الکاظمی تا ایجاد کابینه و شروع به کار خود فاصله چندانی ندارد و توافق احزاب برای رای اعتماد به او راه را برای عبور از عراق از بحران آماده کرده است.
رویداد۲۴ مصطفی الکاظمی، روزنامه نگار سابق عراقی که روزگاری علیه صدام قلم می‌زد، خودش را آماده می‌کند تا کابینه خود را به پارلمان عراق معرفی کند. موضوع انتخاب نخست وزیر عراق، بسیار پیچیده شده و ماه هاست که این کشور به دنبال گزینه مناسبی است تا همه گروه‌های سیاسی را راضی کند. پیش از الکاظمی، الزرفی از سوی برهم صالح انتخاب شده بود، اما احزاب عراقی به دلیل مواضع او و نزدیکی اش به غرب، برایش شمشیر را از رو بستند و بالاخره هم او که تا مدتی قبل استاندار نجف بود، نتوانست نخست وزیر عراق شود. با این حال الکاظمی محبوبیت بیشتر از گزینه‌های پیشین دارد و به نظر او بالاخره بر اختلافات احزاب غلبه کرده و کابینه اش را تشکیل می‌دهد و سرانجام دولت عراق سر و شکلی معمول به خود خواهد گرفت. به ویژه آنکه احزاب عراقی تصمیم گرفته اند اختلافات میان خود را برای مدتی نادیده بگیرند و اجازه دهند تا این سیاستمدار بتواند فارغ از درگیری‌های میان گروهی، کابینه تشکیل دهد. از سوی دیگر کشور‌های دیگر هم استقبال خوبی از انتخاب الکاظمی انجام دادند و از اختلافات همیشگی بر سر گزینه‌های مطرح شده هم خبری نیست.
در ادامه گفتگو با محمد اخباری، کارشناس امور عراقرا بخوانید:
الزرفی همانطور که انتظارش می‌رفت از صحنه سیاسی عراق، خارج شد و گزینه دیگر برهم صالح، یعنی الکاظمی معرفی شده تا کابینه اش را تشکیل دهد. اما پشت پرده آمدن و رفتن الزرفی چه بود؟وضعیت برای الزرفی از همان ابتدا هم تقریبا قابل حدس بود با توجه به دیدگاه‌ها و موضع گیری‌هایی که او قبل از رسیدن به مقام نخست وزیری عراق داشته و رویکردش به مسائل ملی این کشور و موضوعات منطقه ای، دور از ذهن نبود که او موفق به تشکیل یک کابینه نشود. برای احزاب عراق شخصیتی مثل الزرفی، فرد قابل قبولی نبود و آن‌ها از همان ابتدای امر هم به او روی خوش نشان نداده بودند. صالح هم که او را انتخاب کرده بود، با وجود اصرار‌هایی که کرد نتوانست اکثریت گروه‌های عراقی را با خود هم نظر کند. حتی در صحنه خارجی، کشور‌های همسایه هم که روابط تنگاتنگی با عراق داشتند، از انتخاب الزرفی حمایتی از خود نشان ندادند و سرانجام بعد از کشمکش‌ها او مجبود به کناره گیری شد.
بسیاری معتقد بودند که او به دلیل تابعیت آمریکایی که داشت، در صورت رسیدن به قدرت تلاش می‌کرد تا مانع از خروج نیرو‌های آمریکایی از عراق شود. این موضوعی است که هم کشور‌های همسایه و هم احزاب عراقی به شدت بر روی آن تاکید دارند. به نظر شما مساله خروج آمریکا تا چه اندازه در کناره گیری الزرفی تاثیر داشت؟این مساله البته در کناره گیری الزرفی مطرح بود و نقش داشت، اما همه مشکل این نبود. الزرفی از همان ابتدای کار هم گزینه خوبی برای نخست وزیری نبود و مشخص بود که گروه‌های عراقی از او حمایت نخواهند کرد. موضوع تابعیت آمریکایی این فرد فقط یکی از نقاط ضعفش بود. برهم صالح در انتخاب این فرد اشتباه کرد. او وقتی استاندار نجف بود، مشخص کرد که تمایلات غربی اش بیش از تمایلات ملی اش است و این یک نقطه ضعف در کارنامه او به حساب آمد. احزاب مختلف که برخی از همان ابتدای کار مخالفت کردند و برخی بعد پا پس کشیدند، هیچ کدام پای کار نیامدند تا برای او جذب آراء کنند. اگر او انتخاب می‌شد خروج آمریکا از عراق احتمالا به تاخیر می‌افتاد و این کشور یک حامی خوب در خاک عراق برای خودش دست و پا کرده بود. یک احتمال دیگر هم این بود که بخشی از نیرو‌ها خارج می‌شدند و عملا در اصل قضیه تغییر چندانی ایجاد نمی‌شد.
