلان به جیب بزنند.
* دوقطبی انتخاباتی با FATF/ همتی: FATF اثری در شرایط ارزی کشورمان ندارد
گروه دیگری که به کاسبان FATF شهرت دارند علاوه بر منافع اقتصادی دنبال کاسبی‌های سیاسی هستند و سعی دارند در سیاست داخلی از کاسبی FATF سود ببرند؛ نمونه بارز این کاسبی توییت مجید انصاری معاون سابق رئیس جمهور و سرلیست اصلاح طلبان است که در راستای تبلیغات انتخابات مجلس و همزمان با تصمیم گیری FATF برای قراردادن ایران در فهرست سیاه یا تمدید تعلیق چند ماه، پای FATF را وسط کشیده و نوشته است: عدم تصویب FATF یعنی فلج شدن تجارت خارجی با همه دنیا و افزایش شدید قیمت ارز و فشار مضاعف به معیشت مردم!
این ادعا از سوی انصاری درحالی مطرح شده که رئیس کل بانک مرکزی که قطعاً بیش از هر مسئول دیگری باید نگران آینده روابط بانکی با دنیا باشد رسماً اعلام کرده است: دستاویز قراردادن موضوع FATF برای اثرگذاری در نرخ ارز از طریق سفته‌بازان و فضای مجازی، با واقعیات بازار و روند تأمین ارز در تجارت خارجی کشور و چشم‌انداز گشایش کانال‌هاى جدید همخوانی ندارد.
جالب است آقای انصاری و سایر کاسبان FATF این بند از یادداشت رئیس کل بانک مرکزی را بار دیگر بخوانند و در جریان باشند که همتی رسماً اعلام کرده است: در شرایط فعلی که اغلب بانک‌های خارجی به‌دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، همکاری لازم با بانک‌های ایران را ندارند و تبادلات ارزی ما از طریق مکانیزم‌های بانکى جایگزین و غیر قابل تحریم، انجام میشود، تصمیم آتی FATF (اعم از تمدید یا عدم‌تمدید) نمی‌تواند تأثیر قابل توجهی بر شرایط ارزی کشورمان داشته باشد و عمده خبرسازی‌ها در این خصوص، با انگیزه سودجویی و نوسان‌گیری در بازار ارز انجام می‌گیرد.
نکته مهم البته اینجاست در هفته‌های اخیر افراد و گروه‌هایی تلاش دارند با ایجاد جو روانی بر التهابات ارزی دامن بزنند که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ هم مرتبا سیگنال افزایش قیمت ارز را می‌دادند؛ الان هم همان بازوی رسانه‌ای به میدان آمده تا در راستای اهداف کاسبان FATF عمل کند؛ این گروه و نامزد‌های انتخاباتی شان درحالی به ایجاد شوک و التهاب آفرینی دربازار ارز با بهانه‌هایی مانند FATF مشغول هستند و تلاش دارند اقتصاد را شرطی کنند که مقام معظم رهبری بار‌ها هشدار داده‌اند که نباید اقتصاد کشور را شرطی کنیم و روند اقتصاد را به این مسایل گره بزنیم.
* موج سواری کاسبان بر افزایش فنی ارز/ کرونا به بازار ارز رسید؟
افزایش اخیر قیمت ارز علاوه بر دلایل سیاسی، برخی دلایل فنی نیز دارد که همگی محدود به زمان هستند؛ مجموعه اتفاقاتی که در دنیا افتاده مانند کرونا و ... باعث شده تا سرعت تکمیل دستور پرداخت‌های ارزی صرافی‌های ایرانی کاهش یابد.
در این شرایط افزایش مقطعی قیمت ارز طبیعی است، ولی نکته مهم اینجاست که نوسان گیرانی قصد دارند از افزایش فنی قیمت ارز سوءاستفاده کرده و با سواری بر التهابات و دامن زدن به نوسانات، سود ببرند.
ضمن اینکه بخش عمده‌ای از انتظارات که در بازار ارز دامن زده میشود از ناحیه بودجه دولت است درحالی که راه حل‌های معقولی برای کنترل ناترازی بودجه در دستور کار دولت است.