رویداد۲۴ نشست فصلی شورای حکام اژانس بین المللی انرژی اتمی از دیروز دوشنبه در شهر وین آغاز شد و همانطور که انتظار می رفت موضوع فعالیت هسته ای و نحوه اجرای برجام محور اصلی مذاکرات روز نخست بود.
در نخستین روز از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در حالی که مدیرکل این آژانس از عدم همکاری ایران در اجازه دسترسی بازرسان به دو محل مورد درخواست انتقاد کرد خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد کشورهای اروپایی پیش‌نویس قطعنامه‌ای توبیخی را به شورای حکام ارائه کرده‌اند.
این پیش نویس در حالی آماده شده که در هفته های اخیر گزارش های متعددی درباره فشار آمریکا بر متحدان اروپایی خود برای در تنگا قرار دادن ایران منتشر شده بود.
بلومبرگ روز دوشنبه ۲۶ خرداد گزارش داد پیش‌نویس این قطعنامه را سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا تدوین کرده و این خبرگزاری متن یک صفحه‌ای آن را دیده است.
به نوشته بلومبرگ، این پیش‌نویس که از حمایت آمریکا برخوردار است در روزهای آینده به رأی گذاشته خواهد شد.
در این گزارش کشورهای اروپایی مدعی شده اند که ایران برای بیش از چهار ماه «با سرپیچی از مفاد پروتکل الحاقی» به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به محل‌های مورد درخواست‌شان را نداده است، خواستار همکاری کامل ایران شده‌اند.
بلومبرگ می‌گوید این قطعنامه در صورت تصویب نخستین توبیخ دیپلماتیک ایران توسط آژانس پس از امضای برجام خواهد بود و می‌تواند «منجر به تشدید تنش‌ها بر سر برنامه اتمی ایران شود».
در همین حال، میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، در توییتی نوشته است در جریان نشست مجازی شورای حکام مشکلات فنی (برای برقراری ارتباط) به مکرر وجود داشت و برخی از کشورها نتوانستند دیدگاه‌های خود را به موقع مطرح کنند. در چنین شرایطی انجام رای گیری مجازی امری غیر مسئولانه خواهد بود، کاری که برخی از کشور در آغاز بر آن اصرار داشتند.
در نشست روز گذشته، «رافائل ماریانو گروسی» مدیرکل آژانس، در سخنان آغازین در شورای حکام و هم در نشست خبری‌اش مدعی شد که ایران درخواست آژانس در این مورد را اجابت نکرده است.
او در ادامه خواستار «همکاری کامل» ایران شد اما در عین حال گفت زمینه‌هایی هست که همکاری ما ادامه دارد.
گزارش‌های شورای حکام تنها در اختیار اعضا قرار می‌گیرد و از این رو، جزئیات دو محل مشکوکی که بازرسان خواستار دسترسی به آنها هستند دقیقاً مشخص نیست.
با این حال خبرگزاری‌های بین‌المللی، از جمله رویترز، با اشاره به اینکه برخی گزارش‌های آژانس را دیده‌اند می‌گویند این دو محل، مکانهایی هستند که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ احتمالاً به دلیل از بین بردن رد اورانیوم تخریب شده‌اند.
گزارش شده یکی از این دو محل شاید در منطقه تورقوزآباد در جنوب تهران باشد که نخستین بار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به آن اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: در صورت تصویب قطعنامه علیه ایران، واکنش نشان خواهیم داد
در خواست غیر منطقی آمریکا
در همین رابطه شورای امنیت ملی کاخ سفید آمریکا اعلام کرد که واشنگتن از خواسته مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با همکاری فوری و کامل ایران با این نهاد، حمایت می‌کند.
شورای امنیت ملی کاخ سفید در حساب کاربری خود در توئیتر همچنین گفته است: جهان باید برای جلوگیری از بی‌اعتنایی آشکار ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متحد شود.
بر اساس ادعای این نهاد آمریکایی، هیچ کشور دیگری تا کنون از پذیرش درخواست رسمی دسترسی به اماکن برای بازرسی تحت پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خودداری نکرده است.
واکنش ایران
وزارت خارجه ایران پیشتر اعلام کرده بود که اگر آژانس تصمیم غیر سازنده‌ای در مورد ایران بگیرد، امکان دارد که ایران واکنش درخوری نشان دهد.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در این رابطه جزئیاتی ارائه نکرده اما اظهار داشت: «خودشان حدس خواهند زد که این تصمیم چه خواهد بود».
سخنگوی وزارت خارجه ایران با اشاره به ادعای عدم همکاری ایران با آژانس، طرح این گزارش را بر «مبنای ادعاهای جاسوسی اسرائیل و شخصیت نتانیاهو» دانسته و گفته است این موضوع بسته شده است.
اشاره موسوی به اظهارات نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی مبنی بر دستیابی به «آرشیو گسترده اطلاعات» از برنامه هسته‌ای ایران باز می‌گردد.
بنیامین نتانیاهو در بهار ۱۳۹۷ در یک نشست خبری از حدود ۵۰ هزار سند و هزاران لوح فشرده از آرشیو اتمی ایران رونمایی کرد.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی در آن زمان مدعی شده بود که هدف اولیه ایران از راه‌اندازی برنامه اتمی خود، دستیابی به جنگ‌افزار هسته‌ای بوده و در حالی که سال ۱۳۹۴ با قدرت‌های جهانی برجام را امضا کرد، این اسناد را از بین نبرد و آن را در انباری در شورآباد در حومه تهران پنهان کرد.
بعد از آن، تل آویو اعلام کرد ایران در سایت «تورقوزآباد» در نزدیکی تهران انبار مواد هسته‌ای داشته، موضوعی که وزارت امور خارجه ایران آن را «دروغ، نسنجیده و بی‌محتوا» خواند و عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران هم گفت که به باور او «عده‌ای نتانیاهو را سر کار گذاشته‌اند».
هدف آمریکا از وارد کردن این فشار فزاینده بر جمهوری اسلامی بدون شک به زانو درآوردن ایران و تحمیل نمودن توافقی بر اساس منافع صد درصدی واشنگتن بر تهران است. آمریکا برای رسیدن به هدف خود نیازمند همکاری سایر کشورهای جهان از جمله اعضای شورای امنیت سازمان ملل و همچنین طرف‌های امضا کننده برجام است.
اینکه این کشورها تا چه حد در برابر زیاده خواهی آمریکا می‌ایستند امری است که گذشت زمان آن را مشخص می‌کند اما تجربیات گذشته نشان می‌دهد که ایران چندان نمی‌تواند به این کشورها چشم امید داشته باشد چون اغلب آنها با توافقات سیاسی و یا عقد قراردادهای تجاری و نظامی جدید با آمریکا همراه می‌شوند.
اینکه ایران در این مرحله چه رویکردی را در دستور کار قرار می‌دهد می‌تواند راهگشا باشد. توجه به عملکرد کشورهای امضا کننده برجام و همچنین اعضای شورای امنیت در برابر جمهوری اسلامی می‌تواند مسیر را تا حدود زیادی به تهران نشان دهد. نباید فراموش کرد که آمریکا در این راه تنها نیست و در این مسیر کشورهایی همچون عربستان و سایر اعراب حاشیه خلیج فارس و همچنین رژیم صهیونیستی را نیز در کنار خود دارد.
استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود در داخل و بالا بردن هزینه‌های همراهی با آمریکا برای کشورهای امضا کننده برجام تنها یکی از مواردی است که می‌تواند در این مقطع حساس به کمک ایران بیاید.