رویداد۲۴ لیلا فرهادی: تصور کنید دو مریض دارید و یک دستگاه اکسیژن. این موضوعی است که این روز‌ها کارکنان بیمارستان‌ها در سراسر جهان از جمله نیویورک، پاریس، لمباردی، مادرید و لندن در انتخاب آن مدام مردد شده‌اند. پزشکان باید تشخیص دهند چه کسی بیشتر نیاز به درمان دارد و چه کسی باید بدون درمان رها شود. چه کسی باید زنده بماند و چه کسی احتمالا خواهد مرد.
پندمی‌ای که در سراسر جهان رخ داده چاره‌ای جز انتخاب‌های فاجعه‌بار باقی نگذاشته است. آیا منابع پزشکی باید همگی برای بیماران مبتلا به ویروس کرونا اختصاص داده شود یا کسانی که از دیگر بیماری‌ها نیز رنج می‌برند؟ آیا باید هزینه کسانی که بیکار شده‌اند یا کسب و کار‌هایی که ورشکست شده‌اند پرداخته شود؟ چقدر؟ اگر اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی به نتیجه نرسید و بیماری متوقف نشود، چه؟ چقدر می‌توان با این وضعیت دوام آورد. آیا باید حتما قرنطینه اعلام کرد؟ هزینه قرنطینه چقدر است؟ هزینه عدم قرنطینه چقدر است؟
قرنطینه در کشورهایی که ویروس کرونا به آنجا وارد نشده، هنوز اجرا نشده است. مسئولان تصمیم‌گیرنده در ایران خود را همتای کشورهایی می‌بینند که کرونا به آن وارد نشده و تصمیم گرفته از میان انتخاب‌های موجود، یکی را برگزیند: ادارات باز شود و کسب و کاری تعطیل نشود.
بیشتر بخوانید:
کمپین لغو تحریم‌ها به قیمت جان مردم!/ چرا دولت با قرنطینه مخالف است؟
آمریکا هم یکی از کشورهایی است که رییس جمهور آن اعتقادی به قرنطینه ندارد و او هم مانند حسن روحانی است که با ویروس کرونا از موضع بالا سخن می‌گوید و دستور میدهد تا شنبه همه چیز عادی شود. بار دیگر دیگر شش هفته بعد دستور میدهد چند روز دیگر باید همه چیز عادی شود؛ گویا کرونا عضوی از کابینه دولت است.
اما سوال مهم این است که هزینه این انتخاب‌ها چقدر است. اکونومیست در گزارشی درباره انتخاب‌ها دوگانه در عصر ویروس کرونا درباره خسارات کرونا نوشته بر اساس برآوردهای دولت آمریکا هزینه حفظ جان انسان‌ها از طریق اعمال قرنطینه برای اقتصاد بالاتر از هزینه کشته شدن بیش از یک میلیون آمریکایی در اثر ابتلا به کروناست، ترامپ فعلا با همین دیدگاه شرایط را پیش می‌برد اما اندرو کومو شهردار نیویورک گفته قرار نیست جان انسان‌ها را با دلار بسنجیم.
این اظهارات از سوی مردی که ایالتش با بیشترین تعداد مبتلایان دست و پنجه نرم میکند اظهارات شجاعانه‌ای بود. شاید ناراحت کننده به نظر برسد، اما حساب و کتاب زندگی انسان‌ها با پول یا دست‌کم نوعی تفکر سیستماتیک در این جهت اتفاقی است که سران کشور‌های جهان باید در ماه‌های پیش رو مد نظر قرار دهند. همان طور که در بیمارستان‌ها این انتخاب‌ها در جریان است، مقایسه زندگی انسان‌ها با پول نیز به زودی اجتناب‌ناپذیر خواهد شد.
تا کنون منطق سرمایه بر پایه همین انتخاب‌ها پیش می‌رفت و پول همه چیز را مشخص می‌کرد اما روکش دموکراسی بر کاپیتالیسم اجازه نمی‌داد این موضوع خیلی عیان مطرح شود. بحران ویروس کرونا نشان داد این روکش تنها برای شرایط عادی است و حالا بهتر می‌توان واقعیت را درک کرد که چگونه جان انسان‌ها با پول سنجیده می‌شود و تصمیم‌گیرندگان از این می‌گویند که «سلامت مردم، اولویت کشور به شمار می‌رود، اما اشتغال، تولید و کسب و کار باید مد نظر قرار گیرد.»
به گزارش رویداد۲۴ پیچیدگی این جریان با افزایش تعداد کشور‌های درگیر کرونا بیشتر هم شده است؛ در هفته اول آوریل تعداد مبتلایان در جهان دو برابر شد و تقریبا ۱ میلیون نفر درگیر این بیماری شدند. آمریکا به تنهایی ۲۰۰ هزار مورد مبتلا دارد که ۵۵ درصد بیشتر از چین است. کارگروه ریاست جمهوری پیش بینی کرده که پندمی کرونا ۱۰۰ هزار تا ۲۴۰ هزار کشته در آمریکا برجای خواهد گذاشت.
تا این لحظه مبارزه با ویروس کرونا در جهان با وسواس زیادی در جریان بوده است. هند ۲۱ روز قرنطینه سراسری اعلام کرده. روسیه نیز قرنطینه سفت و سختی اعلام کرده و هر کس این قانون را نقض کند تا هفت سال زندانی خواهد شد. به بخشی از جمعیت ۲۵۰ میلیونی آمریکا نیز گفته شده در خانه هایشان بمانند. در هند نارندرا مودی تصمیم گرفته اولویت را بر سرعت بگذارد. شاید به همین دلیل میزان مرگ و میر در این کشور به سرعت مهار شده است.
