رویداد۲۴ شادی مکی: ۱۷ سال پیش، یعنی در سال ۱۳۸۲ ، مجوز تاسیس باغ وحش هویزه صادر شد، باغ وحشی که متولی آن در اقدامی عجیب شهرداری شهر هویزه است و اکنون شرایط به شدت بغرنج و نابسامانی را سپری می‌کند. رویداد۲۴ در این گزارش در گفت‌وگو با منابع محلی و فعالان محیط زیست خوزستان به بررسی وضعیت این باغ وحش در پرداخته است.
نام هویزه اگر 3 دهه پیش به دلیل تخریب صددرصدی در جنگ میان ایران و عراق شهرت یافت، امروز اما به دلیل شرایط نابسامان یک باغ وحش در خبرها دیده می‌شود. باغ وحش هویزه با مساحتی به میزان هشت هکتار بزرگترین باغ وحش استان خوزستان به شمار می‌رود و میزبان گونه‌های مختلفی از حیوانات است، حیواناتی که شرایط بسیار بدی را از نظر جسمی و روانی سپری می کنند، بارها در رسانه‌های مختلف به وضعیت آنها اشاره شده است اما تا به امروز هیچ رسیدگی موثری در قبال آنها انجام نشده است.
در اقدامی عجیب شهرداری شهر هویزه متولی این باغ وحش است و تمام پرسنل آن به گفته فعلان محیط زیست منطقه از کارمندان شهرداری هستند، این در حالی است که مدیریت باغ وحش از وظایف شهرداری محسوب نمی‌شود.
متولی این باغ وحش هر نهادی باشد، اما آنچه مهم است حفظ سلامت حیوانات حاضر در این مجموعه و حفاظت از سرمایه‌های حیات وحش کشور است، غیراستاندارد بودن قفس‌های این حیوانات تا عدم تغذیه مناسب و دمای بد هوا در کنار حضور حیواناتی که به لحاظ بیولوژیکی هیچ تناسبی با آب و هوای گرمسیری و داغ این منطقه ندارند از جمله مشکلاتی است که حیوانات این باغ وحش را در معرض آسیب‌های جانی و حتی روحی روانی قرار داده است.
در این بین شهرداری هویزه تخصصی برای اداره چنین مجموعه‌ای نداشته و از متخصصان و دامپزشکان نیز کمک نمی‌گیرد، از سوی دیگر اداره محیط زیست خوزستان به عنوان نهاد ناظر در این باغ وحش نیز دست روی دست گذاشته و هیچ اقدامی برای بهبود اوضاع این حیوانات یا پلمپ کردن این باغ وحش نمی‌کند. البته بسیار طبیعی است که اداره محیط زیست تمایل چندانی برای درگیر شدن با نهاد قدرتمندی مانند شهرداری نداشته و از تخلفات و رفتار‌های غیرتخصصی این نهاد در باغ وحش هویزه چشم‌پوشی کند.
قفس‌های گل‌آلود سهم حیوانات باغ وحش هویزه
شبنم قنواتی‌زاده فعال محیط زیست و مدیرعامل انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان درباره مشکلات موجود در باغ وحش هویزه به رویداد ۲۴ می‌گوید: ما در تاریخ ۲ تیر ماه از این باغ وحش بازدید کرده و شرایط آن را مورد بررسی قرار دادیم. در این بازدید متوجه شدیم که زمین تمام قفس‌های محل نگهداری حیوانات مملو از آب گل‌آلود است. کف قفس عقاب پر از خونابه بود. هیچیک از قفس‌ها غذا نداشتند. حتی قفس مرغ و خروس و کبوتر و طاووس که هرگز نباید بی‌غذا باشند نیز خالی بودند. این در حالی است که به ما می‌گفتند ما این حیوانات را تغذیه می‌کنیم.
وی با اشاره به نگهداری دو سگ از نژاد تریر که به سگ‌های آپارتمانی معروف هستند در باغ وحش هویزه، ادامه می‌دهد: شرایط نگهداری این سگ‌ها بسیار بد و غیربهداشتی بود حتی موهایشان در هم گره خورده و خاک‌آلود بود. این سگ‌ها باید خانواده داشته باشند و برای نگهداری در باغ وحش مناسب نیستند. جالب آنکه داخل قفسی که تابلو محل نگهداری روباه گوشتخوار را داشت مرغ و خروس نگهداری می‌شد. این مساله به این معناست که روباهی که در این قفس زندگی می‌کرده مرده است. شغال باغ وحش موریزی شدیدی داشت که یا به علت موریزی فصلی است یا ابتلا به بیماری جرب که باید بررسی شود.
