رویداد۲۴ مشکلات اقتصادی با شیوع ویروس کرونا در کشور گریبانگیر خیلی از خانوارها شد. دولت برای کاهش فشار به خانوارها اعلام کرد بانک‌ها موظفند فعلا دریافت اقساط وام‌ها را به تعویق بیندازند. این در حالی است که برخی بانک‌ها به دستورالعمل بانک مرکزی توجهی ندارند و گفته شده چندین بانک از حساب مشتریان خود مبالغی را به عنوان بدهی اقساط وام برداشت کرده‌اند.
هر چند بانک مرکزی جزء اولین دستگاه‌های اجرایی بود که خیلی سریع پس از بروز ویروس کرونا، وارد عمل شد و گزارش مفصلی را از تأثیر این بحران بر کسب و کار‌های کشور تهیه کرد تا راهکار‌هایی برای کمک به کسب و کار‌ها و مشاغلی که از بابت شیوع این ویروس دچار مشکل می‌شوند، ارائه کند اما به نظر می‌رسد زیرمجموعه بانک مرکزی توجهی به این موضوع ندارد.
بر اساس این گزارش، در جلسه ۱۳ اسفند ۹۸ در شورای پول و اعتبار، گزارشی در خصوص کرونا مطرح و منتج به مصوبه‌ای شد که بلافاصله در ۱۵ اسفند ۹۸ ابلاغ شد. بانک‌ها نیز در این جلسات با بانک مرکزی حاضر شده و مدیران عامل بانک‌ها در بانک مرکزی اعلام آمادگی کردند که در این شرایط طبق دستورالعمل دولت پیش بروند.
حمیدرضا غنی آبادی مدیرکل مقررات و مجوز‌های بانکی گفته بود بخشنامه‌هایی که از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی کشور ابلاغ می‌شود، دارای مهلتی برای ابلاغ هستند و بانک باید حداکثر ظرف هفت روز کاری، بخشنامه بانک مرکزی را بدون تغییر، تعدیل و مباحث این چنینی به شبکه و شعب خود ابلاغ کند و حتی اگر سوالی در این زمینه مطرح بود، از مرجع ابلاغ کننده مطرح شود تا ابهامات برطرف شود، اما حداکثر باید ظرف هفت روز، این بخشنامه‌ها در کل شبکه بانکی اجرایی شود.
در بخشنامه بانک مرکزی آمده بود که «در راستای اجرایی شدن حمایت از وام گیرندگان قرض الحسنه به دلیل ویروس شیوع کرونا، تمام دریافت‌کنندگان قرض‌الحسنه فارغ از این که امکان پرداخت یا وصول اقساط از آن‌ها وجود داشته باشد و نیز قطع نظر از نوع کسب و کار و فعالیت دریافت‌کننده قرض‌الحسنه، مشمول استفاده از مزایای بخشنامه تعویق سه‌ماهه اقساط تسهیلات به دلیل شیوع ویروس کرونا هستند؛ از این رو بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی موظفند چنانچه مبالغ اقساط قرض‌الحسنه سررسید شده در بازه زمانی موضوع مصوبه مورد اشاره از حساب تسهیلات‌گیرندگان یا ضامنین آن‌ها برداشت شده است را مسترد کنند.»
چند روزی است در گزارش‌های مردمی اعلام می‌شود برخی از بانک‌ها در روزهای اخیر، اقساط قرض الحسنه اسفند، فروردین، اردیبهشت و خرداد را به صورت یکجا از حساب مشتریان خود کسر کرده‌اند و برخی از بانک‌ها هم که به دستور بانک مرکزی عمل کرده و اقساط ۳ ماه قبل را از حساب مشتریان کسر نکرده بودند، در روزهای اخیر همراه با قسط خردادماه، قسط ۳ ماه قبل را نیز به صورت یکجا برداشت کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: بانک‌ها قسط معوق و جریمه را باهم می‌خواهند/ تهدید به کسر از حساب ضامن
بانک مرکزی سامانه ثبت شکایت احتمالی وام‌های قرض‌الحسنه، را اخیرا راه‌اندازی کرده تا به شکایاتی که در این مورد وجود دارد، رسیدگی شود. گفته شده تنها در ۱۰ روز (۱۳ تا ۲۲ فروردین) امسال ۳۵ هزار و ۴۹۴ شکایت مشتریان در ارتباط با برداشت اقساط تسهیلات قرض‌الحسنه توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری در سامانه ثبت شده است.
یکی از افرادی که با این مشکل مواجه بوده، به رویداد۲۴ می‌گوید: در دوران کرونا مشکلاتی زیادی برای ما پیش آمد. ما هم مدتی قبل ازدواج کرده بودیم و وام ازدواج گرفته بودیم. قرار بود در این مدت پرداخت اقساط بانکی به تعویق بیفتد اما از بانک تماس گرفته‌اند که اقساز معوقه دارید و همه را باید یکجا بپردازید. گفته‌اند اگر اقساط پرداخت نشود، جریمه دیرکرد به ما تعلق می‌گیرد.
او می‌گوید: اخبار همه کشورها را که می‌خوانیم از این می‌گویند که دولت به مردم کمک کرده است. اینجا یک میلیون تومان وام می‌خواهند بدهند و ۱۲ درصد سود برای یکسال تعیین کرده‌اند. این در حالی است که مدام می‌گفتند پول یارانه متعلق به خود مردم است. اگر متعلق به مردم است، چرا باید ۱۲ درصد سود بدهیم.