از این گذشته اجرای قرنطینه در کشور‌های فقیر و توسعه نیافته سخت‌تر از کشور‌های غنی توسعه یافته است چرا که ظرفیت کشور‌های توسعه نیافته محدود‌تر است. هند قصد دارد سرعت این پندمی را در کشور کند کند تا ظرفیت سیستم درمانی‌اش را کنترل کند. اما صد‌ها میلیون هندی یا هیچ پس‌اندازی ندارند یا پس‌انداز اندکی دارند که نمی‌تواند چندین ماه بیکاری را دوام بیاورند. هند جمعیت جوانی دارد که در برابر بیماری کمک‌شان میکند، اما زاغه‌های این کشور تراکم جمعیتی بالایی دارد که شیوع ویروس کرونا را تشدید میکند.
اگر قرنطینه ادامه نداشته باشد این بیماری بار دیگر پیک جدیدی را تجربه خواهد کرد. روسیه نیز به گونه‌ای دیگری هزینه و فایده کرده است. با توجه به سطح بالای اعتماد عمومی به راه‌های ارتباط جمعی کشورهایی نظیر سنگاپور و تایوان موفق شدند به مردمشان نسبت به اقدامات بهداشتی اطمینان خاطر بدهند. اما پوتین درگیر توسعه قدرتش در کشور است و از ویروس کرونا نیز به عنوان راهی برای پروپاگاندای خود علیه غرب استفاده میکند. در حال حاضر روسیه درگیر ویروس کرونا شده و پوتین نیز نگران حداقل سازی میزان خسارت سیاسی ناشی از آن است و به همین دلیل دسترسی مردم به اطلاعات در این زمینه را سرکوب کرده است. این نوع برخورد با ویروس کرونا از پوتین انتظار می‌رفت، اما برای مردم خسارت بار خواهد بود.
آمریکا وضعیت متفاوتی دارد. آمریکا نیز اقتصادش را مانند هند متوقف کرده، اما هزینه زیادی برای حفظ کسب و کار‌ها در برابر ورشکستگی و حمایت از حقوق کارگران پرداخت کرده است.
برای مدت دو هفته ترامپ پیش بینی کرده بود که این مراقبت‌ها احتمالا از خود مشکل هم هزینه بر‌تر خواهند بود. تعطیلی اقتصاد کشور می‌تواند خسارت‌های عظیمی به همراه داشته باشد. آمار‌ها نشان میدهد اگر اجازه دهند ویروس در سراسر کشور شیوع پیدا کند خسارت اقتصادی کمتری به بار خواهد، اما احتمالا یک میلیون نفر به جمعیت کشته شدگان اضافه خواهد شد. اگر یک حساب و کتاب ساده با ارزش‌گذاری میزان هزینه لازم برای نجات جان افراد انجام دهید در خواهید یافت که تلاش برای کاهش بیماری ۶۰ هزار دلار برای هر خانوار آمریکایی هزینه در پی خواهد داشت.
هر کجا را نگاه کنید می‌بینید که ویروس کرونا دولت‌ها را مجبور به هزینه و فایده کرده است. فلوریدا و نیویورک رویکرد‌های متفاوتی در پیش گرفته‌اند. اما همیشه این خطر که مبتلایان از یک ایالت به ایالت دیگر منتقل شوند وجود دارد.
توجه ذهن حسابگر سران کشور‌ها در مواجهه با این بحران را موضوع مهمی است و گفته اولین اصل برای آنها این است که هرچه بحران بزرگ‌تر باشد، اهمیت اقدامات و دست زدن به انتخاب‌هایی برای هزینه - فایده بیشتر خواهد شد.
در ایران بخشی از تصمیم‌ها بر پایه هزینه - فایده بوده است؛ در حقیقت دولت میان انتخاب تعطیلی کامل و حفظ سلامت جامعه و انتخاب هزینه‌های اقتصادی مردد مانده است. در دوره اوج‌گیری بحران ویروس کرونا حاکمیت تصمیم گرفت از گزینه نخست استفاده کند و پای ستاد کل نیروهای مسلح نیز به میان آمد اما یک روز بعد همانطور که خبر به سرعت پخش شد، اصل موضوع نیز به سرعت کنار گذاشته شد و دولت ترجیح داد گزینه دوم را در دستور کار قرار بدهد.
حسن روحانی گفته اگرچه وظیفه دولت، حمایت از اقشار آسیب پذیر است، اما در عین حال وظیفه دارد همه شرایط لازم برای راه اندازی اشتغال و کسب و کار را فراهم کند.
او به کسانی که گفته‌اند «دولت بین جان مردم و اقتصاد یکی را انتخاب کرده، در زمین دشمنان بازی می‌کنند.» با این حال بخشی از منتقدان به تصمیم عدم اجرای قرنطینه توسط دولت معتقدند دولت دست به چنین انتخابی زده و محاسبه کرده فوت کردن جمعیتی در حدود ده یا بیست هزار نفر، دردسر کمتری از بیکاری میلیون‌ها نفر دارد و با همین استدلال قرنطینه را اجرا نکرده است.