رویداد۲۴«حاج فردوسی» از نمونه افرادی است که این روز‌ها و با شیوع کرونا به ازای دعای برای مبتلا نشدن به این ویروس از مردم پول دریافت می‌کند. سایتی به اسم خود راه‌اندازی کرده و خود را «رهبر معنوی مشتاقان کمال و سعادت و مولف نظام جامع تربیتی منهاج فردوسیان» می‌خواند. در سایت این فرد که لباس روحانیت هم به تن دارد، بخشی به نام «التماس دعا» وجود دارد که به ازای پرداخت ۴۴ هزار و ۴۴۴ تومان برای مردم دعا می‌کند. دعا‌های ویژه و دعا برای مبتلا نشدن به ویروس کرونا. حاج فردوسی درباره دلیل پول گرفتن برای دعا گفته که، چون تعداد درخواست‌ها برای دعای او زیاد است در نتیجه برای ارائه آن از مردم پولی می‌گیرد و این کار را شرعی هم دانسته است.
او البته اولین نفر نیست. اخیرا هم یک فرد معمم دیگر در گیلان مدعی شده بود که می‌تواند از طریق طب اسلامی کرونا را درمان کند. موضوعی که جنجال و حاشیه‌های بسیاری را در پی داشت و پس از مدتی هم به دستگیر او منتهی شد.
برای بررسی دلایل رواج این نمونه از ترویج خرافات که اخیرا و با گسترش فضای مجازی بیشتر هم به چشم می‌آیند و رسانه‌ای می‌شوند، با محسن غرویان، استاد حوزه و دانشگاه، گفتگو کردیم.
غرویان که در حوزه فلسفه اسلامی تدریس می‌کند، وی درباره خرافه‌فروشی و کاسبی برخی با لباس روحانیت با اشاره به موضوعی از این دست که خود به عنوان یک فرد روحانی با آن برخورد داشته است، می‌گوید براساس اسناد دینی و فقهی مانند کتاب «المکاسب» نوشته شیخ انصاری انجام این امور خلاف شرع است. او همچنین ترویج این نوع امور را موجب صدمه به لباس روحانیت می‌داند و معتقد است که علمای دین باید نسبت به آن نظر خود را اعلام کنند و با آن برخورد شود. مشروح این گفتگو را در زیر بخوانید:
مردم فکر می‌کنند این افراد واقعا با عالم غیب ارتباط دارند* فردی به نام حاج فردوسی که معمم است اخیرا با راه‌اندازی فرقه و سایت در ازای دریافت پول آن هم از طریق اینترنت برای مردم دعا می‌کند. او در سایت خود مدعی شده که رهبر معنوی فرقه «منهاج فردوسیان» است و حتی گفته می‌شود که قرآن را با رسم‌الخط خود منتشر کرده است. از او درباره پول گرفتن در ازای دعا پرسیده‌اند مدعی شده که این کار شرعی و قانونی است. به نظر شما چرا این روز‌ها خرافه‌فروشی تا این حد رواج پیدا کرده است و کاسبی این افراد از طریق لباس روحانیت را چگونه می‌بینید؟
همسر من حدود پنج سال است که سرطان دارند. نزدیک به یک سال پیش یکی از همین افراد در تهران گفته بود که اسم ایشان را بگویید با او تلفنی صحبت می‌کنم و می‌توانم ایشان را خوب کنم. گفته بود که نهایتا ۸۰ میلیون تومان از شما می‌گیرم. بلافاصله متوجه شدم که اینها دکان است و می‌خواهند از راه دین و اصطلاحات دینی ادعا کنند که به عالم غیب راه داریم و مریض شفا می‌دهیم.
