رویداد۲۴ - در ادامه برنامه های مستند سینماتک خانه هنرمندان ایران که با همکاری انجمن تهیهکنندگان سینمای مستند برگزار میشود، سهشنبه 25 خرداد فیلم مستند «آرامستان» به کارگردانی شهرام میراب اقدم در تالار استاد شهناز به روی پرده رفت. در ادامه نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور شهرام میراب اقدم و پدرام اکبری برگزار شد.
در ابتدای این نشست اکبری از سوابق کاری میراب اقدم گفت و ادامه داد: «آرامستان» فرصتی برای جستجو در آینهی زمان است. متاسفانه بضاعت مالی چنین فیلمهایی کم است و امکانات کافی برای جذب نیروی انسانی و انجام تحقیقات وسیع وجود ندارد. انجام چنین پروژههایی سخت و زمان‌بر است. در حالیکه برای ساخت فیلمهای سینمایی با معمولیترین قصهها حداقل یک میلیارد تومان هزینه میشود، اما برای ساخت این مستندها به زحمت 50 میلیون تومان پرداخت می‌کنند.
پس از آن میراب اقدم در خصوص روند ساخت فیلم گفت: به دلیل فضای بسته و عدم وجود آمار دقیق در خصوص افراد دفن شده در ابن بابویه، کار دشواری پیشرو داشتیم. خود دست به کار تمیز کردن سنگ قبرها شدیم تا بفهمیم چه کسانی در آنجا به خاک سپرده شدهاند. برخی از این درگذشتگان نیز توسط دوستان به ما معرفی می‌شدند و ما محل دفن آنها را جستجو می‌کردیم. پروژه را به رغم این مشکلات دوست داشتم و پژوهشی برای زنده کردن یاد درگذشتگان به شمار میرود.
وی ادامه داد: احتمالا نام بسیاری افراد در این فیلم از قلم افتاده است؛ برخی از قبور سنگ نداشتند و ما نیز تمام افراد دفن شده در این گورستان را نمی‌شناختیم. ضمن اینکه بعضی از قبرها نیز در طرح توسعه از بین رفته و مسطح شده بودند. حتی راوی فیلم که خود سالیان طولانی در آنجا زندگی کرده است، تمامی افراد را نمی‌شناخت و برخی را ما به او معرفی می‌کردیم. در نهایت تلاش کردیم شخصیتهای مردمی و مهم را حتما در فیلم بگنجانیم. مدت زمان فیلمی که در ابتدا ساخته شد 80 دقیقه بود اما چون از حوصله تماشاگر خارج است، مدت زمان آن را به 52 دقیقه کاهش دادیم.
میراب اقدم افزود: «آرامستان» یک سند تاریخی برای آیندگان به شمار میرود. متاسفانه ممکن است تا سال آینده همین سنگ قبرهای فعلی نیز از بین رفته باشند و اثری از آنها باقی نماند. همان طور که بسیاری از قبرهای ابن بابویه و دیگر مکانهای تاریخی تهران کاملا نابود شده و حتی عکسی از آنها در دسترس نیست. آنچه در فیلم به ثبت رسیده، در هیچ کجای دیگر مستند نشده است و ای کاش هرچه زودتر سندهای تاریخی تهران تهیه شوند. سعی ما بر این بود که شخصیتها را به مخاطب معرفی کنیم تا بیننده نیز وسوسه شود و خود دست به مطالعه بیشتر در خصوص آنها بزند. گورستان این بابویه پتانسیل گردشگری دارد و میتواند مردم تهران و شهرری را به خود جذب کند. اما به نظر می رسد قصد دارند حیاط محوطه را نیز سنگ فرش کنند.
وی در پاسخ به سوال حضار در مورد کمبود اطلاعات درباره برخی از این شخصیتها در فیلم، گفت: ارائه کامل اطلاعات یا صحبت کردن با بازماندگان این افراد، مدت زمان فیلم را بسیار طولانی میکرد. ضمن اینکه چنین فیلمی میتواند با نگاههای دیگری نیز ساخته شود. اما ترجیح من این بود که روایت فیلم بر عهده مردم عادی و شاهدان عینی محل باشد، تا اینکه از متخصصین بخواهیم جلوی دوربین ظاهر شوند. از آنجایی که حتی تاریخ وفات برخی از افراد دفن شده در ابن بابویه در دست نبود، تصمیم گرفتیم در عوضِ پیش بردن فیلم بر اساس تاریخ تقویمی، این افراد را در دستهبندیهای دیگری جای دهیم. به عنوان مثال بخش پهلوانان را با زنده یاد تختی آغاز کردیم و در ادامه به دیگر پهلوانان آرمیده در این گورستان پرداختیم. در مورد درگذشتگان خاندان قاجار، هنرمندان و.. نیز به همین ترتیب عمل کردیم.