رویداد۲۴ شادی مکی: زهرا محمدی را بسیاری از کاربران فضای مجازی می‌شناسند. صدور رای ۱۰ سال حبس برای این فعال کُرد باعث شد برخی همشهریانش به او لقب زارای نیشتمان (زهرای وطن) بدهند. زهرا دختری ۲۹ ساله و از اهالی سنندج است که از ۱۰ سال پیش تا کنون به آموزش زبان کردی پرداخته است. بیشترین مخاطبانش کودکان و در مواردی نیز بزرگسالان بوده‌اند.
زهرا محمدی کارشناس ارشد رشته جامعه‌شناسی است ابتدا به عنوان زبان‌آموز وارد «انجمن نوژین» شده است؛ انجمنی دارای مجوز که تاکید آن بر آموزش زبان مادری است. او از ۱۹ سالگی و با فراگیری زبان کردی کار خود را به عنوان مدرس این زبان آغاز کرده و با گذشت ۱۰ سال به عنوان رئیس هیات مدیره انجمن به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد.
از آنجایی‌که در مدارس کشور زبان‌های محلی آموزش داده نمی‌شوند و از سوی دیگر کودکان باید برای حفظ فرهنگ و جامعه محلی خود با زبان مادری در کنار زبان رسمی آشنا شوند زهرا و همکاران او از مرکز تا دورترین نقاط کردستان سعی در تدریس زبان کردی به کودکان می‌کنند تا آن‌ها بتوانند به خوبی با خواندن و نوشتن این زبان آشنا شوند. زهرا محمدی اما به اتهام «تشکیل گروه با هدف بر هم زدن امنیت ملی» به ۱۰ سال حبس محکوم می‌شود.
پیش از این در سال ۹۸ زهرا محمدی به اتهام ارتباط با حزب کومله و حزب دموکرات کردستان بازداشت شده است اما نهاد دستگیرکننده بعد از تحقیقات و بررسی ادله به این نتیجه می‌رسد که او ارتباطی با این احزاب ندارد. اما بازداشت زهرا ۶ ماه و ۱۰ روز طول می‌کشد تا اینکه در نهایت او با وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی آزاد می‌شود اما سرانجام در حکم اولیه رایی مبنی بر ۱۰ سال حبس یعنی اشد مجازات برای وی صادر می‌شود.
به گزارش رویداد۲۴ زهرا محمدی در اکانت توییتری خود که چند روزی است برای آگاهی رسانی و جلب حمایت افکار عمومی راه‌اندازی کرده، به زبان کردی می‌نویسد: «جرائم من عبارتند از تدریس زبان مادری به مدت ۱۰ سال، برگزاری جلسه‌ای برای تجلیل از زبان مادری، برگزاری جشنی مخصوص به روز زبان مادری و کمک رسانی به سیل‌زدگان لرستان.»
او در توییتی دیگر می‌نویسد: «زبان ستون فرهنگی هر ملتی است و ملتی زنده است که از زبان خود محافظت کند» زهرا همچنین در اکانت توییتری خود فیلمی را منتشر کرده و ماجرا را اینگونه شرح می‌دهد: «من متهم به تشکیل گروه هستم. اما تنها کاری که انجام دادم آن بود که از ۱۰ سال پیش تدریس زبان کردی را به کودکان و افراد علاقه‌مند به این زبان از یک روستا آغاز کردم. من متهم به عضویت در چند حزب مخالف هستم، اما این اتهام تعارض دارد چرا که من نمی‌توانم عضو چند گروه باشم. انجمن نوژین تبرئه شده، اما من به عنوان رئیس هیات مدیره محکوم به ۱۰ سال حبس شده‌ام که این تناقضی آشکار در رای دادگاه است.»
واکنش کاربران توییتر نسبت به صدور حکم ۱۰ سال حبس برای زهرا نشان دهنده همدلی مردم با این فعال فرهنگی است. سعید می‌نویسد: «زارا محمدی را آزاد کنید او فقط یک معلم است. به چه گناهی باید به ۱۰ سال حبس محکوم شود.»
سارای می‌نویسد: «جهان سوم کجاست؟ جایی که زبان مادری تدریس کنی حکمت ۱۰ سال حبس است.» ساسان هم نوشت: «۱۰ سال زندان برای ۱۰ سال تدریس زبان کردی! این یعنی به ازای هریک سال تدریس یک سال زندان.»
با توجه به حکم سنگین و عجیب تعیین شده برای این معلم جوان و حساسیت جامعه نسبت به حفظ زبان‌های محلی یا همان مادری مرتبط با اقوام مختلف ایرانی رویداد۲۴ با دکتر جوانمیر عبدالهی وکیل زهرا محمدی به گفتگو نشست.