اما با وضعیت فعلی که در عراق به وجود آمده و گستردگی بیماری کرونا که مشخص نیست تا چه زمانی جهان را با خود درگیر نگه می‌دارد. به نظر می‌رود انتخاب الکاظمی آمریکایی‌ها را جری‌تر از قبل خواهد کرد. چون به هر حال فشار مضاعفی بر آن‌ها وارد خواهد آمد. اگر بخواهند بمانند باید هزینه بیشتری پرداخت کنند که فعلا آمادگی اش را ندارند و با انتخاب فعلی به آن‌ها فشار بیشتر خواهد آمد و آن‌ها از این مسئله خشنود نخواهند بود.
مدتی است که تحرکات نظامی آمریکایی‌ها در عراق گسترش یافته است. اگر کابینه الکاظمی رای بیاورد، ممکن است که جنگی در عراق راه بیفتد یا این کشور دست به کارشکنی‌هایی در آنجا بزند؟در شرایط فعلی که کرونا هم آمده و همه سیستم‌ها را دچار مشکل کرده، آمریکا تلاش می‌کند که اقتدار خود را به رخ بکشد و به همه اعلام کند که ما با فشار از عراق خارج نخواهیم شد و آمادگی پرداخت هر هزینه‌ای را برای ماندن در این کشور داریم. اما در عمل رودرویی بیشتری رخ نخواهد داد. اما از نظر کارشکنی به هرحال آن‌ها هم نیرو‌هایی دارند که نزدیک به واشنگتن هستند و با مشورت با آن‌ها درعراق دست به عمل می‌زنند و حتما در زمانی که نیاز به استفاده از این نیرو‌های داخلی را حس کنند، از آن‌ها سود خواهند برد.
بیشتر بخوانید: همسایه در آغوش آمریکا!/ سیاست عراق بعد از انتخاب نخست وزیر جدید چیست؟
شانس الکاظمی برای رای آوردن کابینه اش در پارلمان عراق چقدر خواهد بود؟ و از سوی دیگر وضعیت عراق با توجه به نزدیکی الکاظمی به شیعیان چطور خواهد شد؟
رویکرد الکاظمی برای بهبود شرایط عراق هنوز مشخص نیست. با توجه به اینکه این کشور با مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بسیار زیادی رو به روست، احتمالا اگر الکاظمی بتواند در زمینه امنیت، خدمات اجتماعی، اشتغال رویکرد مناسبی را انتخاب کرده و سهم کمتری به گروه‌های سیاسی دهد، می‌تواند موفق باشد. اما اگر بخواهد تقسیم سهم کند و معضلات عراقی‌ها را فراموش کند، نمی‌تواند موفق عمل کند.
واقعیت این است که در عراق کسی نمی‌تواند معجزه کند و همه مشکلات را از بین ببرد. اما اگر الکاظمی با پشتوانه‌ای که فعلا دارد بتواند ده تا بیست درصد هم وضعیت را بهبود بخشد کار بزرگی کرده است.
اما یک موضوعی که فعلا برای او با اهمیت است نحوه آرایش کابینه است. او باید بتواند با در نظر گرفتن شرایط سیاسی و درد مردم عراق کابینه اش را بچیند. در کشوری که حزبی اداره می‌شود، سهم گیری کاری طبیعی است، اما در عراق هر گروهی که بر سر کار می‌آید با مشکل تمامیت خواهی گروه‌ها رو به رو می‌شود که مانع از انجام عمل موثر است. اگر الکاظمی موفق شود که این موضوع را کنترل کند، مردم را راضی خواهد کرد.