از این قبیل افراد زیاد هستند. کسانی که می‌آیند تقاضا‌هایی را بین مردم ایجاد می‌کنند و مردم هم، چون دستشان از اسباب و علل عالم ماده کوتاه است، فکر می‌کنند این افراد واقعا با عالم غیب ارتباط دارند و از اسباب و علل غیبی استفاده می‌کنند، حاجت مردم را برآورده، بیمار شفا می‌دهند، گمشده را پیدا می‌کنند و امثال اینها. در نتیجه به گفته آن‌ها توجه و اطمینان می‌کنند.
علما کاسبی از طریق دین را مشروع نمی‌دانند*برای مقابله برای با اینگونه حرکات که تعداد آن‌ها هم اخیرا زیاد شده، چه باید کرد؟ اصلا قائل به برخورد با آن‌ها هستید یا باید نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت بود؟
به هر حال علما، مراجع و بزرگان که اهل کتاب، مطالعه و تحقیق هستند این نوع کاسبی‌ها و راه‌های درآمد را تایید نمی‌کنند و آن‌ها را مشروع نمی‌دانند. شیخ انصاری بحث کرده که پول درآوردن از اینگونه راه‌ها مانند شعبده‌بازی، پیش‌گویی، غیب‌گویی، یا کسانی که مدعی هستند علم به افلاک، علل و طرق سماوی دارند و... شرعا حرام است.
*این فرد مدعی شده که، چون با درخواست زیادی برای دعا کردن مواجه است، به دلیل همین کثرت اجازه دریافت پول دارد. مشخصا درباره دعا کردن هم این موضوع صادق است و دریافت پول حرام به حساب می‌آید؟
بله! چون عوض و معوّض اینها مشخص نیست و علم به عوضین اصلا وجود ندارد. این مساله نوعی شرط‌بندی محسوب می‌شود و شرط‌بندی هم حرام است؛ چون معامله مبهم است و طرفین علم به عوضین ندارند، احتمالی و ظنی است و قطعی نیست. به هر حال اینها به صورت مفصل در کتاب «المکاسب» یا کتاب «المتاجر» به وسیله شیخ انصاری بحث شده است، سایر فق‌ها هم بحث کرده‌اند.
مردم باید در این زمینه مواظب باشند. افرادی که از این نوع ادعا‌ها می‌کنند، تازگی ندارند. در تاریخ گذشته بوده‌اند افرادی که بعد هم رسوا و دستگیر شده‌اند. به هر حال ما از نظر شرعی و فقهی باید به علم، عقل و عقلا مراجعه کنیم. یکی از راه‌های رسیدن به دین در کنار کتاب، سنت و اجماع، عقل است.
صدمه اعمالی مانند دعا کردن در برابر پول، برای وجهه روحانیت زیاد است*با توجه به معمم بودن این فرد، اینگونه رفتار‌ها چقدر می‌تواند به وجهه روحانیت آسیب وارد کند؟
صدمه این نمونه حرکات زیاد است. باید متولیان امور حوزه، متولیان امور روحانیت به این مسائل رسیدگی کنند. اخیرا هم دیدیم که فردی در گیلان با لباس روحانیت ادعا کرده بود که من کرونا را درمان می‌کنم و بعد از مدتی هم با او برخورد و دستگیر شد.
*به نظرتان دادگاه ویژه روحانیت باید به این موضوع ورود کند؟
باید ببینیم که علمای بزرگ ما مانند حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی که عالم، فقیه، فیلسوف، مفسر و جامع هستند یا حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی و سایر بزرگان و مراجع علمی ما این کار‌ها را تایید می‌کنند یا نه. اگر این نوع حرکت‌ها به اسم روحانیت و به اسم دین بخواهد چهره روحانیت و حوزه را نزد مردم تخریب کند، یعنی فردی بخواهد با لباس روحانیت و چند متر پارچه به سر به عنوان عمامه از مردم اخاذی و جیب مردم را خالی کند، یا به قول علامه حسن‌زاده آملی لباس روحانیت را برای خود تور ماهیگیری کند، خلاف است و باید متولیان امر به این مسائل رسیدگی کنند.