رویداد۲۴ فعالان بازار تاکید می‌کنند که در حال حاضر نه فروشندگان مایل به عرضه خودروی خود به بازار هستند و نه خریداری در بازار وجود دارد.
اما در مقابل، بازار دلالی خودرو در فضای مجازی همچنان داغ است و هر کسی با توجه به شرایط و نرخ دلار، اقدام به تعیین قیمت‌ها برای انواع خودروهای داخلی می‌کند.
افزایش قیمت خودرو را در حالی در بازار شاهد هستیم که قرار بود با عرضه‌های اولیه خودروهای قرعه‌کشی شده، بازار کمی به تعادل برسد، ولی پس از عرضه‌های اولیه خودروهای قرعه‌کشی شده، نه‌تنها قیمت‌ها در بازار خودرو ثابت نشده‌اند، بلکه طی چند هفته اخیر بازار شاهد افزایش چشمگیر قیمت انواع خودرو بوده است.
قیمت خودرو چقدر تغییر کرد؟
گزارش روند بازار نشان می‌دهد قیمت خودرو پژو ۲۰۶ تیپ ۲ از اواخر خردادماه تا امروز ۱۱ تیرماه ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته و به قیمت ۱۴۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
برخلاف سایر مدل‌های خودرو، سمند ال ایکس از اواخر خرداد ماه تاکنون کاهش یک میلیون تومانی را تجربه کرده و قیمت آن به ۱۲۴ میلیون تومان رسیده است.
قیمت پژو ۴۰۵ از اواخر ماه گذشته تاکنون ۵ میلیون تومان افزایش یافته است و به ۱۲۹ میلیون تومان رسیده است و قیمت پژو ۲۰۰۸ نیز از اواخر ماه گذشته تاکنون افزایش قیمت ۱۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومانی را تجربه کرده است و با قیمت ۵۸۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در بازار دیده می‌شود.
بازار خودرو را چطور می‌شود آرام کرد؟
کارشناسان و تحلیلگران، عوامل مختلفی را در افزایش قیمت خودرو دخیل می‌دانند؛ از جمله رشد نرخ ارز در هفته‌های اخیر و نیز مشکلاتی که در سیاست‌های پولی و بانکی وجود دارد.
فربد زاوه، کارشناس خودرو در این خصوص می‌گوید: دلیل اصلی گرانی، سیاست‌های اشتباه پولی و اقتصادی در کشور است و نیز تعلل در توسعه اوراق قرضه و تولید پول پرقدرت، ریشه گرانی ارز، مسکن و خودرو و همه کالاهاست.
او تصریح می‌کند: این انبساط شدید پولی که تقریبا در همه تاریخ ایران بی‌سابقه است، در کنار ماجراجویی در بازارها، وضعیت را به شدت بغرنج کرده است؛ به گونه ای که روند تورمی به مرز هشدار رسیده و کشور در آستانه بحران‌های بسیار بزرگی قرار گرفته است.
این کارشناس بازار خودرو می‌افزاید: انکار مشکل به‌خصوص در بازار خودرو و ارائه طرح‌های بی‌مفهومی مثل فرمول قیمت‌گذاری شورا رقابت و یا طرح تنظیم بازار در سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده مبنی بر الزام به معامله تا سقف ۱۰درصد قیمت کارخانه که از ابتدا مشخص بود اجرایی نیست و تنها تلاشی برای فرار از پاسخگویی و پذیرش مسوولیت است، خود مشکلات را حادتر کرده است.
زاوه با بیان اینکه توهم کنترل تورم در مبادی تولیدی نیز اصولا شدنی نیست، عنوان می‌کند: البته عبور و فاصله شدید قدرت خرید با قیمت کالاها سبب کاهش حجم بازارها شده است و رکود کم و بیش به همه بازار ایران گسترش پیدا می‌کند، بازار خودرو هم کم و بیش مشکل شکست بازار یا عدم امکان خرید توسط مشتریان را تجربه می‌کند و وضعیت در نیمه دوم سال به مراتب بدتر و بغرنج‌تر خواهد شد.
او تاکید می‌کند: ولی این رکود مانع از روند افزایشی قیمت نمی‌شود و تنها راه مبارزه با افزایش قیمت، کاهش شدید هزینه‌های دولت، کاهش روند خلق پایه پولی و مدیریت نقدینگی در بانک‌هاست.
