نگاهی به تاثیر ویروس کرونا روی وضعیت اقتصادی فوتبال جهان
شیوع ویروس کرونا علاوه بر ایجاد مشکلات فراوان در تقویم مسابقات فوتبال باعث شده زیانی جدی به درآمد‌های لیگ‌های مختلف و تیم‌های اروپایی وارد شود و آن‌ها را با چالشی جدی مواجه کند.
رویداد۲۴ تعطیلی مسابقات فوتبال به دلیل شیوع ویروس کرونا برای برگزارکنندگان مسابقات و تیم‌های باشگاهی تبدیل به یک بحران بزرگ شده و آن‌ها را با چالشی جدی مواجه کرده است. این اتفاق درآمد‌های مختلف فوتبال را تحت تاثیر خود قرار داده و باعث شده اکثر تیم‌ها برای جبران زیان ناشی از کرونا دست به دامن بازیکنان خود شوند تا با کاهش دستمزد بخشی از این ضرر را جبران کنند.
کاهش درآمد‌های باشگاه به مسائل مختلفی مانند حق پخش تلویزیونی، اسپانسر، بلیط‌فروشی و درآمد‌های روز بازی ارتباط دارد که در شرایط فعلی تیم‌ها این منابع را از دست داده‌اند و در صورت لغو کامل مسابقات اوضاع برای آن‌ها بدتر از این هم خواهد شد و ممکن است تا ۲۵ درصد از درآمد‌های تیم‌ها را از آن‌ها بگیرد. بیشترین خسارت وارد شده مربوط به لیگ انگلیس است که مبلغی در حدود ۱.۲ میلیارد یورو را از دست خواهد داد و پس از این لیگ، لالیگا با حدود ۹۰۰، بوندسلیگا ۷۰۰، سری‌آ با ۶۰۰ و لیگ فرانسه با مبلغی در حدود ۳۵۰ میلیون یورو قرار دارند.
در این بین باید به این نکته توجه داشت که شبکه‌های پخش‌کننده بازی‌ها و اسپانسر‌ها کار آسانی برای عدم پرداخت ندارند و با توجه به توافق‌های قبلی نمی‌توانند به صورت یک‌طرفه تصمیمی اتخاذ کنند. در صورتی که شبکه‌های پخش‌کننده به باشگاشه‌ها ضرر زیادی وارد کنند ممکن است از سال‌های بعد دیگر حق‌پخش به آن‌ها داده نشود و هر تیم بازی‌ها را از شبکه و سایت اختصاصی خود پخش کند که در آن صورت به شبکه‌های دیگر آسیبی جدی وارد خواهد شد.
مشکل دیگری که این روز‌ها گریبان تیم‌های بزرگ اروپایی را گرفته لغو شدن تورنمنت‌های دوستانه پیش از آغاز فصل است. هر ساله تیم‌های اروپایی در زمان پیش‌فصل با حضور در کشور‌های مختلف و انجام بازی‌های دوستانه سود هنگفتی کسب می‌کردند که احتمالا امسال بخشی از آن را از دست بدهند. به طور مثال قرار بود در تابستان تیم‌های رئال مادرید و بارسلونا در کشور آمریکا به مصاف هم بروند که اعلام شد این بازی لغو شده است.
علاوه بر کاهش درآمدها، اتفاق دیگری که باشگاه‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد کاهش ارزش بازیکنان و سهام باشگاه‌ها است. بر اساس پژوهش جدیدی که گروه تحقیقاتی «رصدخانه فوتبال» مرکز بین‌المللی مطالعات ورزشی (CIES) در سوییس انجام داده است، در صورتی که لیگ‌های داخلی کشور‌ها و همچنین لیگ قهرمانان و لیگ اروپا، همان طور که انتظار می‌رود دست کم تا پایان ماه ژوئن تعطیل بمانند، ارزش تیم‌های حاضر در لیگ‌های برتر اروپا می‌تواند تا ۳۵ درصد کاهش یابد. به نوشته بی‌بی‌سی، بر اساس بررسی‌های این مرکز معتبر که مقرش در نوشاتل سوییس است، ارزش بازیکنان شاغل در پنچ لیگ بزرگ اروپا، یعنی اسپانیا، انگلستان، آلمان، ایتالیا و فرانسه، در صورتی که تا پایان ژوئن هیچ بازی‌ای انجام نشود، در مجموع ۲۸ درصد کاهش پیدا می‌کند و از ۳۲.۷ میلیارد یورو به ۲۳.۴ میلیارد یورو می‌رسد.