این فعال محیط زیست عنوان می‌کند: یکی از نکات انتقادی ما که مورد اعتراض مسئولان این باغ وحش که همان شهرداری هویزه است، قرار گرفت آن بود که حیوانات این باغ وحش دچار روان‌پریشی وافسردگی بودند و حرکات تکرار شونده داشتند این حرکات از علائم روان‌پریشی در حیوانات است. مثلا مرتب حرکات چرخشی داشتند یا اینکه مسیری را بدون تغییر به صورت رفت و برگشتی طی می‌کردند.
وی اضافه می‌کند: ماده شیر این مجموعه که توله‌هایش را به تازگی از دست داده بود به شدت بی‌تابی و غرش می‌کرد و او هم حرکات تکرار شونده داشت. با کمی تحقیق متوجه شدیم که قفس شیرها را دو قسمت کرده‌اند و شیر نری که جفت او بود را در قفس دیگر گذاشته بودند و شیر نر دیگری را به قفس او آورده بودند در حالیکه گربه سانان به خانواده اهمیت می‌دهند. مسئول قفس شیر اعلام کرد که صلاح دیده است که این بار شیر ماده با این شیر نر جفتگیری کند! ما احتمال می‌دهیم که علت بی‌تابی شیر ماده همین موضوع است.
قنواتی‌زاده با اشاره به اینکه صورت یکی از میمون‌های مجموعه دانه‌های قرمز داشت که نشان‌دهنده مشکل پوستی است، اظهار می‌کند: آنها به ما گفتند که باغ وحش دامپزشک نداشته و به صورت موردی اگر برای این حیوانات مشکلی پیش آید از اداره کل محیط زیست دامپزشک به باغ وحش می‌آید.
احتمال ابتلای حیوانات باغ وحش به کرونا
وی با بیان اینکه یکی از خرس‌ها عمل جراحی شده بود و دامپزشک و راننده وی هر دو بعد از بازگشت از باغ وحش مبتلا به کرونا شدند، اضافه می‌کند: بیماری کرونا مشترک میان انسان و حیوان است. اول از انسان به حیوان منتقل شده و بعد حیوان می‌تواند به عنوان ناقل عمل کند. ما فکر می‌کنیم این موضوع حتما باید بررسی شود، زیرا احتمال دارد حیوانات دیگری از این مجموعه به کرونا مبتلا شده باشند.
مدیرعامل سمن جلگه سبز خوزستان با اشاره به شکستگی دندان یکی از شیرها بیان می‌کند: وقتی علت را جویا شدیم با ما گفتند که احتمالا این حیوان میله‌های فولادی قفس را گاز گرفته است این در حالی است که قفس شیر نباید میله فولادی داشته باشد. آنها همچنین احتمال می‌دادند که در مبارزه با همنوعش دندانش شکسته است. این موضوع نشان می‌دهد مسئولان این باغ وحش نسبت به وضعیت حیوانات این مجموعه آگاهی ندارند. وقتی درباره معاینه دندان حیوانات از آنها پرسیدیم گفتند ما چنین کاری نمی‌کنیم، زیرا امکان اینکه شیر را معاینه کنیم وجود ندارد. به عبارت دیگر مسئولان باغ وحش هویزه از ضرورت معاینه دندان حیوانات آگاه نبودند.
وی با بیان اینکه از نظر مسئولان باغ وحش هویزه افزایش شیرهای باغ وحش از ۲ شیر به ۵ شیر طی ۱۷ سال پیشرفت محسوب می‌شود، خاطرنشان می‌کند: این در حالی است که تاکنون توله شیرهای زیادی در این مجموعه از بین رفته‌اند. ما درخواست داریم که مسئولان شهرداری بیلان باغ وحش را اعلام کرده و تعداد و گونه‌هایی که از روز اول در باغ وحش حضور داشته‌اند را مشخص کنند. همچنین تعداد توله‌های متولد شده و سرنوشت آنها به علاوه حیواناتی که از باغ وحش طی این سال‌ها خارج شده یا در آن مرده‌اند نیز مشخص شود.
