کارشناس مسائل اقتصادی:
هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی گفت: اتفاقی که در بازار ارز رخ داده است، یک پدیده ناشناخته و غیرقابل پیش‌بینی نبود، اما آنچه سبب شده که نوسان شدیدتر شود، طبیعتا موضوع نقدیندگی است.
رویداد۲۴ اقتصاد ایران به هیچ وجه حال و روز خوبی ندارد و مردم هم به تبع آن در تنگنا‌های شدیدی قرار گرفتهاند. افزایش نرخ دلار، سکه، مسکن و ... همه دست به دست هم داده‌اند تا چرخ زندگی سخت‌تر بچرخد و مردم در این شرایط با سوالات بی‌جوابی در ذهنشان تنها مانده‌اند. مثلا چطور است که حتی در کشور‌های جنگ‌زده اطراف پول ملی به اندازه ایران بی‌ارزش نشده است؟! مهم‌تر از آن اینکه مگر همین دولت و بانک مرکزی یک سال قبل بازار را مدیریت نکرده بود پس چرا امروز دست روی دست گذاشته است؟! از همه مهم‌تر، اما این است که ادامه این رویه ما را به کجا می‌رساند؟!
هادی حق شناس، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگویی با «نامه نیوز» به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. او در تشریح علل افزایش نرخ ارز و وضعیت کنونی بازار گفت: «مهم‌ترین آموزه علم اقتصاد این نکته ساده است که هرگاه در عرضه یا تقاضا اخلالی ایجاد شود، آثار اخلال را در شاخص قیمت می‌بینیم. مثلا اگرعرضه میوه فصل (فرضا هندوانه) به هر دلیلی در سمت عرضه دچار اخلال شود – یعنی عرضه زیاد یا کم شود، این اهمیتی ندارد- و تقاضا تغییر نکند، نتیجه نوسان قیمت خواهد بود.
بیشتر بخوانید: مجازات سنگین در انتظار صادرکنندگانی که ارزشان را برنگردانند/ ارائه فهرست ۱۵۰نفره به دادستانی
این موضوع درباره ارز هم صادق است. وقتی به هر دلیلی اقتصاد در سمت عرضه ارز دچار اخلال شود؛ شاهد افزایش قیمت خواهمی بود. مثلا قبل از سال ۹۰ به دلیل درآمد‌های ارزی، عرضه ارز زیاد شد و چند سالی شاهد ثبات بودیم، اما وقتی در سال ۹۱ با تحریم مواجه شدیم و عرضه کم شد، این اخلال سبب شد که ارز از ۱۲۰۰ به حدود ۴۰۰۰ تومان برسد. همین اتفاق در سال ۹۷ نیز به خاطر محدودیت صادرات نفت و به دلیل مشکلاتی که در نقل و انتقالات ارزی ایجاد شد نیز رخ داد و اخلال به وجودآمده یعنی محدودیت عرضه ارز، محدودیت درآمد‌های ارزی و به بیان ساده عدم پاسخگوی به تقاضا باز همان نتیجه را داشت و دیدیم که بازار همان رفتاری را نشان داد که در سال ۹۲ نشان داده بود».
وی افزود: «البته ریشه افزایش نرخ ارز در سال جاری به دو سال ۹۷ و ۹۸ برمی‌گردد. در واقع اتفاقی که در بازار ارز رخ داده است، یک پدیده ناشناخته و غیرقابل پیش‌بینی نبود، اما آنچه سبب شده که نوسان شدیدتر شود، طبیعتا موضوع نقدیندگی است. اگرچه نقدینگی در اقتصاد ایران طی دو، سه دهه گذشته یا اصطلاحا روند بلند مدت، حدود ۲۵ درصد بوده است، اما این نقدینگی در شرایطی که کسب و کار رونق داشته باشد، به سوی جهش قیمت دلار، سکه یا مسکن نمی‌رود. یعنی زمانی که نرخ رشد اقتصادی مثبت باشد، نقدینگی به سوی تولید می‌رود، اما اگر به هر دلیلی تولید با رکود مواجه باشد و نرخ رشد اقتصادی هم در دو سال پیاپی منفی بوده باشد و احتمال منفی ماندن آن در سال سوم هم موجود باشد؛ نقدینگی سرگردان هم‌افزایی می‌کند و نرخ ارزی که در سمت عرضه دچار اخلال شده را تشدید می‌کند.»
حق‌شناس در پاسخ به اینکه چرا بانک مرکزی قبلا و مشخصا در سال گذشته قادر به مدیریت بازار ارز بود و الان نیست، گفت: «کاری که دولت در مقطع سال ۹۲ یا نیمه اول ۹۷ می‌توانست انجام دهد و انجام داد به خاطر این بود که اولا ارز در مبادلات بانک مرکزی با خارج دچار اختلال نبود یعنی درآمد‌های ارزی به راحتی در بازار مبادله می‌شد. هم ارز در مبادله مشکل نداشت و هم درآمد‌های ارزی دچار مشکل نبود. ولی امروز هم اصل عرضه ارز دچار اخلال است و هم درآمد‌های ارزی که عمدتا ناشی از درآمد‌های نفتی هستند، دچار اخلال هستند. این‌ها به علاوه آن نقدینگی که ذکر شد و رشد منفی اقتصاد در دو سال گذشته تفسیر سوال شما است که چرا اکنون بازار مدیریت نشده و شرایط چنین است».
این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به اینکه چشم انداز بازار ارز در وضعیت کنونی چیست؟ گفت: «مسلم است که همه بازار‌ها در اقتصاد ایران امروز تعادل واقعی ندارند، یعنی برگرفته از بخش واقعی اقتصاد نیست. به معنای دیگر بخشی از این بازار‌ها تب دارد. فرقی نمی‌کند که بازار خرید و فروش پراید باشد یا سکه، ارز و مسکن. بخشی از این بازار‌ها تب دارد؛ لذا در این شرایط ذهن‌ها بیشتر باید به این سمت برود که ریشه عفونت در بازار چیست و تا زمانی که آن منشا درست نشود، هر مسکنی آثار کوتاه مدت خواهد داشت لذا وضعیت فعلی بازار ممکن است با تدابیری مثل افزایش نرخ سپرده بانکی، فروش دارایی‌های دولت یا کاهش بخشی از هزینه‌های دولت تا حدی کنترل شود، اما این‌ها مسکن است و باید به سراغ درمان ساختاری رفت که طبیعتا زمان‌بر است.»