چهره مخدوش صنعت خودرو را چگونه می‌توان تغییر داد؟
حسین سلاح‌ورزی، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران معتقد است: شرایط حاکم بر اقتصاد کشور، کاهش درآمدهای نفتی و سایر موارد باعث شد که در سال‌های اخیر کاهش ارزش پول ملی کشورمان رخ دهد و به همین دلیل مردم با تورم و گرانی کالاها مواجه شدند. از این رو افراد زیادی برای حفظ ارزش پول خود، سراغ بازار خودرو رفتند و همین امر سبب شد عرضه و تقاضای خودرو دچار مشکل شده و در پی آن، قیمت‌ها سیر صعودی داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که چهره مخدوش شده صنعت خودرو را چگونه می‌توان در بین مردم تغییر داد، می‌گوید: سیاست‌گذاری‌های نادرست، وعده‌های تحقق نیافته، عدم ایفای تعهدات و موارد دیگر باعث شد که تصویر درستی از صنعت خودرو در بین مردم شکل نگیرد و حتی خیلی از مشکلات و چالش‌ها تبدیل به شوخی و جوک شود.
سلاح‌ورزی متذکر می‌شود: ضرورت دارد که همه بنگاه‌های صنعتی و تولیدی از توان شرکت‌های دانش بنیان و نخبگان استفاده کنند تا در شرایط تحریمی بهتر بتوان از معضلات عبور کرد و به سمت بومی‌سازی قطعات مورد نیاز صنعت خودرو رفت.
چهار دلیل افزایش قیمت خودرو اعلام شد
در همین حال، مدیر گروه پژوهش‌های صنعت و معدن موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی می‌گوید: از اواخر سال ۹۶ با رسانه‌ای شدن زمزمه خروج آمریکا، نرخ ارز در بازار آزاد با افزایش تدریجی نرخ همراه شد. این موضوع توام با انتظار افزایش قیمت‌ها و کاهش ارزش پول ملی از یکسو موجب رشد نرخ مواداولیه تولید خودرو نظیر فلزات و محصولات پتروشیمی و از سوی دیگر، سرریز سرمایه‌های سرگردان خانوار به بازار ارز و سکه جهت حفظ ارزش پول ملی شد.
الهام اسمعیلی‌پور می‌افزاید: اعمال محدودیت‌های دولت بر خرید ارز و سکه موجب ورود نقدینگی به سایر بازارها شد و تقاضا برای خودرو به واسطه نگاه سرمایه‌ای به آن و نه مصرفی، افزایش یافت.
اقتصاددان موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی تصریح می‌کند: به موازات افزایش تقاضای واسطه‌گری در بازار خودرو، خروج شرکای خارجی از صنعت به واسطه اعمال تحریم‌های یک سویه بر کشور و محدودیت در تامین مجموعه‌ها و قطعات منفصله خارجی، تولید و عرضه خودرو با کاهش همراه شد که نتیجه آن افزایش تولید خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان، افزایش مطالبات معوق و در نتیجه افزایش بدهی و زیان انباشته خودروسازان بود. کاهش تولید هم‌راستا با ممنوعیت واردات به مازاد تقاضای خودرو دامن زد.
این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: اختلاف‌نظر در فرآیند قیمت‌گذاری و عدم تناسب میان نرخ خودرو با افزایش نرخ مواداولیه در هماهنگی با جهش نرخ ارز (نظیر ورق فولادی، پلاستیک‌های مهندسی و مواد شیمیایی و پلیمری و... و.)، موجب افزایش هزینه‌های تولید خودروسازان شد که این امر از یکسو به افزایش زیان خودروسازان و از سوی دیگر به افزایش شکاف بین نرخ کارخانه و نرخ بازار خودرو انجامید. ماحصل این وقایع، افزایش انگیزه واسطه‌گری و تشدید عدم تعادل بازار در شرایط محدودیت‌های سمت عرضه بود.
او متذکر می‌شود: کاهش سود سپرده بانکی در اوایل اسفند سال ۱۳۹۷ و افزایش فزاینده نقدینگی منتهی به اسفندماه سال ۱۳۹۷ نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۲۳ درصد از دیگر عوامل اثرگذار بر سرایت نقدینگی سرگردان به بازار خودرو به واسطه افزایش بازدهی سرمایه و نقدشوندگی بالای آن بود. بروز نابسامانی و التهابات قیمتی در بازار خودرو از یکسو و اختلاف نظرها در خصوص فرآیند قیمت‌گذاری خودرو موجب شد تا تنظیم بازار و نظارت موثر بر نحوه عرضه کالا و خدمات و همچنین قیمت‌گذاری خودرو به کارگروه تنظیم بازار واگذار شود. بر این اساس، برای کاهش تقاضای سفته‌بازی در بازار خودرو، نرخ خودرو ۵ درصد پایین‌تر از نرخ بازار تعیین شد. علی‌رغم این سیاست گذاری، حاشیه بازار در آن سال با ۳۱ واحد درصد افزایش همراه بود و این روند فزاینده همچنان ادامه یافت.
