رویداد۲۴ نداجعفری- گروه ویژه اقدام مالی از اسفندماه سال ۹۶ تا روز گذشته دوم اسفند ماه نام ایران را در لیست سیاه اقدامات مقابله‌ای خود به حالت تعلیق درآورده بود، اما در بیانیه‌ای که روز جمعه صادر کرد ایران بار دیگر به لیست سیاه بازگشت.
بر اساس آخرین بیانیه این گروه که در مهرماه سال گذشته منتشر شده بود، این هشدار داده شد اگر تا قبل از بهمن ماه (۲۰فوریه ۲۰۲۰) اگر ایران شرایط FATF را نپذیرد،کلیه اقدامات مقابله‌ای علیه ایران دوباره وضع خواهند شد و این به معنای آن است که وضعیت ایران به پیش از خرداد ۱۳۹۵ باز خواهد گشت.
در نهایت نشست گروه ویژه اقدام مالی از روز یک‌شنبه ۲۷ بهمن در پاریس آغاز شد و روز جمعه دوم اسفند به پایان رسید و گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشوییFATF، روز جمعه دوم اسفندماه اعلام کرد که ایران را به فهرست سیاه خود بازگردانده است.
در حال حاضر موزامبیک، لائوس، میانمار و افغانستان در فهرست پرخطرترین کشورها از نظر عدم شفافیت مالی قرار دارند و ریسک پولشویی در نظام‌های مالی استونی، فنلاند و نیوزیلند کمتر از دیگر کشورهای جهان ارزیابی شده است.
سوال مهم این بود که با بازگشت ایران به لیست سیاه چه عواقبی برای ایران خواهد داشت و مبادلات مالی شرکت‌های ایرانی و افراد ایرانی از این به بعد چگونه تغییر خواهد کرد؟
گرتا فنر کارشناس بین المللی اقتصادی می‌گوید: مناسبات بین المللی شرکت‌های بازرگانی کمی تغییر می‌کند زیرا از این پس تمام تراکنش‌های شرکت‌ها و افراد بررسی می‌شوند و این یعنی تاخیر در مبادلات مالی.
بیشتر بخوانید: ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت/ چه عواقبی در انتظار ایران است؟
محمود جامساز به رویداد۲۴ می‌گوید: زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، طی دو مرحله بر شدت تحریم‌های ایران افزود و اروپا نیز نتوانست آمریکا را قانع کند تا در مورد تحریم‌ها ایران ملایمت داشته باشد. حتی خانم ترازا می نخست وزیر انگلیس، خانم مرکل صدراعظم آلمان و رئیس جمهور فرانسه هر کدام جداگانه با ترامپ در این خصوص وارد مذاکره شدند تا از شدت تحریم‌ها کم کند، اما رییس جمهور آمریکا نه تنها نپذیرفت بلکه اصرار داشت اروپا نیز از برجام خارج شود.
او ادامه می‌دهد: پس از آن کشورهای قدرتمند اروپا که از امضا کنندگان برجام بودند تصمیم گرفتند برای حفظ پرستیژ خودشان روابط سیاسی خود با ایران را همچنان حفظ کنند. در مقابل حجم معاملات خارجی اروپا با آمریکا قابل قیاس با حجم معاملات اروپا با ایران نبود و همین موضوع سبب شد اروپا حجم معاملات خود با ایران را فدای حجم معاملاتش با آمریکا کند.
جامساز می‌گوید: موضوعی که همواره اروپا را نگران کرده است حضور نظامی ایران در منطقه خاورمیانه و مهاجرت ایرانیان به اروپا بود که این دو موضوع از موارد مهمی بود که اروپایی‌ها در جلسات مختلف مطرح می‌کردند.
