رویداد۲۴ کمتر از چند ساعت تا پایان سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، زمان باقی مانده است. سالی که دستِ کم اغلب مردمِ ایران بی‌صبرانه در انتظارِ پایان آن بوده و هستند، ۳۶۵ روزی که از آن با عناوین و صفات متفاوتی یاد می‌شود، سال بلوا، سال نحس، سال شوم، سال غم و از دست دادن و ...، اما به نظر می‌رسد نام سال رو به پایان نه همه این‌ها بلکه سال «عیان شدن واقعیت» بود.
سال ۹۸ میزبان اتفاقات بسیار تلخ و سهمگینی برای مردم ایران بود. اتفاقات ناگواری که از بهار و همزمان با نخستین روز‌های فروردین آغاز شد و دامنه آن تا به امروز که در واپسین روز‌های اسفند به سر می‌بریم، همچنان ادامه دارد و بخش زیادی از کشور را در سوگ و بهت و غم و ناباوری فروبرد.
تک تک این اتفاقات، اما یک وجه تمایز بزرگ با سایر رخداد‌ها در سال‌های گذشته دارد و همراه با خود علامت سوال‌های بسیاری را ایجاد و به سوالات بسیاری نیز پاسخ داد. این اتفاقات اگرچه از جنس بلایای طبیعی و خطای انسانی و ویروس ناشناخته است، اما به دلیل موهبتی به نام «فضای مجازی» ابعادی عمیق‌تر و فاجعه‌بارتری را به مردم کشور و جهان از خود نشان داد.
بیشتربخوانید: از فرمانیه تا قم!/ اطلاعات قطره چکانی درباره شیوع کرونا در ایران
سیل فروردین ۹۸ در شهر‌های شمالی، جنوبی و غرب کشور بیش از ۶۰ کشته و ۵۰۰ مصدوم برجای گذاشت، هزاران نفر را آواره کرد و میلیارد‌ها تومان خسارت به بار آورد.
سیلی که حداقل در ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بود و تصاویر و فیلم‌هایی که از آن در فضای مجازی منتشر شد نشان داد تا چه اندازه به دلیل اشتباهاتی، چون عدم پیش‌بینی‌های صحیح، جدی نگرفتن اخطار‌های کارشناسان، جاده‌سازی در مسیل رودخانه، باز نکردن به موقع دریچه سد‌ها و ... فاجعه بار بوده است.
این سیل که ابعاد آن بسیار گسترده و برای چند هفته مداوم نیز ادامه داشت، نشان داد کشور با بحران عمیق مدیریتی مواجه است و در زمینه‌های مختلف، چون بهداشت، امدادرسانی، هواشناسی، تحلیل داده و ... ضعف جدی وجود دارد. کشور فاقد مجموعه مدیریتی واحد، قاطع، پرنفوذ و آشنا به شرایط بحران است و خلاصه بیدی هستیم که با یک باد، حسابی می‌لرزیم.
بهار ۹۸ هنوز به پایان نرسیده بود که خبر کشته شدن همسر دوم محمد علی نجفی، وزیر آموزش و پرورش در سال‌های دور و شهردار اسبق تهران به تیتر نخست رسانه‌ها تبدیل شد تا چند ساعت پس از آن روشن شود این نجفی، مردِ مهربان و ماخوذ به حیای عرصه سیاست کشور بود که به دلیل اختلاف خانوادگی، با شلیک چندگلوله همسر دومش را از پای درآورد؛ حقیقتی که باور آن برای بسیاری دشوار بود چرا که سرانجامِ یک سیاستمدار خوشنام در ایران در گیر و دار یک رابطه عاشقانه با زنی ۲۰ سال از خود جوان‌تر به فاجعه ختم شد.
نجفی که به گفته برخی محافل سیاسی نامزد احتمالی انتخابات بعدی ریاست جمهوری بود با دستبند و در قامت یک قاتل بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و جزئیاتی را از زندگی شخصی خود بازگو کرد که برای بسیاری غیرقابل باور و شوک آور بود.
صبح روز جمعه ۲۴ آبان ماه، اما سریال دیگری از اتفاقات، کشور را به خود دچار کرد. قیمت بنزین به یک بار سه برابر و همزمان سهیمه بندی شد تا در روز‌های برفی پاییز، مردم دست به اعتراضات خیابانی بزنند. این موضوع از یک سو سرآغاز قطعی اینترنت سراسری بی‌سابقه و از سوی دیگر منجر به حوادث بعدی شد. آنطور که رسانه‌ها و منابع مختلف اعلام کرده‌اند تعداد زیادی در جریان حوادث آبان ماه کشته شدند.
این سوال همچنان مطرح می‌شود که چرا مسئولان کشور مسائلی که مستقیما با معیشت مردم مرتبط است را با آن‌ها مطرح نمی‌کنند و اطلاع رسانی درستی در این زمینه انجام نمی‌شود و در نهایت چرا کسی مسئولیت چنین تصمیم‌گیری‌ها اتفاقات مهمی را در کشور برعهده نمی‌گیرد و نسبت به آن پاسخگو نیست؟
ساعت ۶ و ۱۹ دقیقه صبح ۱۸ دی ماه هواپیمای مسافری اوکراین تنها چند دقیقه پس از برخاستن از فرودگاه بین‌المللی امام خمینی هدف دو موشک قرار گرفت که به فاصله ۲۴ ثانیه از سامانه موشکی نیروی مسلح ایران شلیک شدند و کمی بعد این هواپیما سقوط کرد و همه ۱۷۶ سرنشین این پرواز جان باختند. این حادثه و سرنگونی این هواپیما تا ۳ روز پس از آن از سوی رسانه‌ها و مقامات ایرانی تکذیب شد و در نهایت واقعیت اعلام شد. این اتفاق اعتماد میان جامعه از یک سو و رسانه‌های دولتی و مسوولان از سوی دیگر را تضعیف کرد و شکاف ایجاد شده پس از حوادث آبان ماه را عمیق‌تر کرد و واقعیت جدیدی را نسبت به رسانه‌ها و عملکرد مسئولان پیش روی مردم قرار داد.
در نهایت این ویروس کرونا بود که ایران و جهان را غافلگیر کرد. ویروسی که با آمدنش از چین و فراگیریش در سراسر جهان منجر به کشته شدن هزاران نفر، تعطیلی میلیون‌ها کسب و کار و میلیارد‌ها دلار خسارت مالی شد. همچنان هیچ دارو و واکسنی برای این بیماری ناشناخته و عجیب و کشنده کشف نشده است و جهان با این حقیقت تلخ و محض مواجه شده است که در قرن ۲۱ و با وجود پیشرفت گسترده و قابل توجه علم و فناوری یک ویروس می‌تواند یک جهان را تعطیل کند.
خدیجه غبیشاوی، روزنامه نگار*