رویداد۲۴ نسخه جدید ویروس کووید-۱۹ که حالا در سراسر دنیا با آن درگیر است، جهشیافته است و عفونیتر به نظر میرسد و به همین خاطر آمار ابتلا و مرگومیر آن از نسخهای که در چین شیوع پیدا کرد بیشتر بوده است. گستره و سرعت شیوع این نسخه جدید بیشتر از نسخه قبلی است. تا تاریخ ۱۸ می حدود ۷۸ درصد از ۱۲۱۹۴ بیمار مبتلا به کووید-۱۹، در حقیقت به نسخه جدید ویروس مبتلا شده بودند. در حالیکه تا قبل از اول مارس تنها ۱۰ درصد از بیماران به ویروس جدید و جهشیافته مبتلا شده بودند.
کرونا از زمان کشف شدن جهش یافته است
آزمایشها نشان میدهد که این نسخه جهش یافته با سرعت بیشتری خودش را تکثیر میکند. دانشمندان در یک نمونه آزمایشی که از ۹۹۹ نفر از مبتلایان به کرونا در بریتانیا گرفته شد متوجه شدند که آن بیمارانی که به ویروس جدید مبتلا شده بودند به نسبت افراد مبتلا به ویروس اولیه، تعداد ویروس بیشتری در نمونه آزمایشی آنها مشاهده میشد. اما علیرغم وجود ویروس بیشتر در نمونه آزمایشگاهی علائم بیشتر یا بدتری نسبت به مبتلایان به ویروس اولیه نشان نمیدادند.
یافتههای این مطالعه که بهتازگی منتشر شده است هشدار میدهد که جهش در این ویروس احتمالاً اثراتی منفی روی فرایند تولید واکسن بگذارد. اما نظرات مخالفی هم وجود دارد. با توجه به اینکه مبتلایان به ویروسی که در ایتالیا شایع شده است علائم شدیدتر یا بدتری نسبت به مبتلایان قبلی نشان نمیدهند، نمیتوان به جرأت ادعا کرد که این ویروس جهش یافته خطرناکتر از قبلی است و یا کنترل آن دشوارتر است.
در نتیجه این گروه از دانشمندان باور دارند که شدتِ جهش و عملکرد ویروس جهشیافته لزوماً به گونهای نیست که فرایند تولید واکسن را به خطر بیندازد. هرچند که نباید از احتمال تأثیر منفی ویروس جهشیافته بر روی تولید واکسن غافل شد. ساختار ژنتیکی ویروسها ممکن است در جریان تکثیر تغییر کند. بیشتر این تغییرات تصادفی است و اگر زیاد باشد ممکن است ساختار ویروس را از حالت اولیه تغییر دهد. به صورتی که اثر دارو را خنثی کند. چراکه داروها با توجه به ساختار ژنتیکی ویروس ساخته میشوند و وقتی یک ویروس ساختارش را تغییر بدهد داروی ویروس قبلی را بیاثر میکند.
تعدای از محققان میگویند که ابزارهای بیوانفورماتیکی را طراحی کردهاند تا تغییر در ساختار ویروس را در طول همهگیری بررسی کند و نسبت به آنها هشدار دهد. این سیستم هزاران نوع ژنوم مرتبط با ویروسهای تاجدار (که کرونا نیز از آن خانواده است) را در یک پایگاه داده به اشتراک میگذارد. این پایگاه دادهها GISAID نام دارد و دانشمندان سرتاسر جهان میتواننند یافتههای جدید خود را در آن به اشتراک بگذارند و با نرمافزاری به نام Alamous تغییرات در ساختار پروتئینی ویروس را بررسی کنند. نتایج این تحلیل نشان میدهد که نسخه جدید ویروس کرونا از نسخه شایع شده در ووهان حدود ۳/۰ درصد تغییر کرده است.
بیشتر بخوانید: آژیر «قرمز» ویروس کرونا به صدا در آمد/ بازگشت محدودیتها
جهش ویروس در اروپا بیشتر است
اگر شدت تغییرات در بخشهای مختلف جهان زیاد شود میتواند به ویروس قابلیت تکامل بدهد یعنی ویروس را در برابر واکسنهای مختلف ایمن کند. در این فرایند ویروس میتواند خود را به شکلی تکامل دهد که واکسن را دور بزند و آن را بیاثر کند. تا امروز ویروس جهشی در یکی از آمینواسیدهایی داشته است که سنبله ویروس را تشکیل میدهند. این جهش با سه جهش دیگر در ساختار ژنوم همراه است. بررسیها نشان میدهد که این نوع جدید تا پایان ماه مارس در کل دنیا پخش شده است و در همه قارهها به جز آسیا گسترش چشمگیری داشته است.
این ویروس در اروپا شیوع گستردهتری دارد و همه کشورهای اروپایی (به جز ایسلند) درگیر در این نوع جدید هستند. اما خبر خوب این است که پادتنهایی که از بدن مبتلایان بهبودیافته گرفتهشده بود توانستند عملکرد نسخه جدید ویروس را خنثی کنند. این یعنی شدت جهش انقدر شدید نیست که با ویروسی کاملاً جدید و غیرقابل پیشبینی مواجه باشیم.