۶ ماه و ۱۰ روز حبس درانتظار زهرا محمدی
عبدالهی درباره پرونده زهرا محمدی به رویداد۲۴ می‌گوید: خانم محمدی رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی اجتماعی نوژین بود که در چارچوب قوانین مجوز فعالیت گرفته و اداره اطلاعات و نهادهای ذیربط هم در جریان وجود و فعالیت این انجمن قرار داشتند. حوزه فعالیت این انجمن استان کردستان با تاکید بر تدریس زبان کردی بود. خانم محمدی ابتدا به عنوان یک عضو در این انجمن فعالیت می‌کرد، اما با گذشت ۱۰ سال از فعالیت او در این انجمن و طی یکی، دوسال اخیر به عنوان رئیس هیات مدیره انجمن انتخاب شد و فعالیت‌هایش را ادامه داد.
این وکیل دادگستری یادآوری می‌کند: اولین بار سال گذشته بود که از سوی سازمان اطلاعات سپاه به خانه خانم محمدی رفته و او را به همراه تعدادی از مدرسان انجمن که در منزلش حضور داشتند بازداشت می‌کنند در آن زمان اتهامی که عنوان شد ارتباط این افراد با احزاب کُرد مخالف نظام بود. اما بعد از حدود ۲ هفته سپاه به این نتیجه می‌رسد که این افراد مرتکب عمل خلاف قانونی نشده‌اند. در گزارش کارشناسی پرونده نیز اعلام می‌شود که این افراد با هیچ حزبی در ارتباط نبوده و چنین مساله‌ای برای ما محرز نشده است.
وی اضافه می‌کند: در همین اثنا اداره اطلاعات به پرونده زهرا محمدی ورود کرده و عنوان می‌کند که ارتباط این افراد با احزاب کُرد مخالف نظام برای این اداره محرز است و براین اساس خانم محمدی همچنان در بازداشت می‌ماند. ۲ نفر از این افراد بعد از مدتی آزاد می‌شوند، اما خانم محمدی ۶ ماه و ۱۰ روز در بازداشت به سر برده و در نهایت با وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی آزاد می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه تاکید گزارش‌های ارسال شده به دادگاه بیشتر بر فعالیت‌های غیرقانونی انجمن نوژین متمرکز بودند، توضیح می‌دهد: آن‌ها معتقد بودند که این انجمن در لفافه با احزاب مخالف نظام همکاری می‌کند و اقدامات بر ضد امنیت ملی را در دستور کار خود قرار داده است به عبارت دیگر گزارش اداره اطلاعات مبنی بر عضویت انجمن و خانم محمدی در احزاب کرد مخالف نظام، تبلیغ علیه نظام و تشکیل گروه با هدف برهم زدن امنیت ملی بود.
درخواست تجدید نظر برای زهرا/ هیچ مدرکی برای اثبات اتهام وجود ندارد
وی با اشاره به حکم محکومیت ایشان مستند به ماده و ۴۹۹ و ۴۹۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات که مقرر می‌کند اگر افراد موضوع این ماده محارب محسوب نشوند ۲ تا ۱۰ سال حبس در انتظارشان است، اضافه می‌کند: متاسفانه خانم محمدی نیز متهم به تشکیل گروه با هدف برهم زدن امنیت ملی شده و با این فرض که ایشان رهبری گروه مدنظر را در اختیار دارند برایشان اشد مجازات یعنی ۱۰ سال حبس در نظر گرفته شده است. این حکم روز ۲۴ تیر به بنده ابلاغ شد و ما تا ۲۰ روز فرصت داریم که به حکم صادره اعتراض و درخواست تجدیدنظر کنیم.
این وکیل دادگستری اظهار می‌کند: تمام پیام‌ها، تماس‌ها، نوشته‌ها و مدارک و مستندات را بررسی کرده و به دنبال سرنخی گشتم که بتواند مستندی قابل اعتنا و محکمه‌پسند در جهت وجود چنین تشکل یا هر اتهام دیگری باشد که منتهی به محکومیت خانم محمدی شود، اما به چنین موردی برخورد نکردم. به بیان دیگر از نظر من به عنوان یک وکیل هیچیک از مدارک ارائه شده علیه ایشان مستندی قانونی برای صدور چنین حکمی نبود.
وی می‌گوید: با توجه به فقدان مدارک برای اثبات اتهام خانم محمدی من حدس می‌زدم که به دلیل وجود حساسیت‌های خاص (نه اقدامات غیرقانونی) روی این انجمن، حداکثر نوژین بسته و خانم محمدی هم با توجه به بازداشت ۶ ماهه‌ای که تحمل کردند نهایتا به ۶ ماه حبس محکوم شوند، اما به هیچ عنوان انتظار حکم ۱۰ سال حبس را نداشتم.
