رویداد۲۴ ویروس جدید کرونا که در بسیاری از کشور‌های جهان شیوع پیدا کرده است، درصد پایینی از مبتلایان را می‌کشد و همین امر، مهار آن را به یک چالش تاریخی تبدیل می‌کند.
به نقل از مجله آتلانتیک، در ماه مه ۱۹۹۷، یک پسر سه ساله، مرضی گرفت که در وهله اول یک سرماخوردگی معمولی به نظر می‌رسید. وقتی که علایم بیماری – سرفه، تب و گلو درد – برای شش روز ادامه پیدا کرد، به بیمارستان ملکه الیزابت در هنگ کنگ منتقل شد. آنجا، سرفه او شدیدتر و نفس او تنگ شد و در نهایت به رغم مراقبت ویژه درگذشت.
پزشکان که از وخیم شدن سریع حال پسر شگفت زده شده بودند، نمونه‌ای از خلط سینه وی را به وزارت بهداشت چین ارسال کردند. اما آزمایشات رسمی و استاندارد نتوانست ویروسی که موجب مرگ شد را تشخیص دهد. ویروس شناس اصلی، تصمیم گرفت بخشی از نمونه را به همکارانش در سایر کشور‌ها ارسال کند.
خلط سینه پسر، برای یک ماه در مرکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا در آتلانتا باقی ماند تا نوبت بررسی آن برسد. سرانجام، نتایج بررسی تایید کرد که پسر به نوعی آنفولانزا مبتلا شده است. همان ویروسی که بیش از هر ویروس دیگری در تاریخ، قربانی گرفته است. اما این نوع ویروس، قبلا هرگز در انسان‌ها مشاهده نشده بود. این ویروس، «اچ ۵ ان ۱» (H۵N۱) یا آنفولانزای پرندگان نام داشت که دو دهه قبل کشف شده بود، اما تا آن زمان اعتقاد بر این بود که این آنفولانزا فقط پرندگان را بیمار می‌کند.
این بحث‌ها تا ماه آگوست طول کشید. دانشمندان به سراسر جهان هشدار دادند. دولت چین سریعا ۱.۵ میلیون جوجه را (به رغم اعتراض مرغداران) کشت. بیماران به سرعت رصد و قرنطینه شدند. تا پایان سال، ۱۸ مورد بیمار شناسایی شدند. شش فرد مردند. این به عنوان واکنش موفقیت آمیز جهانی قلمداد شد. ویروس تا سال‌ها دیگر دیده نشد. مهار بیماری تاحدودی به این دلیل ممکن بود، چون بیماری بسیار شدید بود. آن‌هایی که به آن مبتلا می‌شدند به طرز آشکار و شدیدی مریض می‌شدند. میزان تلفات ویروس H۵N۱ تقریبا ۶۰ درصد بود. اگر به آن مبتلا می‌شدید احتمالا می‌مردید. اما از سال ۲۰۰۳ تا کنون، این ویروس فقط ۴۵۵ نفر را کشت. در مقابل، ویروس‌های آنفولانزای بسیار ملایم تر، کمتر از ۰.۱ درصد مبتلایان را می‌کشند. اما هر سال، جان صد‌ها هزار نفر را می‌گیرند.
بیماری شدید ناشی از ویروس‌هایی نظیر H۵N۱ به این معناست که می‌توان افراد مبتلا را شناسایی و قرنطینه کرد، در غیر این صورت به سرعت می‌میرند. اینگونه نیست که آنها کمی احساس بیماری کرده و در اماکن عمومی ویروس را منتشر می‌کنند. ویروس جدید کرونا که در جهان در حال انتشار است، ممکن است موجب بیماری تنفسی شود و این بیماری می‌تواند حاد باشد. ظاهرا میزان تلفات این بیماری (معروف به کووید-۱۹) کمتر از دو درصد است که این میزان بسیار پایین‌تر از اغلب بیماری‌های مسری و خبرساز است. با این حال، کرونا زنگ هشدار را به صدا درآورده است، نه به خاطر نرخ پایین مرگ و میر آن، بلکه به خاطر خودش.