وضعیت برای الکاظمی تا روز رای اعتماد چطور خواهد بود؟
احتمال رای آوردن الکاظمی، برخلاف الزرفی، بسیار بالا است. او نسبت به بقیه گزینه‌هایی که تاکنون معرفی شده گزینه مناسبتری است. ما می‌بینیم که میان احزاب و گروه‌ها نوعی تعامل بر سر این گزینه شکل گرفته که کارساز بوده است. الکاظمی فعلا در حال انتخاب وزرا و کابینه خود است و البته همانطور که شاهد هستیم برخی گروه ها، تعدادی از وزارت خانه‌ها را سهم خود می‌دانند و بلاخره تا پایان این ماجرا، چنین اتفاقات و سهم خواهی‌هایی طبیعی است. اما اینکه عکس العمل الکاظمی در مقابل این درخواست‌ها چه باشد، هنوز معلوم نیست.
همانطور که اشاره کردید احزاب عراقی به نوعی توافق دست یافته اند و بر سر اینکه الکاظمی گزینه مناسبی برای نخست وزیری عراق است به توافق رسیده اند. این اتفاق تقریبا نادری در طول سال‌های گذشته است که یک گزینه مورد حمایت طیف گسترده‌ای در داخل و خارج از عراق قرار بگیرد. چه فرقی میان الکاظمی و دیگر گزینه‌های نخست وزیری در عراق وجود دارد؟
به نظر من دو عامل در این میان وجود دارد که باعث این توافقات شده. یکی اینکه موقعیتی سیاسی و امنیتی در منطقه شکل گرفته که براساس آن بعد از مدت‌ها تنش‌ها کم‌تر شده است. چنین وضعیتی حتی در مورد سوریه هم صادق است. در عراق هم وضعیت سیاسی و امنیتی به سمت ثبات و آرامش نسبی رفته و درگیری‌ها و تنش‌هایی که ماه‌ها شاهدش بودیم برطرف شده است و این شرایط می‌طلبد که این موضوع نخست وزیری بالاخره به یک سرانجامی برسد.
عامل دوم این است که گزینه انتخاب شده توسط برهم صالح هم روی مسائل امنیتی و هم روی مسائل سیاسی مسلط است. او ارتباطات خوبی دارد و شناخت خوبی هم نسبت به نیرو‌ها و احزاب داخلی و طرف‌های خارجی دارد. این ویژگی است که او را از بقیه جدا می‌کند. دو نفر قبلی یکی استاندار بود که سطح شناختش از مسائل کلان کشور چندان بالا نبود و دیگری مدتی وزیر بود. این افراد هیچکدلم ارتباطات الکاظمی را نداشتند. اما او شناخت خوبی از داخل و خارج دارد و با نیرو‌ها و افراد موثر هم آشناست. به نظر می‌رسد حتی اگر اختلافی هم باشد، جزئی خواهد بود. مثلا ما دیدیدم که موضوعاتی در مورد شهادت سردار سلیمانی مطرح شد که دولت عراق بلافاصله سند و مدرک منتشر کرد و در دسترس همه قرار داد تا این صحبت‌ها تبدیل به یک بحران نشود. به نظر می‌آید که در عراق تقریبا همه طرف‌ها عزم خود را برای موفقیت الکاظمی جزم کرده اند.
بزرگ‌ترین مشکلات دولت الکاظمی در صورت تشکیل کابینه چه خواهد بود؟
بزرگ‌ترین مشکلی که الکاظمی و به طور کلی هر دولت دیگری در عراق دارد، مشکلات اقتصادی است. این مهم است که الکاظمی و کابینه او توان این را داشته باشند تا نیاز‌های اجتماعی، نیاز به خدمات رسانی و ایجاد اشتغال را برطرف کنند و از سوی دیگر این از هم گسیختگی اقتصادی را در عراق سروسامان دهند. موضوع دیگر سهم خواهی‌ها است. عراق به دلیل کثرت نیرو‌های سیاسی مدام با این مشکل رو به رو است و الکاظمی اگر بتواند به این دست از سهم خواهی‌ها از سوی گروه‌ها سیاسی پایان دهد، راه درستی را رفته است.
از سوی دیگر تنش‌های بین ایران و آمریکا هم در خصوص عراق اهمیت دارند، اما به نظر می‌رسد که ایالات متحده در حال حاضر دیگر چندان مایل به ایجاد تنش در عراق نیست و سطح این گونه از برخورد‌ها در عراق کاهش یافته است.