او می‌گوید: همین موارد باعث شد اروپا پیشنهادی برای ایران داشته باشد تا حداقل ایران بتواند کالا‌های نفتی خود را بفروشد برای همین منظور تاسیس شرکتی با مقصد خاص (SPV) Special Purpose Vehicle را پیشنهاد دادند که این پیشنهاد موثر واقع نشد و پس از آن سازوکار اینستکس را پیشنهاد کردند که صندوقی در یکی از کشورهای اروپایی با سرمایه ۱۵ میلیارد یورو تاسیس شود تا اروپا بتواند در معاملات خود از این صندوق استفاده کند و خرید‌های ایران نیز با این صندوق انجام شود، اما هیچ کشوری از زیرمجموعه اتحادیه اروپا نپذیرفت این صندوق را در کشور خود قرار دهد و این موضوع نیز با عدم استقبال کشورهای اروپایی مواجه شد.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: در این میان اروپا نیز برای اجرای اینستکس شروطی را تعریف کرده بود که یکی از آن‌ها پذیرفتن لوایح FATF و مبارزه با پولشویی و عدم تامین مالی تروریسم بود که در مجلس شورای اسلامی ایران نیز مورد پذیرش واقع نشد و آخرین فرصتی که برای این منظور مقرر شده بود یعنی ۲۰ فوریه ۲۰۲۰ نیز به پایان رسید و در نهایت ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت.
جامساز می‌گوید: این موضوع را نباید فراموش کرد در صورتی هم که کلیه مفاد لوایح FATF از سوی ایران به تصویب می‌رسید باز هم تاثیری نداشت، زیرا در حال حاضر کل برجام از اهمیت افتاده است و ایران نیز فعالیت‌های موشکی خود را گسترش داده و سیاست‌های منطقه‌ای خود را ادامه می‌دهد.
این اقتصاددان می‌گوید: اگر این اتفاقاتی که پیش آمد رخ نمی‌داد، ایران با پذیرش لوایح FATF می‌توانست در تراکنش‌های مالی خود شفافیت داشته باشد، اما ایران در حال حاضر بیشتر شبیه جزیره دورافتاده‌ای است که فاصله‌اش با کشورهای دیگر هر روز بیشتر می‌شود.
جامساز می‌گوید: بخشی از جریان سیاسی در ایران از ابتدا مخالف شفافیت حساب‌ها بودند و در این شرایط حتی بخشی از درآمد‌های دولتی که باید صرف رفاه جامعه شود، مشخص نیست صرف چه اموری می‌شود و این حجم از خسارت مادی و انسانی که به بار آمده چطور قرار است جبران شود.
او در پاسخ به این پرسش که قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF چه تاثیری بر مبادلات بانکی و معاملات شرکت‌های ایرانی و نیز مبادلات مالی دولت با خارج از کشور خواهد داشت؟ می‌گوید: مسلما اثر مخربی در پی دارد و اینکه امکان زیادی وجود دارد این موضوع به شورای امنیت سازمان ملل برود و چین و روسیه نیز روابط خود را با ایران محدود کنند و تحریم‌های اروپا نیز تشدید شود، ضمن آنکه هم‌اکنون نیز کلیه منافذ دلاری ایران بسته شده و کمبود شدید ارزی داریم و این موضوع اوضاع را وخیم‌تر خواهد کرد.
این استاد اقتصاد ادامه می‌دهد: در صورتی که اقدامات مقابله‌ای درباره ایران مجدد وضع شود، عملا معدود مسیرهای تعاملات بانکی و مالی ایران با کشورهای مختلف به ویژه چین و روسیه و بسیاری از کشورهای همسایه از جمله ترکیه، عراق، افغانستان، آذربایجان و غیره بسته خواهند شد. بانک‌های کشورهای همسایه و کشورهای اصلی تجاری ایران مانند چین، هند و روسیه در روابط با بانک‌های ایرانی ابتدا از پایبندی به استانداردهای FATF به عنوان پیش شرط اولیه همکاری سوال می‌کنند و ما در این مورد اقدامی نکردیم و عملا کلیه راه‌های ارتباطی مسدود شدند.
او می‌گوید: ممکن است ما زیر فصل هفت منشور شورای امنیت سازمان ملل قرار بگیریم و در این صورت بحث حمله نظامی به ایران مطرح می‌شود زیرا سیاست‌های ایران در منطقه با وجود اینکه گفته می‌شود به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست، جور دیگری برداشت می‌شود. ضمن آنکه چند بانک خارجی که تاکنون با ایران کار می‌کردند حدود ۱۸میلیارد دلار از ابتدای تحریم‌ها از سوی آمریکا جریمه شده‌اند.