بحث کاهش دستمزد‌ها در برخی از تیم‌ها باعث جنجال زیادی شده، ولی بازیکنان بسیاری از تیم‌ها نیز به صورت داوطلبانه حاضر شدند دستمزد خود را کاهش دهند تا دیگر کارکنان باشگاه در این شرایط سخت بتوانند حقوق خود را دریافت کنند. در کشور فرانسه یک مدل پلکانی برای کاهش دستمزد‌ها طراحی شده است. براساس این مدل بازیکنانی که در ماه بیش از ده هزار یورو دستمزدشان است، ۲۰ درصد کمتر می‌گیرند و بازیکنانی با دستمزد بالای ۱۰۰ هزار یورو هم باید از نصف حقوق خود بگذرند. در آلمان بازیکنان تیم‌هایی، چون شالکه و وردربرمن به صورت داوطلبانه پیشنهاد دادند بخشی از دستمزدشان کم شود و در تیم‌هایی، چون دورتموند و بایرن مونیخ هم این موضوع حل شده است. کادرفنی و بازیکنان دورتموند با کسر ۲۰ درصدی قرارداد خود در صورت لغو کامل بازی‌ها و کاهش ده درصدی در صورت برگزاری بازی‌ها بدون تماشاگر موافقت کرده‌اند، اتفاقی که می‌تواند تا حدود ده میلیون یورو هزینه‌های دورتموندی‌ها را کاهش دهد؛ در بایرن هم بازیکنان این تیم با کسر ۲۰ درصدی موافق هستند. در سری‌آ صحبت از کاهش ۳۰ درصدی قرارداد‌ها در صورت لغو کامل مسابقات است که هنوز چیزی به تصویب نرسیده، ولی بازیکنان تیم یوونتوس موافقت خود را با عدم دریافت دستمزد چهار ماه اعلام کرده‌اند. اتفاقی که به این باشگاه کمک می‌کند مبلغی در حدود ۹۰ میلیون یورو ذخیره کند.
در انگلیس موضوع به شکل دیگری پیش رفت؛ پس از آن‌که مذاکرات سازمان لیگ برتر با اتحادیه بازیکنان فوتبال انگلیس بر سر کاهش ۳۰ درصدی قرارداد‌ها به نتیجه نرسید، بازیکنان لیگ برتری تصمیم گرفتند در کمپینی با «نام بازیکنان باهم» برای سرویس بهداشت ملی انگلیس کمک جمع کنند. کشور اسپانیا تا به امروز خبرسازترین کشور در ماجرای کاهش قرارداد‌ها بوده و این موضوع حواشی زیادی را به وجود آورده است. تیم رئال مادرید پس از مذاکرات کاپیتان خود سرخیو راموس با بازیکنان خود بر سر کاهش ۱۰ درصدی دستمزد به توافق رسید و مدیران تیم‌هایی، چون اسپانیول و اتلتیکومادرید هم از کاهش ۷۰ درصدی دستمزد بازیکنان در زمان تعطیلی خبر دادند. اتفاقی که با استفاده از یک قانون خاص در این کشور رخ داد. در اسپانیا قانونی به نام «ارته» وجود دارد که در آن به شرکت‌های مختلف این اجازه داده می‌شود تا در شرایط بحرانی به شکل یک‌جانبه کاهش قرارداد را به کارمندان خود تحمیل کنند. در بارسلونا پس از این‌که مدیران این تیم اعلام کردند بازیکنان تمایلی به کاهش دستمزد خود ندارد، لیونل مسی به عنوان کاپیتان این تیم در بیانیه‌ای این اتفاق را تکذیب کرد و گفت: «بازیکنان بارسلونا شرایط را درک می‌کنند و همواره خواهان کاهش دستمزد خود بوده‌اند. ما اولین کسانی بوده‌ایم که هر زمان باشگاه از ما درخواستی داشته، به آن‌ها کمک کرده‌ایم. برای ما جای تعجب دارد که افرادی از درون باشگاه می‌خواستند ما را زیر ذره‌بین بگذارند یا برای کاری که به وضوح از تمایل خود برای آن سخت گفته‌ایم ما را تحت فشار قرار دهند. زمان آن رسیده که از جانب خود بگوییم که علاوه بر کاهش ۷۰ درصدی دستمزد خود در دوران تعطیلی، کمک‌های مالی دیگری هم انجام خواهیم تا داد تا کارکنان باشگاه بتوانند تمام حقوق خود را دریافت کنند.» حرف‌های مسی بار دیگر از وجود یک شکاف عمیق بین بازیکنان و کادر مدیریتی بارسلونا خبر داد که در چنین موضوعی به خوبی خودش را نشان می‌دهد.
در اسپانیا قانونی به نام «ارته» وجود دارد که در آن به شرکت‌های مختلف این اجازه داده می‌شود تا در شرایط بحرانی به شکل یک‌جانبه کاهش قرارداد را به کارمندان خود تحمیل کنند.
علی‌رغم تمامی بحث‌های مربوط به کاهش درآمد‌های تیم‌ها و کاهش دستمزد بازیکنان در کشور‌های مختلف، در کشور خودمان هرگز چنین صحبت‌هایی وجود ندارد. تیم‌های باشگاهی اساسا از درآمد‌هایی مانند حق‌پخش و روز بازی بی‌بهره هستند و به همین دلیل نگرانی در این مورد ندارند که تفاوت درآمدزایی در فوتبال ایران با سایر نقاط جهان را به خوبی نشان می‌دهد. همچنین بازیکنان فوتبال در ایران هم تابه‌جال حرفی درباره کاهش دستمزد خود نزده‌اند و احتمالا مطرح شدن چنین موضوعی هم واکنش تند آن‌ها را به همراه خواهد داشت. البته بازیکنان تیم‌های مختلف همواره مبالغی را باشگاه‌های خود طلبکار هستند و شاید به خاطر همین حاضر به کاهش دستمزد خود نشوند؛ هر چند ممکن است فیفا یا AFC راهکاری کلی و عمومی برای تمام کشور‌ها ارائه کند که در آن صورت کشور ما هم ناچار به پذیرش آن خواهد بود.