رویداد۲۴ امیر ارسلان اسکندری (کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل و مشاور حوزه حقوق بین‌الملل ورزش) در مطلبی به بیان ابعاد مختلف مکانیزم مشارکت و پرونده علیرضا جهانبخش در کمیته تعیین وضعیت فدراسیون فوتبال پرداخت که شاید اهالی فوتبال اطلاعی از این موضوع نداشته باشند.
«در کنار مقررات فیفا در خصوص شرایط دریافت حق آموزش از سوی باشگاه‌های آموزش دهنده بازیکن، مقررات مشابه، اما مجزایی تحت عنوان Solidarity Mechanism (مکانیزم مشارکت) وجود دارد که در فوتبال ایران کمتر شناخته شده است. مکانیزم مشارکت از جمله روش‌هایی است که باشگاه‌های آموزش دهنده بازیکنانی که به سطح حرفه‌ای رسیده‌اند، می‌توانند از طریق آن، منتفع شده و کسب درآمد کنند.
بیشتر بخوانید: اطلاعیه فدراسیون درباره پرونده جهانبخش
طبق ماده ۲۱ مقررات نقل و انتقال و وضعیت بازیکنان فیفا و همچنین ماده ۱ ضمیمه ۵ مقررات، تحت عنوان «مکانیزم مشارکت» باشگاه‌ها می‌توانند در شرایط ذیل، از انتقال بازیکن خود منتفع شوند:
اگر بازیکن حرفه‌ای پیش از اتمام قرارداد با باشگاه فعلی، به باشگاه دیگری منتقل شود، ۵ درصد از درآمد باشگاه انتقال دهنده ناشی از این انتقال، باید از مبلغ کل کم شده و توسط باشگاه جدید، به باشگاه‌های سابق بازیکن که در طول سال‌ها وی را آموزش دادند، سهمی اختصاص داده شود.
سهم هر باشگاه مطابق جدول درج شده در مقررات محاسبه می‌شود که از فصل ۱۲ سالگی تا فصل ۲۳ سالگی بازیکن در محاسبات لحاظ می‌شود.
نکته حائز اهمیت در محاسبه مکانیزم مشارکت آن است که برخلاف مقررات مربوط به حق آموزش که فقط تا ۲۳ سالگی بازیکن قابل مطالبه است و پس از آن باشگاه‌ها امکان درخواست حق آموزش بازیکن را ندارند، در مکانیزم مشارکت اگر چه آموزش تا ۲۳ سالگی محاسبه می‌شود، اما فارغ از سن بازیکن، با هر بار انتقال بین‌المللی بازیکن هنگام قرارداد و دریافت مبلغ حق انتقال، باشگاه‌های آموزش دهنده او می‌توانند درخواست سهم خود را از مکانیزم مشارکت داشته باشند.
برای نمونه در انتقال نیمار از بارسلونا به پاری سن ژرمن، که در زمان انتقال، نیمار ۲۵ سال سن داشت، باشگاه سانتوس برزیل که نیمار در آن حدود ۱۰ سال آموزش دیده و پرورش یافته بود، مبلغی حدود ۹ میلیون دلار به عنوان سهم مکانیزم مشارکت از باشگاه پاری سن ژرمن دریافت کرد.
یا در نمونه دیگر، در انتقال اخیر میرالم پیانیچ از یوونتوس به بارسلونا که در آن مبلغ ۶۰ میلیون یورو حق انتقال پرداخت شده، چهار باشگاه سابق بازیکن، مجموعاً ۴ میلیون یورو از طریق مکانیزم مشارکت درآمد داشتند که بیشترین آن مربوط به باشگاه متز فرانسه، با یک میلیون یورو درآمد بود.
وضعیت علیرضا جهانبخش و مکانیزم مشارکتعلیرضا جهانبخش در مرداد ۱۳۹۷ از باشگاه آلکمار هلند به باشگاه برایتون انگلیس پیوست. در خصوص مبلغ این انتقال، رقمی به صورت رسمی و دقیق اعلام نشده، اما بسیاری از رسانه‌ها مبلغ ۱۷ میلیون پوند را درج کرده‌اند که به نظر می‌رسد این مبلغ، مربوط به هزینه انتقال بازیکن و دریافتی باشگاه آلکمار بوده و حقوق دریافتی جهانبخش موضوع دیگری است که در رسانه‌ها منتشر نشده است.
با مبنا قراردادن مبلغ ۱۷ میلیون پوند و زمان انتقال جهانبخش از باشگاه داماش سابق به ان. ای. سی (در ۱۹ سالگی) و همچنین مطابق با جدول درج شده در مقررات برای محاسبه مکانیزم مشارکت، در نتیجه حدوداً سه درصد از این هزینه انتقال باید به باشگاه‌های ایرانی که بازیکن را از فصل ۱۲ سالگی تا فصل ۱۹ سالگی (قبل از انتقال به هلند) آموزش داده‌اند، اختصاص یابد. این مبلغ می‌تواند تا نیم میلیون پوند محاسبه شود.
حال، مطابق اطلاعات رسانه‌ای موجود، باشگاه‌های سابق جهانبخش و مهم‌ترین آن‌ها یعنی باشگاه داماش، منحل شده یا دیگر فعالیتی در فوتبال ندارند.
در چنین حالتی، طبق بند ۳ ماده ۲ ضمیمه ۵ مقررات، فدراسیون فوتبال می‌تواند سهم مکانیزم مشارکت را که باید به باشگاه‌های عضوش پرداخت شود دریافت کند. فدراسیون فوتبال باید اثبات کند که باشگاه مورد نظر - که در آموزش و تمرین این بازیکن حرفه‌ای سهم داشته - حضور سازمان یافته‌اش در فوتبال متوقف شده یا دیگر وجود خارجی ندارد. این مساله می‌تواند ناشی از ورشکستگی، انحلال، تصفیه (در خصوص امور ورشکستگی) یا از بین رفتن عضویت آن باشگاه در فدراسیون مربوطه باشد. طبق مقررات، چنان‌چه فدراسیون بتواند این موضوع را اثبات و این مبلغ را دریافت کند، باید مبلغ را در برنامه‌های مربوط به توسعه فوتبال جوانان در فدراسیون به کار گیرد.