این فرد می‌گوید: تمام زندگی ما در کرونا از بین رفت. پس از مدت‌ها با همان پول وام ازدواج مغازه‌ای اجاره کرده بودیم، اما از اسفند تا پایان اردیبهشت به خاطر کرونا تعطیل بودیم و در این شرایط باید پول اجاره مغازه تعطیل را هم پرداخت می‌کردیم. حالا از یک طرف صاحب مغازه بر ما فشار آورده و از طرف دیگر، بانک تماس گرفته که دیرکرد اقساط را می‌گیریم.
برخی بانک‌ها که به دستور بانک مرکزی عمل کرده و اقساط ۳ ماه قبل را از حساب مشتریان کسر نکرده بودند، در روزهای اخیر همراه با قسط خردادماه، قسط 3 ماه قبل را نیز به صورت یکجا برداشت کرده اند.
تسنیم در گزارشی به نقل از یکی از صاحبان حساب‌ها نوشت: چند روز قبل پیامک بانک مبنی بر برداشت از حساب را دریافت کردم که معادل قسط ۴ ماه وام ازدواجم بود و پول برداشتی توسط بانک از معادل دو سوم حقوقم بوده است. به تازگی حقوق دریافت کرده بودیم و پول در حسابم بود که این برداشت صورت گرفت؛ وقتی از بانک سوال کردم که چرا این برداشت انجام شده، پاسخ دادند که قسط وام ازدواج بود که عقب افتاده بود و برداشت شد!
پیگیری‌های رویداد۲۴ نشان می‌دهد بانک‌های قرض الحسنه مهر ایران، بانک مسکن، بانک صادرات و بانک پاسارگاد از جمله بانک‌هایی بوده‌اند که با وجود مصوبه بانک مرکزی، مبالغی را از حساب مردم کسر کرده‌اند.
یک منبع آگاه در بانک پاسارگاد به رویداد۲۴ می‌گوید: در بانک پاسارگاد بنا بر این شد که تا دو ماه از حساب افراد مبلغی بابت ارائه تسهیلات قرض الحسنه کسر نشود و البته در مورد چک‌ها ملاحظاتی صورت گرفت.
او در پاسخ به این پرسش که چرا برخی از بانک‌ها پس از عادی‌سازی شرایط به یکباره کل مبلغ مربوط به اقساط سه ماهه را از حساب این افراد کسر کردند، می‌گوید: نباید این اقدام انجام می‌شد اما احتمالا این افراد در حسابش به اندازه این سه ماه وجوهی داشته و بانک هم آن را برداشت کرده است.
بانک مرکزی در توضیحی به ایسنا گفته «باید اقساط سه ماهه به پایان دوره منتقل شود و از این رو مشتریانی که با مشکل مواجه شده‌اند، موارد را در سامانه ثبت شکایت بانک مرکزی ثبت کنند تا بانک مورد پیگیری قرار دهد.»
فدایی مدیر رسیدگی به شکایات بانک مرکزی به خبرگزاری میزان گفته بانک مرکزی در تاریخ ۱۵/۱۲/۹۸ بخشنامه‌ای را به بانک‌ها ابلاغ کرد که براساس آن نباید بانک‌ها بابت دیرکرد اقساط از تسهیلات گیرندگان قرض الحسنه جریمه دریافت کنند. به عبارتی اخذ جریمه یا محاسبه جریمه در مهلت ۳ ماهه تخلف محسوب می‌شود.»
احمد حاتمی یزد در مورد سرپیچی بانک‌ها و برداشت اقساط تسهیلات قرض الحسنه از حساب مردم و عدم توجه به مصوبه شورای پول و اعتبار به رویداد۲۴ می‌گوید: اکثر بانک‌ها به دستورالعمل بانک مرکزی عمل نکردند و اینگونه استدلال می‌کنند که باید جواب سود سپرده‌گذاران خود را بدهند. مدیران بانک‌ها می‌گویند اگر مبلغ وام را از حساب افرادی که تسهیلات قرض الحسنه دریافت کرده‌اند کسر نکنند سود سپرده‌گذاران خود را از کجا باید تامین کنند، چون این منابع در اصل متعلق به سپرده‌گذاران است.
حاتمی یزد در پاسخ به این پرسش که چرا این عدم هماهنگی بانک‌های عامل و بانک مرکزی وجود دارد؟ می‌گوید: موضوع عدم هماهنگی نیست، موضوع اصلی این است که فردی که این قول را داده و این موضوع را مطرح کرده به دنبال رای جمع کردن و محبوبیت در میان مردم است. این یعنی این دستور از ابتدا منطقی نبوده است.
این کارشناس بانکی در خصوص جریمه‌های دیرکرد پرداخت اقساط برخی از وام گیرندگان هم می‌گوید: قوانین قبلی بانک‌ها پس از شیوع کرونا تغییری نکردند البته ممکن است جریمه‌های دیرکرد برای این منظور بخشیده شوند و برای افرادی که اقساط عقب‌افتاده دارند، ممکن است جریمه‌ای در نظر نگیرند.
حاتمی یزد با بیان اینکه مصوبات جدیدی در هیات مدیره بانک‌ها اعلام نشده، ادامه می‌دهد: هیچ برنامه جدیدی مبنی بر تعویق سه ماهه دریافت اقساط به نرم افزار‌های بانکی داده نشده و بانک‌ها هم با همان برنامه‌های قبلی مشغول فعالیت هستند. متاسفانه کسی در این زمینه حساب کتاب به مردم پس نمی‌دهد و این موضوع تنها برای خوشامد مردم پس از شیوع کرونا در کشور اعلام شد.