رویداد۲۴ پس از گذشت چند ماه، اپیدمی ویروس کرونا هنوز در حال گسترش در جهان است و آثار مخرب خود را منتشر می‌کند. تقریباً کشوری نیست که با این ویروس مرگبار مواجه نشده و به نحوی با آن درگیر نشده باشد. در این میان کشورهای توسعه یافته علی رغم دارا بودن امکانات و سیستم بهداشتی بالا، به نظر بزرگترین قربانی این بحران سلامتی هستند. با این حال گزارش‌های سازمان‌های جهانی هشدار می‌دهد که کشورهای توسعه نیافته و فقیر که از آمار ابتلای بسیار کمی برخوردارند، بیشتر از کشورهای توسعه یافته تحت تأثیر بحران این اپیدمی قرار دارند. نشریه گاردین، طی گزارشی به بررسی این مسئله پرداخته است که بحران اپیدمی کروناویروس چگونه اثرات متفاوتی بر دو جهان توسعه یافته و فقیر گذاشته است.
نگاهی به آمار‌های رسمی مبتلایان کروناویروس نشان می‌دهد که، نزدیک به چهار میلیون نفر در سراسر جهان به ویروس کرونا آلوده شده اند و ۲۷۰ هزار و ۷۴۰ نفر نیز جان خود را از دست داده اند. نکته جالب توجه در این آمار‌ها این است که حدود ۳ میلیون نفر از این مبتلایان مربوط به کشورهای توسعه یافته و به اصلاح جهان اول است. سهم مرگ و میر این کشور‌ها نیز بیش از ۲۰۰ هزار نفر است که در برای چنین کشور‌هایی قابل توجه است. در واقع این شرایط یکی از بزرگترین بحران‌های سلامتی در طی یک قرن اخیر برای کشورهای توسعه یافته و البته کل جهان است.
جدای از بحران سلامتی و بهداشت، آثار اقتصادی و اجتماعی این ویروس بر جهان توسعه یافته نیز ویرانگر بوده است. در ایالات متحده تعداد افرادی که در مدت این بحران اعلام بیکاری کرده اند، به عدد خیره کننده ۳۰ میلیون نفر رسید. قیمت جهانی نفت به علت کاهش تقاضا، شاهد کاهش‌هایی عظیم شد و بسیاری از بورس‌های جهانی با ضرر‌هایی میلیاردی روبه رو شدند که از زمان بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ بی سابقه بود. بسیاری از کشور‌ها برای جبران خسارت‌های مالی نشای از این اپیدمی، بودجه‌هایی اضطراری را به تصویب رساندند که بودجه ۲،۲ تریلیون دلاری ایالات متحده، نمونه‌ای از آن است.
بحران اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی کرونا، تأثیرات ویرانگر و عمیقی بر جهان و دنیای توسعه یافته گذاشت که بسیاری معتقدند باعث ایجاد تغییر در بسیاری از رویه‌های معمول این کشور‌ها خواهد شد. اما علی رغم همه این ویرانگری‌های کرونا، این کشور‌ها همچنان قادر به اداره شرایط بحرانی خود هستند. چین نمونه بارزی از این بازگشت است که پس از مهار اپیدمی، توانست فعالیت‌های اقتصادی خود را تجدید کند. کره و ژاپن نیز با موفقیت توانسته اند خود را از فرو رفتن در بحران کامل برهانند و آلمان نیز علی رغم مبتلایان بالا، همچنان به کنترل اثرات منفی این اپیدمی امیدوار است. اما به نظر نمی‌رسد کشورهای فقیر و توسعه نیافته قادر به انجام چنین مهمی باشند.
مردم کشورهای کم درآمد تاکنون موفق شده اند تا حد زیادی از سطح بالای ابتلا به Covid-۱۹ که در غرب اروپا و ایالات متحده دیده می‌شود فرار کنند، اگرچه ممکن است این روند در آینده تغییر کند. با این حال میزان اندک تعداد مبتلایان و قربانیان در این کشور‌ها به معنای خوشبختی آن‌ها نیست. این بیماری همه گیر آن‌ها را به طرق مختلفی از بین می‌برد: شغل‌های از دست رفته، کسب و کار خراب، افزایش فقر، افزایش سوء تغذیه، خطر قحطی و افزایش احتمالی بیماری‌هایی غیر از کروناویروس جدید.
برای بسیاری از این کشورهای توسعه نیافته، راه کار‌های جهان پیشرفته در مبارزه با اپیدمی، می‌تواند حتی بدتر از خود بیماری باشد. قرنطینه و تعطیلی کسب و کار‌ها برای مردم کشورهای فقیر، یک رویکرد غیر عملی است و در نهایت، خانواده‌ها باید بین گرسنگی و بیمار شدن، یکی را انتخاب کنند. این در حالی است که کروناویروس جدید، همچنین باعث تشدید بحران‌های اساسی پیشین آن‌ها همچون مشکلات مزمن سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اقلیمی نیز می‌شود.