شهرداری هویزه پاسخگو نیست
قنواتی‌زاده می‌گوید: از ۴ تیر درخواست ملاقات با مشاور شهردار هویزه را داده‌ام که از آن زمان تاکنون هیچ پاسخی نداده‌اند. جالب است که چند نفر از افراد همسو با شهرداری یک سمن را ثبت کرده‌اند و تا کنون هم تنها یک کد رهگیری دریافت کرده اند. آنها از آنچه در این باغ وحش می‌گذرد حمایت کرده و اصولا از طرفداران وجود باغ وحش هستند. این گروه باغ وحش را از جاذبه‌های گردشگری می‌دانند. این درحالی است که فعلان محیط زیست هیچ یک با اسارت حیات وحش در پشت میله‌ها موافق نیستند.
او تصریح می‌کند: نکته جالب درباره این سمن که هنوز به ثبت رسمی نرسیده آن است که در یک تخلف آشکار دو نفر از اعضای آن کارمند دولت بوده و یکی از پرسنل امور اجتماعی فرمانداری هویزه و دیگری از بخش روابط عمومی فرمانداری هستند.
وی خاطرنشان می‌کند: این گروه باغ وحش را محلی برای آموزش کودکان در حوزه حیوانات می‌دانند. درحالیکه کودکان در باغ وحش‌ها به اسارت کشیدن حیوانات و بدرفتاری با آنها را می‌آموزند. همچنین براساس گزارش‌هایی که دست ما رسیده است در ایامی که کرونا نبود و بازدید آزاد بوده است کودکان به سمت حیوانات آشغال و سنگ پرت می‌کردند و هیچ نظارتی بر این ماجرا صورت نگرفته و مسئولان باغ وحش به کودکان آموزش نمی‌دادند که نباید با حیوانات بدرفتاری کنند.
حضور حیوانات مناطق سردسیر در دمای بالای خوزستان
این حامی محیط زیست با اشاره به وجود ۲ خرس در قفس‌های جدا و یک کرکس (دال) در این باغ وحش تاکید می‌کند:محل زندگی این گونه‌ها ارتفاعات و اماکن سرد است. در باغ‌وحش‌های استاندارد برای این حیوانات دستگاه‌های یخ‌ساز، هواساز و کولر‌های خاص می‌گذارند. اما این حیوانات در دمای گرم هویزه زندگی می‌کنند. روز دوم تیر ماه که ما از باغ وحش بازدید کردیم به قدری هوا داغ بود که حال من و یکی از همراهان‌مان به علت گرمازدگی بد شد. آنوقت این حیوانات سردسیری در چنین شرایط ودمای وحشتناکی نگهداری می‌شوند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا شهرداری به جای محیط زیست متولی این باغ وحش است، می‌گوید: شهرداری باید با بودجه شهرداری برای این حیوانات غذا، امکانات بهداشتی و تامین دامپزشک کرده و همه مخارج بر عهده شهرداری است. در واقع شهرداری که باید روی مسائل شهری مانند فضای سبز، مبلمان شهری و... متمرکز شود بودجه‌ها را صرف باغ وحش می‌کند با این امید که بتواند از این رهگذر کسب درآمد کند. این درحالی است که به گفته مسئولان باغ وحش حدود ۴ سال است که این مجموعه ضررده شده است.
صادرات توله‌های باغ وحش به کشور‌های حوزه خلیح فارس
قنواتی‌زاده تصریح می‌کند: ما حدس می‌زدیم که مسئولان این باغ‌وحش از طریق توله‌گیری در این مجموعه و فروش آنها به ویژه به کشور‌های حاشیه خلیج فارس درآمد‌های پنهان کسب می‌کنند که ممکن است به شهرداری تزریق نشود. ما خبر‌هایی می‌شنویم مبنی بر مرگ یک توله، اما هیچکس جسد این توله را نمی‌بیند و نظارتی هم نیست.
