رویداد۲۴ طی چند سال اخیر با رشد نرخ بیکاری، افزایش تورم و افزایش هزینه های زندگی تعداد دستفروشان در کوچه و خیابان شهر بیشتر شده بود.
اما در ایام منتهی به پایان سال گویا دستفروشی تبدیل به یک شغل رسمی برای این ایام تلقی می شد. چرا که در گوشه گوشه شهر تعداد دستفروشان افزایش می یافت، دستفروشانی که شماری از آنها دارای تحصیلات دانشگاهی بودند و برای فرار از بیکاری در روزهای پایانی سال با فراهم آوردن سرمایه ای، محصولی را تهیه و اقدام به فروش آن می کردند و اکثر آنها از سودشان رضایت داشتند.
بیشتر بخوانید:تمهیدات وزارت اقتصاد برای حمایت از فعالان اقتصادی متضررشده از کرونا
این شغل‌های آخر سالی کوتاه است اما پردرآمد. آنقدر که برخی را وسوسه می‌کند که حتی حاضر شوند شغل‌های ثابتشان را برای دو، سه‌هفته کنار بگذارند و کنار خیابان بساط کنند یا کنار کاسبی سالانه، جایی هم برای شغل‌هایی چندروزه باز کنند.
چرا که طبق آداب و رسوم ایرانی، سبزه ،ماهی و بساط هفت سین جز واجبات شب عید است. در کنار آن ایرانی ها هر ساله به مناسبت فرارسیدن نوروز لباس و پوشاک خود را نو می کنند و در همین راستا یا کاسبان سالانه یا شاغلان بیکار شغل های دستفروشی را برای ایام عید هر چند کوتاه انتخاب می کنند.
اما امسال با شیوع ویروس کرونا گویا بساط دستفروشان هم جمع شده و شغل های آخرسالی کمرنگ شده اند.
دستفروشی جزو مشاغل کاذب محسوب می شود اما عده ای در شرایط نامساعد اقتصادی مجبور هستند برای گذران زندگی از کف خیابان با فروش اجناس محدود، رزق حلال به دست آورند.
برای گروهی از دستفروشان این شغل دائمی و برای عده ای فصلی و کوتاه مدت است اما هر چه باشد می تواند مرهم موقتی برای گذران زندگی شود.
میدان ولیعصر یکی از مراکز خرید است که در روزهای پایانی سال رونق بیشتری می گیرد. هرساله دستفروشان از میدان ولیعصر تا چهارراه زرتشت بساط می کنند.
هرچند در روزهای دیگر سال هم دستفروشان در این محدوده هستند اما معمولاً در روزهای پایانی سال تعداد آنها بیشتر می شد،اما امسال نسبت به سال های گذشته تعداد این افراد کمتر شده است. چرا که کاسبان این مشاغل هم مانند سایر افراد جامعه برای مراقبت از شیوع ویروس کرونا محافظت هایی دارند.
بازار کار ایران در شرایطی است که بسیاری از افراد برای کسب درآمد به سمت مشاغل کاذب و زیرزمینی (به معنای غیراستاندارد و غیر قابل ردیابی) کشیده می‌شوند.
در حال حاضر، از ضعف‌هایی که پنهان بودن فعالیت‌های اقتصادی با خود به همراه دارد، ناتوانی دولت در اخذ مالیات از کسب و کارهای موجود ولی پنهان است. هم اکنون میلیون‌ها نفر در بخش غیررسمی اقتصاد حضور دارند، از این طریق کسب درآمد می‌کنند و روزگار می‌گذرانند. برخی سرمایه‌ای دارند و آن را وارد کار کرده‌اند و برخی نیز بدون سرمایه به واسطه‌گری و فروش اجناس خُرد مشغولند. امروزه فعالیت‌های کاذب و غیررسمی شغلی در همه جای شهر به راحتی قابل مشاهده است.
در کنار خیابان‌ها، در مراکز خرید و پاساژها، در متروها و خطوط حمل و نقل عمومی و در میادین شهر عده‌ای در حال کسب روزی هستند.
*مشاغل کاذب از واسطه‌گری تا کمک دادزن
خیلی هم فرقی ندارد چه شغلی داشته باشند، چون در بین آنها از دادزن و کمک دادزن هستند تا کارت پخش کن و گریه کن. همچنین از نوبت گیر تا خط نگه دار تاکسی و بسیاری عناوین دیگر در بازار مشاغل کاذب و زیرزمینی وجود دارد.
شاید یک کارت پخش کن نتواند درآمد مناسبی از بازار کار کشور داشته باشد، اما قطعاً کسانی که در سال‌های گذشته توانسته‌اند سرمایه‌های خود را در بازارهای پُرنوسان طلا، سکه و ارز سرمایه‌گذاری کنند توانسته‌اند سود خوبی را نیز ببرند، البته ناگفته نماند که برخی غیرحرفه‌ای‌ها نیز سرمایه‌های خود را در این بازارها از دست داده و نابود کردند.
با این حال، وجود میلیون‌ها شغل کاذب و شاغل غیررسمی؛ واقعیتی است که در اقتصاد ایران وجود دارد. کارشناسان عقیده دارند برخی مشاغل کاذب و لوکس اتفاقاً تا 10 برابر یک شغل رسمی نیز درآمد دارد.
*پیاده‌روها در تسخیر مشاغل کاذب
حمید حاج اسماعیلی،کارشناس بازار کار با بیان اینکه آمارهای ارائه شده از مشاغل کاذب و هر آمار دیگری از بازار کار تخمینی است گفت: متاسفانه اشتغال مبتنی بر تولید نیست و این مسئله باعث تاثیرات منفی در بازار کار شده است.
این کارشناس بازار کار اظهارداشت: بازار کار ایران مستعد دلالی است و از اینرو افراد کمتر تمایلی برای دریافت شناسنامه کاری یا شناسایی شدن زمینه‌های شغلی خود می‌شوند. از ویژگی‌های مشاغل کاذب عدم پوشش‌های قانونی، بیمه‌ای و مالیاتی است.
حاج اسماعیلی ادامه داد: یکی از عواملی که باعث توسعه و افزایش مشاغل غیررسمی و دلالی می‌شود، رکود بازارهای کار رسمی است؛ بنابراین ناتوانی دولت‌ها در ایجاد اشتغال برای جوانان منجر به رونق یک بازار موازی کار در کشور شده که امروزه به نام مشاغل زیرزمینی و کاذب شناخته می شود.
وی افزود: امروز پیاده‌روهای شهرها از مشاغل کاذب پُر است ولی دولت می‌تواند بسیاری از این مشاغل را شناسایی و سازماندهی کند، اما به دلیل بی‌تحرکی دولت در بازار کار رسمی، توجهی به شناسایی و سازماندهی مشاغل کاذب نمی‌شود.