کمیته بین المللی نجات، هفته گذشته هشدار داد که یک موج جزر و مدی کروناویروس جدید ممکن است در جنوب صحرای آفریقا و مناطق دیگر با مقاومت کمتری روبرو شود. به گفته این کمیته، بدون اقدام فوری بین المللی، ویروس می‌تواند باعث ابتلای ۱ میلیارد نفر و مرگ ۳/۳ میلیون انسان در ۳۴ کشور شکننده از جمله افغانستان و سوریه شود. سازمان بهداشت جهانی نیز هشدار‌های مشابهی را صادر کرده است. با این حال حتی اگر این پیامد‌های رخ ندهد و به نوعی مانع آن شد، کشورهای فقیر در حال حاضر نیز با خسارت عظیم روبرو هستند.
طبق برآورد‌های سازمان ملل، احتمالاً نیم میلیارد یا ۸ ٪ از جمعیت کل جهان تا پایان بیشتر بخوانید:سال میلادی جاری، به دلیل بیماری کروناویروس جدید، به سمت بیچارگی سوق داده می‌شوند. مبارزه با چنین فقری ۳۰ سال به طول می‌انجامد. برنامه جهانی غذا WFP نیز می‌گوید که این بحران می‌تواند باعث قحطی‌های بزرگی شود که باعث افزایش دو برابری تعداد گرسنگان جهان و رسیدن این رقم به بیش از ۲۵۰ میلیون نفر شود. کمبود بودجه اهدا کنندگان و کمک‌های غذایی نیز به این معنی خواهد بود که ۳۰ میلیون نفر ممکن است طی مدت چند ماه جان خود را از دست بدهند.
بیشتر بخوانید:افشاگری جدید: ویروس کرونا ۲ ماه قبل از چین در فرانسه! + فیلم
کاهش شدید تقاضای مصرف کنندگان، از کار افتادن زنجیره‌های توزیع کالا و ایجاد اختلال شدید در بازار‌های صادراتی، مردم را به سمت آستانه تحمل سوق می‌دهد. گزارش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که گروه‌هایی همچون تولید کنندگان گل اتیوپی و کنیا، تولید کنندگان چای سریلانکا و کارگران پوشاک بنگلادشی، به علت لغو شدن قرارداد‌های خود در بازار‌های هدف اروپا، به شدت تحت تأثیر قرار گرفته اند. برنامه جهانی غذا می‌گوید: جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان، سودان جنوبی، نیجریه، ونزوئلا و هائیتی از جمله کشور‌هایی هستند که در معرض بیشترین خطر قرار دارند. این سازمان می‌افزاید: «میلیون‌ها نفر در این کشور‌ها به صورت روز مزد کار می‌کنند و بدون این حقوق‌های روزانه قادر به تأمین غذا نیستند».
در یمن جنگ زده اوضاع از این هم بدتر است. حدود ۱۲ میلیون یمنی به علت جنگ چندین ساله و بروز قحطی، برای زنده ماندن به کمک‌های غذایی جهانی وابسته هستند. کمبود امکانات بهداشتی منجر به شیوع مجدد وبا در این کشور شده است. در این میان نیز هفته گذشته یک مورد ابتلا به Covid-۱۹ در عدن شناسایی شد که به نظر در این اوضاع بحرانی یمن، کمترین نگرانی را ایجاد کرده باشد.
سودان جنوبی یکی دیگر از کشورهای درگیر جنگ است که فاقد کمترین امکانات برای مقابله با شرایط اضطراری اپیدمی کروناویروس جدید است. بر اساس آمار‌های رسمی سازمان‌های بین المللی، ۶۱ درصد مردم این کشور در سال ۲۰۱۹ با ناامنی غذایی روبرو بودند. خشکسالی و هجوم ملخ‌ها از جمله عوامل مؤثر در این تهدید امنیت غذایی سودان جنوبی است. این کشور تا کنون تنها ۳۴ مورد ابتلای رسمی به بیماری کووید ۱۹ را گزارش کرده و شاهد هیچگونه مرگ و میری در این زمینه نبوده است. با این وجود، در حال حاضر نگرانی اصلی سودان جنوبی تأثیر غیرمستقیم این بیماری همه گیر بر کمک‌های بشردوستانه، تأمین مواد غذایی و معیشت مردم است.
این وضعیت حتی برای بسیاری از مردم آفریقای جنوبی که دومین اقتصاد بزرگ قاره آفریقا است، نیز وجود دارد. تا کنون بیش از ۱۰۰ نفر در این کشور قربانی کروناویروس جدید شدند، اما دولت اعلام کرده است که حداقل هزینه روزانه برقراری قرنطینه در این کشور، ۵۷۰ میلیون پوند است. دولت از جمعه گذشته برخی محدودیت‌ها را به دلیل ترس از اینکه ۱.۷ میلیون نفر نتوانند غذای خود را تأمین کنند، برداشته است.
