کارشناسان اقتصادی و بین الملل گفت: با اشاره به اینکه فعال‌شدن کانال مالی اینستکس یه نشانه بسیار خوب در این باره است که اگر اروپا اراده جدی داشته باشد، تحریم‌های آمریکا را می‌توان دور زد.
رویداد۲۴ بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان کانال مالی ویژه اروپا موسوم به اینستکس، اولین داد و ستد رسمی خود را بعد از ۱.۵ سال انجام داد، این در حالیست که باید دید در ادامه آیا اروپا از اراده کافی برای تسهیل تجارت با ایران از طریق این کانال و دور زدن تحریم‌های آمریکا برخوردار است.
روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی به انتشار برخی جزئیات از اولین تراکنش مالی میان اروپا و ایران تحت سامانه مالی اینستکس اشاره کرد. در این گزارش آمده است: «جزئیات اندکی درباره این تراکنش مالی ارائه شده، اما افراد نزدیک به این موضوع اعلام کردند که تجهیزات فروخته شده مربوط به درمان بیماری‌های خونی بوده که از یک شرکت آلمانی خریداری شده و چندین ماه نهایی شدن این معامله به طول انجامیده است».
بر اساس اعلام این افراد، ارزش مالی این قرارداد تقریبا ۵۰۰ هزار یورو (۵۴۸ هزار دلار) بوده است و تجهیزات فروخته شده هیچ ارتباطی به همه‌گیری ویروس کرونا ندارد.
ساز و کار مالی اینستکس در ژانویه سال ۲۰۱۹ (دی ماه ۱۳۹۷) توسط سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان راه اندازی شد. هدف از ایجاد این سازکار مالی حفظ کردن تراکنش‌های تجاری با ایران بوده تا ایران نیز به شرایط درج شده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) پایبند بماند.
اینستکس؛ گامی در جهت دور زدن تحریم‌ها
مهدی پازوکی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه انجام اولین داد و ستد در کانال مالی اینستکس، اظهار داشت: هر چند این امر با تاخیر ۱.۵ ساله انجام شد، اما باید این امر را به فال نیک گرفت و از آن استقبال کرد، چرا که هر چقدر دایره این اقدامات گسترده‌تر شود، به طور قطع تحریم‌های آمریکا نیز با تضعیف روبرو خواهد شد و اقتصاد کشور می‌تواند از اوضاع بهتری برخوردار باشد.
وی افزود: این تبادلات تجاری باید هرچه بیشتر ادامه پیدا کرند تا تحریم‌ها اثرشان کم شود، در حال حاضر عده‌ای در کشور وجود دارند که فکر می‌کنند، با دیوار کشیدن دور کشور می‌توان بهتر کشور را چرخاند، در حالیکه این طور نیست و ما به دلیل نیاز‌هایی که داریم، باید با جهان ارتباط داشته باشیم، شاید برخی از افراد دارای حسن نیت و دلسوزی باشند، اما اطلاعات ندارند از لحاظ اقتصادی، بنده اسم این پدیده را جهالت اقتصادی می‌گذارم، این تفکر باعث می‌شود کشور با ضرر‌های بسیار هنگفتی روبرو شود.
پازوکی با تاکید بر اینکه دنیا تنها آمریکا نیست که ما بخواهیم انزوا پیشه کنیم، گفت: با همین اقدام فعال شدن اینستکس می‌توان دایره معاملات را هم از نظر حجم و ارزش و هم از نظر تعداد کالا‌ها بالا برد و نیاز‌های کشور را تامین کرد، به اعتقاد بنده حتی اگر یک دلار بیشتر ما تجارت بین‌الملل بیشتر داشته باشیم، تحریم‌های آمریکا خنثی می‌شود و تجارت ما با سایر کشورها تسهیل می‌شود، بنابراین در این رابطه باید گام‌های بیشتری برداشته شود.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه امروز تجارت خارجی با سیاست گره خورده است، بیان داشت: امروز در صحنه بین‌الملل باید با نظام جهانی دارای ارتباط و تعامل بود تا بتوان اقتصاد قوی داشت، در غیر این صورت کشور بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود، امروز وضعیت اقتصاد کشور را ملاحظه می‌کنید که بسیار شکننده است و اوضاع خوبی ندارد، بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا بتوان در صحنه مناسبات جهانی مشارکت فعالی داشت، در غیر این‌صورت کشور با مشکل مواجه می‌شود، همان‌گونه که عدم تصویب FATF برای کشور خسارات بسیار زیادی را در آینده به بار خواهد آورد.
باید اراده اروپا را محک زد
حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه فعال‌شدن کانال مالی اینستکس یه نشانه بسیار خوب در این باره است که اگر اروپا اراده جدی داشته باشد، تحریم‌های آمریکا را می‌توان دور زد، اظهار داشت: هر چند که در گام اول معامله ۵۰۰ هزار یورویی دارو اقدامی ناکافی است، اما این امر می‌تواند از این نظر مثبت باشد که اراده کافی در اروپا در حال به وجود آمدن است تا در عمل مناسبات برجام اجرایی شود، هرچند که اکنون صحبت در این باره کمی زود است.
وی افزود: اگر قرار باشد، تنها دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی در قالب اینستکس باشد، این امر به هیج عنوان قابل قبول نیست، زیرا که در ابتدای راه‌اندازی این کانال مالی هیچ‌گونه محدودیتی چه از نظر تنوع کالا‌های داد و ستد شده و چه از نظر میزان ارزش آن گذاشته نشده، بنابراین باید اروپا در این زمینه اراده بیشتری از خود نشان دهد، تا به طور عملی نیز برای مقابله و دور زدن تحریم‌های آمریکا اقدامات موثری انجام شود.
بهشتی‌پور اظهار داشت: قرار بود که سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان ۵ میلیون یورو برای مقابله با کرونا به ایران کمک کنند و از آن سو نیز بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده بود این نهاد ۲۰ میلیون یورو به کشورمان اهدا خواهد کرد، اما با گذشت مدتی هنوز این وعده‌ها عملی نشده، از سوی دیگر در حالیکه گفته شد، تبادل دارو در قالب اینستکس ربطی به کرونا ندارد، اما شروع این موضوع با دارو بحث برانگیز است و در این رابطه با دید در آینده تبادلات مالی به چه سمت و سویی خواهد رفت.
این کارشناس بین‌الملل اضافه کرد: باید اروپا در زمینه اجرایی شدن مفاد برجام از خود گام‌های عملی‌تر نشان دهد، در غیر این صورت با وضعیتی که وجود دارد، برجام دیگر به هیچ عنوان اثرگذاری لازم را ندارد، از سوی دیگر باید به این نکته توجه کرد که اینستکس تنها یک کانال مالی است و نباید از آن انتظار زیادی را داشت.