وی خاطرنشان می‌کند: البته در ماجرای اخیر واقعا یک توله شیر سفید به دلیل یک سهل‌انگاری مرد. توله گربه سانان باید شیر بدون لاکتوز بخورند. در این ماجرا گفته‌اند که، چون احتمال می‌دادند ماده شیر این توله را بخورد و همچنین با ادعای اینکه توله‌های دیگر هم توسط مادر خورده شده است، توله را از مادر جدا کرده و به او شیر گاو دادند این در حالی است که این توله باید از شیر مخصوصی استفاده می‌کرده که در پت شاپ موجود است. در نهایت زمانی شیر مخصوص به این توله شیر داده‌اند که حال او رو به وخامت گذاشته و چند روز بعد هم جانش را از دست داد.
مدیرعامل انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان می‌گوید: در حال حاضر اعتراضی که ما به سازمان حفاظت از محیط زیست کشور داریم صدورمجوز برای چنین باغ وحش‌هایی است. ما در ایران ۱۱۰ با غ وحش داریم که وضعیت هیچیک خوب نیست. اما علت اینکه ما تاکید داریم باغ وحش هویزه باید تعطیل شود آن است که شرایط دمایی در این باغ وحش بسیار بد است. ما به مراکزی برای بازپروری حیات وحش نیاز داریم. زیرا ما فعالان محیط زیست ناچاریم پرنده‌های مهاجر را با اخذ مجوز‌های لازم برای بازپروری به خانه‌ها خود برده و بعد از مدتی رهاسازی می‌کنیم.
وی با تاکید براینکه عطاپور شهردار هویزه مسئول این باغ وحش است، زیرا همانطور که گفتم باغ وحش زیر نظر شهرداری است، اظهار می‌کند: ناظر این باغ وحش، اما اداره محیط زیست خوزستان است. مجوز این باغ وحش از معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور صادر شده است. ما معترضیم که چرا این معاونت مجوز باغ وحش صادر می‌کند. این موضوع برخلاف شرح وظایف سازمانی سازمان محیط زیست است، زیرا وظیفه این سازمان حمایت از حیات وحش است، اما در این مراکز حیات وحش به بند کشیده می‌شود.
قنواتی‌زاده می‌گوید: ۲ خرس ساکن در باغ وحش هویزه را از بچگی به این باغ وحش آورده‌اند و در بدترین شرایط از آنها نگهداری می‌کنند. ۲ توله دیگر سال گذشته داشتیم در منطقه اندیکا که شکارچی مادرشان را کشته بود. ما آنها را در یک شکافی نگهداری کردند که انسان نبیند و به صورت خاصی به آنها غذارسانی می‌شد و بعد از مدتی آنها را در فضای طبیعی رهاسازی کردند. حال ما این حیوانات را در بدترین شرایط زندانی کرده‌ایم.
سازمان حفاظت از محیط زیست ساکت است
وی با بیان اینکه سازمان حفاظت از محیط زیست هیچ واکنشی در برابر اعتراضات ما و بیان شرایط بد باغ وحش هویزه نشان نداده است، خاطرنشان می‌کند: نماینده سازمان محیط زیست در خوزستان آقای اشرفی است و معاون طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آقای دکتر مولا نیز باید به این موضوع رسیدگی کند.
این فعال محیط زیست عنوان می‌کند: در جلسه‌ای که با دکتر مولا داشتم ایشان گفتند که «قبول دارم شرایط باغ وحش بد است من در عرض ۱۰ دقیقه می‌توانم باغ وحش را پلمپ کنم، اما به فکر آینده حیوانات ان هستم، زیرا هیچیک امکان رها سازی ندارند.» من پیشنهاد دادم که حیوانات باغ وحش یک دوره بازپروری را گذرانده و در نهایت در طبیعت رها شوند. مثلا کلاغ به راحتی توان تامین غذای خود را دارد. ۲ کلاغ بین‌النهرینی حاضر در باغ وحش هویزه چرا نباید آزاد شوند. البته این کلاغ‌ها ۳ تا بودند که قطعا یکی از آنها مرده است. یا مثلا کبوتر و مرغ و خروس چرا باید در باغ وحش باشند. کرکس اگر امکان پرواز داشته باشد و خرس‌ها نیز می‌توانند در طبیعت رها شوند. سگ‌ها هم حتما باید به یک خانواده سپرده شوند.