چهار نوع ویروس کرونا، معمولا انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث سرماخوردگی می‌شوند. اعتقاد بر این است که این ویروس‌ها در انسان تکامل یافته تا انتشارشان را حداکثری کنند. امری که به معنای بیمار شدن مردم است، اما نه کشتن آنها. در مقابل، دو نوع ویروس کرونای قبلی (سارس و مرس) از حیوانات به انسان منتقل شده اند، دقیقا مانند H۵N۱. این‌ها برای انسان به شدت کشنده بودند. اگر مواردی ملایم یا فاقد علایم داشتند، به شدت کم بودند. اگر موارد ملایم فاقد علایم داشتند، بیماری به شدت شیوع پیدا می‌کرد. در نهایت، سارس و مرس هر کدام کمتر از ۱۰۰۰ نفر کشتند.
کرونا (کووید -۱۹) هم اکنون دو برابر این رقم، آدم کشته است. این ویروس با مشخصات متناقض و قوی خود، برخلاف بسیاری از ویروس هاست که توجه عمومی را جلب می‌کنند. این ویروس کشنده است، اما کشندگی آن خیلی زیاد نیست. مردم را بیمار می‌کند، اما نه به شکل قابل پیش بینی و قابل شناسایی. هفته گذشته تست کرونای ۱۴ آمریکایی در یک کشتی تفریحی در ژاپن به رغم اینکه حال خوبی داشتند، مثبت از آب درآمد. این ویروس جدید می‌تواند خطرناکترین باشد، چون ظاهرا گاهی وقت‌ها هیچ علایمی ندارد.
جهان با سرعت بی سابقه‌ای به کرونا واکنش نشان داده و منابع خود را بسیج کرده است. به سرعت، ویروس جدید شناسایی شد و مشخصات آن با سرعت بی سابقه‌ای با دیگر کشور‌ها به اشتراک گذاشته شد. کار برای ساخت واکسن آن در جریان است. دولت چین اقدامات سریعی برای مهار ویروس کرونا انجام داده و سازمان بهداشت جهانی وضعیت اورژانس نگرانی بین المللی اعلام کرده است. با این حال، شیوع کرونا هنوز ادامه دارد.
مارک لیپسیچ، استاد اپیدمولوژی دانشگاه هاروارد، گفت: «فکر می‌کنم نتیجه احتمالی این است که این (ویروس کرونا) در نهایت مهارشدنی نیست.»
مهار، اولین گام واکنش به هر بیماری مسری است. در مورد کووید-۱۹، امکان پیشگیری از یک پاندمی (هر چقدر هم که نامحتمل باشد) ظرف چند روز مشخص شد. چین از ماه ژانویه مناطق وسیعی در حوالی شهر ووهان را قرنطینه کرد و حدود ۱۰۰ میلیون نفر را محدود کرد. مردم از ترک منزل منع شدند و اگر خارج از خانه دیده شوند، پهپاد‌ها به آنها دستوراتی می‌دادند. با این همه، ویروس کرونا اکنون در ۲۴ کشور کشف شده است. به رغم ناکارامدی اینگونه اقدامات، اقدامات محدودکننده همچنان در حال شدت گرفتن است. دولت چین که برای متوقف کردن ویروس تحت فشار سیاسی قرار گرفته، پنج شنبه گذشته اعلام کرد که مقامات استان هوبئی به تک تک منازل مراجعه خواهند کرد تا تب مردم و سایر علایم بیماری را معاینه کنند. سپس همه مبتلایان احتمالی را به کمپ‌های قرنطینه اعزام خواهد کرد. اما با وجود این مهار ایده آل، شیوع ویروس چه بسا اجتناب ناپذیر بوده است. معاینه کردن و آزمایش گرفتن از افرادی که شدیدا بیمار هستند استراتژی ناقصی است وقتی که مردم می‌توانند بدون اینکه احساس بیماری کنند، ویروس را منتشر کنند. اگر مردم به اندازه کافی احساس بیماری کنند، به محل کار نمی‌روند و در خانه می‌مانند.