موارد اتهامی برای زهرا محمدی
این وکیل دادگستری توضیح می‌دهد: از نظر دادگاه نوع پوشش خانم محمدی و اعضای انجمن در برخی موارد از جمله استفاده از جامانه (روسری کُردی) یا به تن کردن لباس کردی مردانه به رنگ خاکستری می‌تواند اماره‌ای از عضویت این افراد در احزاب کرد مخالف ایران باشد. من از دادگاه خواستم که نام تشکل ایجاد شده توسط موکلم و نام افرادی که در این تشکل عضویت دارند و نیز فعالیت آن را برای ما توضیح دهند. اما هیچیک از این موارد در پرونده ایشان نیست. بالاخره باید مدارکی وجود داشته باشد که نشان دهد تشکلی علیه امنیت ملی ایجاد شده، اما من تا کنون مدرکی دال بر این موضوع ندیده‌ام.
او با تاکید براینکه من بیش از ۱۰ سال است که انجمن نوژین و اعضای آن را می‌شناسم، بیان می‌کند: این افراد به شدت به کار تدریس خود معتقد هستند. من همواره به آن‌ها توصیه می‌کردم به هیچ عنوان با جریان‌های سیاسی داخلی و خارجی ارتباط نداشته باشند، زیرا شما فعال فرهنگی هستید و این افراد هم همواره عملکردشان براساس اقدامات فرهنگی بوده است نه سیاسی.
خواندن شعر شاملو یکی از موارد اتهامی!
این حقوقدان با بیان اینکه یکی از اتهامات خانم محمدی عضویت در دو حزب کومله و دموکرات بود، تصریح می‌کند: من در دادگاه عنوان کردم در هیچ کجای جهان یک فرد نمی‌تواند همزمان عضو دو حرب متفاوت باشد. مگر می‌شود که هم اصطلاح‌طلب بود و هم اصولگرا، هم جمهوری‌خواه بود و هم دموکرات؟ حال چگونه موکل من می‌تواند همزمان عضو دو حزب متفاوت باشد جای تعجب است.
وی با اشاره به اینکه سال‌هاست که اشعار احمد شاملو به زبان کُردی ترجمه شده است، اضافه می‌کند: یکی دیگر از موارد اتهامی زهرا محمدی و انجمن نوژین نگارش یکی از اشعار شاملو (از رنجی خسته‌ام که از آن من نیست) بوده است و این شعر را مصداق تجزیه‌طلبی عنوان کرده‌اند. این درحالی است که همه ما کُردها سال‌هاست که با این شعر ترجمه شده آشناییم و بین این شعر و تجزیه‌طلبی هیچ ارتباطی وجود ندارد. برای من جای تعجب دارد که نگارش یک شعر ترجمه شده را دلیلی بر تجزیه‌طلبی بدانند.
این وکیل دادگستری اظهار می‌کند: حکم خانم محمدی قطعی نیست و نسبت به آن تجدیدنظر خواهی می‌کنیم، زیرا معتقدم این حکم نه تنها مبتنی بر عدالت و قانون نبوده است که به زعم من حتی مصلحت‌گرایانه نیز نبوده است.
تایید آموزش زبان محلی در قانون اساسی
وی عنوان می‌کند: یکی از مستنداتی که علیه موکل من به دادگاه ارائه شده بود برگه‌ای بود که در آن الفاظ و لغاتی به کار برده شده بود که به گفته آن‌ها علامت تجزیه‌طلبی بود. من گفتم که اولا این لغات ایراد املایی دارند که یک معلم زبان کُردی محال است که به نوشتن زبان کردی مسلط نباشد. دوم اینکه باید این برگه را به کارشناس خط بدهید که این کار انجام نشد. همچنین عکسی از این برگه گرفته شده بود که روی کلاس به تخته وایت‌برد چسبیده است؛ این درحالی بود که نه آن کلاس و نه آن تخته هیچیک متعلق به انجمن نبودند.
عبدالهی با اشاره به اصل ۱۵ قانون اساسی می‌گوید: بر اساس این اصل استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است. این به آن معناست که افرادی که زبان غیرفارسی دارند مانند کُردها، آذری‌ها، بلوچ‌ها، عرب‌ها می‌توانند زبان مادری خود را آموزش ببینند؛ که در این چارچوب هم اقدامات خانم محمدی و انجمن نوژین برای آموزش زبان کردی کاملا قانونی بوده است.
وی خاطرنشان می‌کند: حتی اگر خانم محمدی موکل من نبود و پرونده را صرفا برای مطالعه به من می‌دادند به طور قطع اعتقاد به برائت ایشان داشتم، زیرا هیچیک از موارد اتهامی مدارک قابل استنادی که سبب گرفتن آزادی به عنوان حق اولیه افراد باشد در این پرونده وجود ندارد.