وی اضافه می‌کند: شیر، شغال و میمون را نمی‌توان رها کرد. آنها باید به باغ‌وحش‌های با شرایط بهتر مانند باغ وحش قزوین سپرده شوند. متاسفانه وقتی ما این پیشنهاد را مطرح می‌کنیم شهرداری هویزه گمان می‌کند که ما طرفدار باغ وحش ذزفول هستیم متاسفانه مسئولان باغ وحش هویزه می‌گویند که باغ وحش دزفول به دنبال گرفتن حیوانات این باغ‌وحش است. حتی شایعه‌ای مطرح شده بود مبنی بر نسبت خانوادگی من و مدیرعامل باغ وحش دزفول که اینگونه نیست باغ وحش دزفول هم تخلفات خاص خودش را دارد، اما ما فعلا به دلیل شرایط خاص باغ وحش هویزه پیگیر مشکلات آن هستیم.
او خاطرنشان می‌کند: مسئولان این باغ وحش می‌گویند ما این حیوانات را شرطی کرده‌ایم و آن‌هایی که در باغ وحش متولد شده‌اند توان زندگی در حیات وحش را ندارند و باید تا آخر عمر در باغ وحش بمانند اگر هم چنین باشد باید این حیوانات را به باغ‌وحش‌هایی با شرایط بهتر سپرد نه در جایی که قفس‌ها کوچک هستند و دمای هوا انقدر بد است.
قنواتی‌زاده می‌گوید: ما حتی اعلام کردیم که طرح جایگزین با مشورت از یک فرد متخصص داریم. اما به جای جواب مناسب و پاسخ دادن به درخواست ما برای ملاقات با مشاور شهردار، من را تهدید به تشکیل پرونده حقوقی، شکایت به اتهام تشویش اذهان عمومی می‌کنند. به عبارت دیگر واکنش‌های تاسف‌باری از سوی شهرداری هویزه نسبت به ما انجام می‌شود و ما به عنوان مطالبه‌گر تهدید می‌شویم.
باغ وحش هویزه بدون آب، بدون دامپزشک
محمد داسمه وکیل دادگستری و فعال محیط زیست درباره باغ وحش هویزه به رویداد ۲۴ می‌گوید: این باغ وحش از نظر مکان نگهداری حیوانات مشکل داشته و قفس‌های آن غیراستاندارد و کوچک هستند. فنس‌های اطراف قفس شیر پاره شده که باعث زخمی شدن و خونریزی صورت و دست شیرها شده است.
وی با اشاره به تولیت شهرداری هویزه بر باغ وحش این شهر و مسئولیت مستقیم شهردار هویزه نسبت به این باغ‌وحش خاطرنشان می‌کند: حسب قانون شهرداری‌ها وظیفه برای باغ‌وحش داری ندارند بلکه در حوزه محیط زیست تکالیف دیگری دارند مانند اجرای قانون مدیریت پسماند که باید تا سال ۹۲ اجرا می‌کردند. اما شهرداری هویزه خارج از وظایف ذاتی خود اقدام به مدیریت باغ وحش کرده است.
این فعل محیط زیست با تاکید براینکه در این باغ‌وحش دامپزشک ناظر مستقر نبوده و در حوزه تامین آب نیز مشکل دارد، توضیح می‌دهد:د ر حالیکه دمای هوا در هویزه بالای ۵۰ درجه است. این باغ وحش لوله‌کشی آب نداشته و با تانکر به آن آبرسانی می‌شود آب آشامیدنی حیوانات آب متعفن و گل‌آلود است که با تانکر آورده شده است.
پولی برای تامین غذای حیوانات نیست/نگهداری هاسکی در دمای ۵۲ درجه خوزستان
وی با بیان اینکه تاکنون ۳ توله شیر در این باغ وحش تلف شده‌اند، عنوان می‌کند: ۲ توله شیر قبلی ، که سال‌های قبل مرده بودند می‌گفتند مشکلات ژنتیکی داشته‌اند. اما درباره مرگ آخرین توله شیر که سفید بود و ۲۵ روز بعد از تولد جان خود را از دست داد دو گزارش دست ما رسید یکی که درآن علت مرگ او مشکل ژنتیکی و تنفسی اعلام شد و گزارش دیگر که تاکید می‌کرد مرگ این توله شیر به دلیل تغذیه نامناسب و ضعف جسمی ناشی از آن بوده است. زیرا به او غذای گربه و سگ می‌دادند آنهم به دلیل گرانی غذای شیر.