لیپسیچ پیش بینی می‌کند که در سال آینده، بین ۴۰ تا ۷۰ درصد مردم سراسر جهان به ویروس کووید-۱۹ مبتلا خواهند شد. اما او در عین حال به طور موکد می‌گوید که این بدین معنا نیست که همه مردم بیماری شدید خواهند داشت. وی گفت: «احتمالا بسیاری از مردم بیماری خفیفی خواهند داشت یا اینکه هیچ علایمی نخواهند داشت.» مانند آنفولانزا، که زمانی برای کسانی که شرایط جسمی مزمنی دارند و مسن هستند، مرگبار بود، اغلب مبتلایان به کرونا هم بدون مراقب پزشکی بهبود خواهند یافت. (به طور کلی، تقریبا ۱۴ درصد مردم مبتلا به آنفولانزا هیچ علایمی ندارند.)
لیپسیچ در این دیدگاهش مبنی بر اینکه کرونا همچنان به طور گسترده شیوع پیدا خواهد کرد، تنها نیست. میان اپیدمولوژیست‌ها اجماعی در حال شکل گیری است مبنی بر اینکه محتمل‌ترین نتیجه شیوع کرونا این است که یک بیماری فصلی جدیدی شکل خواهد گرفت. به عبارت دیگر، کرونا ویروس جدید، پنجمین کرونا ویروس شایع خواهد بود. مردم در برابر چهار ویروس کرونای دیگر، مصونیت بلندمدت ندارند. اگر این ویروس هم همینطور باشد و اگر این بیماری مانند حال حاضر شدید باقی بماند، «فصل سرماخوردگی و آنفولانزا» ممکن است به «فصل سرماخوردگی، آنفولانزا و کووید-۱۹» تبدیل شود.
اگر چه شرکت‌هایی مانند «اینوویو»، «مادرنا»، «کیور واک» و «نوا واکس» تلاش‌هایی برای ساخت واکسن کرونا انجام می‌دهند، اما به گفته مجله آتلانتیک، ساخت واکسن ویروس جدید کرونا، ممکن است بیش از یک سال طول بکشد. چرا که ساخت واکسن بسیار دشوار و پرهزینه و پرخطر است.
در دهه ۱۹۸۰ وقتی که برخی افراد از شرکت‌ها به دلیل عوارض واکسن شکایت کردند، برخی شرکت‌های داروسازی در آمریکا، ساخت واکسن را رها کردند. اگر چه دولت آمریکا، قانونی برای پرداخت غرامت به کسانی که از واکسن‌ها آسیب دیده اند، وضع کرده، اما باز هم بیشتر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند در دارو‌هایی سرمایه گذاری کنند که استفاده روزانه دارند و بیماری‌های مزمن را درمان می‌کنند.
البته برخی نهادها، مانند «ائتلاف برای آمادگی جهت اپیدمی» (CEPI) برای توسعه واکسن کرونا تلاش می‌کنند. این ائتلاف که در سال ۲۰۱۷ در نروژ ایجاد شد، توسعه واکسن‌های جدید را تامین مالی می‌کند. موسسان این ائتلاف، دولت‌های نروژ و هند، موسسه خیریه «ولکام تراست» و بنیاد «بیل و ملیندا گیتس» هستند. پول‌های این ائتلاف به شرکت‌هایی مانند اینوویو و سایر استارتاپ‌های بیوتکنولوژیک می‌رود تا آنها را به ورود به تجارت پرخطر توسعه واکسن‌ها تشویق کند. ریچارد هاچت، مدیر عامل این ائتلاف، گفته است که اگر همه چیز خوب پیش برود، بعد از ۱۲ تا ۱۸ ماه واکسن اولیه می‌تواند امن و موثر فرض شود.