آمار‌های جهانی از تأثیر اپیدمی کروناویروس بر وضعیت کاری افراد نیز بسیار ترسناک است. سازمان بین المللی کار هفته گذشته گزارش داد که ۱.۶ میلیارد کارگر در اقتصاد غیررسمی - تقریباً نیمی از ۳.۳ میلیارد نفر کل نیروی کار جهان - در معرض خطر فوری نابودی معیشت خود هستند. این سازمان همچنین گزارش می‌دهد که طی ماه اول بحران جهانی اپیدمی کرونا، ۶۰ درصد درآمید کارگزان غیر رسمی در سراسر جهان کاهش یافته است. این آمر در خصوص آفریقا و آمریکا حتی به ۸۱ درصد نیز می‌رسد.
کارشناسان معتقدند که ادامه قرنطینه و یا حتی گسترش آن در جهان، اوضاع را در کشورهای فقیر بدتر خواهد کرد. «گای رایدر»، رئیس سازمان بین المللی کار می‌گوید که بیش از ۴۳۶ میلیون شرکت و کسب و کار در معرض خطر هستند. وی افزود «برای میلیون‌ها کارگر روز مزد، نبود درآمد به معنای نبود غذا، امنیت و آینده است».
خودمحوری غرب و کشورهای توسعه یافته در مبارزه با کرونا باعث شکل گیری تهدید بزرگی برای کشورهای فقیر شده است. کشورهای توسعه یافته اولویت خود را در مبارزه با کرونا قرار داده اند و این امر منجر به کاهش شدید بودجه‌های مربوط به مبارزه با دیگر بیماری‌ها شده است. درست همانطور که پیش بینی می‌شود مرگ و میر ناشی از سرطان در بریتانیا به دلیل انحراف بودجه‌ها به سمت کرونا، افزایش یابد، کاهش بودجه کشورهای فقیر در مبارزه با بیماری‌هایی همچون سرخک و سایر برنامه‌های واکسیناسیون، احتمالاً باعث افزایش مرگ و میر شود.
سازمان بهداشت جهانی هفته گذشته اعلام کرد که تأمین واکسن‌های فلج اطفال ۱۲ میلیون کودک در آفریقا، به علت انحراف منابع برای مبارزه با Covid-۱۹ با تأخیر مواجه خواهد شد. این سازمان اعتراف کرد که این اقدام به ناچار منجر به بروز موارد فلج اطفال در کودکان این قاره خواهد شد. «ادوارد پارکر»، از متخصصان جهانی واکسن نیز هشدار داد که اختلال در برنامه‌های واکسیناسیون، اغلب منجر به شیوع «انفجاری» بیماری‌هایی می‌شود که قبلاً تحت کنترل بوده اند. وی افزود: «بدون تلاش‌های منظم برای حفظ برنامه‌های ایمن سازی و واکسیناسیون، ممکن است با افزایش فاجعه بار در مرگ و میر کودکان مواجه شویم».
اپیدمی کروناویروس جدید همچنین تبدیل به بهانه‌ای برای اعمال سیاست‌های نادرست برخی دولت‌های استبدادی کشورهای توسعه نیافته شده است. نمونه بارز این وضعیت کشور میانمار است که به بهانه مبارزه با شیوع کروناویروس جدید، فشار خود بر اقلیت‌های مسلمان روهینگا را تجدید کرده است. «یانگی لی»، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل، هفته گذشته گفت که وی نگران تکرار نسل کشی سال ۲۰۱۷ است که باعث شد ۷۰۰۰۰۰ مسلمان روهینگیا مجبور به فرار شوند. وی افزود اردوگاه‌های پناهندگان روهینگا در بنگلادس که بسیار پرجمعیت ایجاد شده اند، کانون‌های مهلک Covid-۱۹ خواهند بود.
منطقه کشمیر نیز وضعیتی نگران کننده را در ارتباط با کروناویروس جدید نشان می‌دهد. ادامه محاصره غیرقانونی این منطقه توسط دولت هند که از سال گذشته آغاز شد، اکنون با لزوم مهار بیماری کروناویروس جدید توجیه و ادامه یافته است. افزایش مشکلات روحی و روانی از جمله افسردگی، اضطراب، خودکشی و خشونت خانگی در کشمیر، از جمله نتایج این وضعیت است. دولت ترامپ نیز درخواست سازمان ملل مبنی بر لغو تحریم کشورهای در حال جنگ و درگیر با ویروس مانند ایران، کوبا و ونزوئلا را نادیده گرفته است.
کمک‌های مالی بانک جهانی و صندوق بین المللی که به کشورهای فقیر و توسعه نیافته ارائه می‌شود، هرگز قادر نخواهد بود تا این همه آسیب‌های وارد شده به این کشور‌ها را ترمیم کند. این در حالی است که بحران کروناویروس جدید نیز سبب شده است تا برخی از کمک‌ها نیز کاهش یابد چرا که جهان اول درگیر نجات خود از این بحران است و دیگر زمانی برای توجه به دیگر مناطق ندارد. جهان توسعه یافته در حال پرداخت بهای تعداد بالای مبتلایان و مرگ و میر ناشی از کروناویروس جدید است، اما به نظر می‌رسد جهان توسعه نیافته بدون چنین آماری، در حال پرداخت بهایی بسیار گزاف‌تر است.