داسمه اظهار می‌کند: مدیر کل محیط زیست گفته است که غذای شیر گران قیمت است و شهرداری هویزه برای تامین آن مشکل داشته است و از سوی دیگر دسترسی به این غذا هم سخت بوده است. بر اساس گزارش‌هایی که به دست ما رسیده است آنچنان شرایط این باغ وحش نامناسب است که وقتی بازدیدکنندگان به این مجموعه می‌روند کارکنان از آنها می‌خواهند که به حیوانات غذا بدهند این درحالی است که تغذیه کردن حیوانات توسط بازدیدکنندگان برای حیوانات به دلیل مسائل گوارشی و ... مشکل‌آفرین است.
وی با بیان اینکه در این باغ وحش از سگ‌ها برای توله‌کشی استفاده می‌کنند، می‌گوید: آنها توله‌ها را فروخته و از این راه درآمد زایی می‌کنند این درحالی است که براساس دستورالعمل‌های سازمان محیط زیست توله‌کشی ممنوع است. برخی از حیوانات این باغ وحش مانند سگ هاسکی متعلق به نواحی سردسیری است، اما در گرمای بالای ۵۲ درجه هویزه نگهداری می‌شوند.
این فعال محیط زیست با تاکید براینکه در باغ وحش هویزه و سایر باغ‌وحش‌های کشور با مساله عدم شفافیت مواجه هستیم، ادامه می‌دهد: مدیرکل پیشین سازمان حفاظت از محیط زیست دکتر لاهیجان‌زاده به شدت با آنچه در باغ‌وحش هویزه می‌گذشت مخالف بود و وضعیت آن را اسفناک می‌دانست. مدیرکل فعلی هم انتقاداتی دارد گرچه معتقد است که شرایط بهتر شده است، اما با پیگیری‌هایی که ما از طریق رئیس کل دادگستری استان خوزستان انجام دادیم مدیرکل محیط زیست طی نامه‌ای به شهردار هویزه اعلام کرده است که اولا باید دامپزشک ناظر به باغ وحش آورده و با او قرارداد بسته شود، دوم اینکه مشکل آب باغ وحش حل شود وگرنه باغ وحش بسته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
باغ وحش هویزه فاقد استاندارد‌های سازمان محیط زیست
وی خاطرنشان می‌کند: باغ وحش هویزه استاندارد‌های لازم را که دفتر حیات وحش سازمان حفاظت از محیط زیست تدوین کرده است دارا نیست. بخشی از وضعیت نامناسب حیوانات موجود در آن مانند شیرها، خرس‌ها و گرگ‌ها از مصادیق حیوان‌آزاری تلقی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه هویزه شهری محروم و کوچک است که تعداد گردشگران آن بسیار اندک است، اضافه می‌کند: این مساله باعث شده که درآمدزایی باغ وحش کم شده و از نظر تامین‌هزینه‌ها با مشکل مواجه شود به نحوی که عوامل باغ وحش از مردم خواهش می‌کنند که به حیوانات غذا دهند.
این فعال محیط زیست سقف کوتاه قفس، آهنی بودن قفس‌ها، عدم تهویه مناسب را از دیگر مشکلات این باغ وحش خوانده و می‌گوید: یکی از دامپزشکان که فیلم‌های مربوط به این باغ وحش را دیده است اعلام کرد که آن مجموعه حتی اصول اولیه یک باغ‌وحش را نیز رعایت نکرده است.
به گزارش رویداد ۲۴ سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان نهادی که وظیفه‌اش پاسداری از محیط زیست و حیات وحش ایران است در سکوت، مرگ حیات وحش را در بدترین حالات ممکن نظاره می‌کند. وقتی طی بده بستان‌های سیاسی جای تخصص گرایی را بگیرد نتیجه آن حضور افراد غیر متخصص در راس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور می‌شود که نه علاقه‌ای به مباحث محیط زیستی دارند و نه فرصت کافی برای رسیدگی به شرایط و امکانات محیط زیستی کشور. وجود ۱۱۰ باغ وحش در کشور ما که هیچیک شرایط لازم و مطلوب را برای حضور حیوانات ندارند گواهی بر این مدعاست.