راهکار جلوگیری از افزایش قیمت کاذب خودرو چیست؟
آلبرت بغزیان، عضو شورای رقابت نیز درباره چرایی افزایش قیمت خودرو در بازار و اینکه با چه راهکار و سیاست‌هایی می‌توان بازار خودرو را آرام کرد، می‌گوید: وقتی یک بازار با افزایش کاذب در تقاضا مواجه می‌شود، با فروش محدود خودرو نمی‌توان آن را تنظیم کرد. بدین جهت باید راهکارها و سیاست‌هایی را در پیش گرفت که تقاضای کاذب از بازار خودرو حذف شود.
وی می‌افزاید: در حال حاضر مشکل اصلی بازار خودرو، استفاده از فاصله قیمتی کارخانه تا بازار است. وقتی فاصله قیمتی زیادی وجود داشته باشد، تقاضا برای سرمایه‌گذاری در این کالای مصرفی که اکنون سرمایه‌ای شده است، افزایش پیدا می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه شرایط موجود باعث شده تقاضای واقعی در بازار مشخص و پیدا نباشد، عنوان می‌کند: این روزها افرادی به دنبال خرید خودرو هستند که وضعیت ایجاد شده را یک فرصت برای کسب سود می‌دانند.
بغزیان تصریح می‌کند: طرح‌های مختلف فروش با وجود افزایش کاذب تقاضا نمی‌تواند در بلندمدت اثرگذاری داشته باشد، از این رو توصیه می‌کنم که سه راهکار را در بازار دنبال کنند که اولین آن افزایش نظارت بر بازار آزاد خودرو است، دومین موضوع فروش سختگیرانه خودرو و سومین نکته افزایش تولید خودرو است.
بیشتر بخوانید: شرط کاهش قیمت خودروها در بازار چیست؟
شرط تنظیم بازار خودرو، ثبات بازار ارز است
همچنین آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره چرایی افزایش قیمت خودرو و راهکارهایی که برای برون‌رفت از این شرایط می‌توان توصیه کرد، می‌گوید: قیمت خودرو در بازار مانند سایر بخش‌ها چون مسکن رو به افزایش است و تا زمانی که سیاست‌های کنترل ارز و هدایت نقدینگی مردم به سمت فعالیت‌های تولیدی نباشد، نمی‌توان شاهد ثبات قیمت‌ها بود.
وی می‌افزاید: قیمت مسکن سیر صعودی دارد و خودرو هم از چنین بازارهایی در حال پیروی است، از این رو مردم برای تبدیل نقدینگی خود سراغ کالاهایی می‌روند که ارزش ذاتی پول‌شان حفظ شود و در این شرایط خودرو در دسترس‌ترین است؛ چرا که حتی در برخی از موارد قیمت آن سریعتر از نرخ ارز و تورم بالا می‌رود.
خالقی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو به دلیل رشد مداوم قیمت‌ها، سرمایه‌گذاری منطقی و کم ریسکی شده است، تصریح می‌کند: ممنوعیت واردات خودرو باعث شد که قیمت ارز تاثیر خود را بر خودروهای داخلی بگذارد و از آنجا که کشور در شرایط خاص است و کمبود ارز دارد به هیچ عنوان نمی توان به سمت واردات خودرو با هدف کنترل بازار حرکت کرد، بدین جهت ضرورت دارد که دستگاه‌های اثرگذار تمام توان خود را برای کنترل قیمت ارز بگذارند.
وی متذکر می‌شود: وقتی صاحب کالا در بازار با رشد قیمت ارز مواجه می‌شود برای جلوگیری از افت دارایی‌های خود به سمت بازنگری و افزایش قیمت‌ها می‌رود، بنابراین خودرو از وضعیتی که اقتصاد کشور دارد جدا نیست و نمی‌توان از فعالان بازار خودرو خواست که با وجود افزایش قیمت ارز از هرگونه رشد قیمت کالاهای خود جلوگیری کنند.
خالقی با بیان اینکه رشد قیمت خودرو در بازار باعث شده فاصله قیمتی خودرو در کارخانه و بازار به شدت افزایش پیدا کند، می‌گوید: همین امر عاملی می‌شود که در طرح‌های پیش فروش خودرو برخی از افراد برای کسب سود از فاصله قیمتی ایجاد شده برای ثبت‌نام صف‌کشی کنند و اجازه ندهند خودرو به متقاضیان اصلی برسد.
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تاکید می‌کند: بهبود مناسبات بین المللی و تنظیم سیاست‌های اقتصاد کلان دو محور کلیدی برون رفت از شرایط به وجود آمده در بازار خودرو است، در غیر این صورت روش‌های دیگر ممکن است باعث رانت و سودجویی شود، تاکید می‌کنم که ترمیم بخش‌های مختلف اقتصاد سبب رشد تولید خودرو می‌شود.