رویداد۲۴ سفر روز سه شنبه مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق، به ایران از جهت‌های گوناگون حائز اهمیت است. این سفر در بحبوحه تلاش‌های دو کشور برای بازتنظیم مناسبات فی‌مابین انجام شد.
کاظمی در سفری دو روزه و در رأس یک هئیت بلندپایه اقتصادی و سیاسی وارد تهران شد. نحوه استقبال از او و همچنین برنامه دیدار‌ها و گفتگو‌های وی، بیانگر سفر متفاوت وی به ایران است.
آنچه درباره سفر کاظمی توجه‌ها را بیش از همه جلب کرده، دیدار وی با رهبری انقلاب است که به نوبه خود بیانگر حساسیت و اهمیت ویژه سفر نخست وزیر عراق است. به دلیل شیوع بیماری کرونا، دیدار‌های حضوری رهبری به شدت محدود شد. در پنج ماه گذشته، رهبر انقلاب با هیچ مقام بلندپایه خارجی دیدار نداشته‌اند. اما حالا با وجود اینکه بیماری کرونا در ایران و عراق جولان می‌کند، تصمیم گرفتند با نخست وزیر عراق دیدار کنند.
افزون بر این، سفر کاظمی از منظر توسعه روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و عراق بسیار حائز اهمیت است. وزرای خارجه، نفت، برق، دارایی، دفاع، بهداشت و مشاور امنیت ملی، کاظمی را در این سفر همراهی می‌کنند. این وزرا با همتایان ایرانی دیدار کردند. حسن روحانی، بعد از دیدار با کاظمی اعلام کرده که تهران و بغداد برای افزایش تبادل تجاری به ۲۰ میلیارد دلار تمایل دارند. تبادل فعلی ایران و عراق حدودا ۱۲ میلیارد دلار است.
کاظمی در بدو ورود به تهران در فرودگاه مهرآباد از سوی رضا اردکانیان، وزیر نیروی ایران، مورد استقبال قرار گرفت. انتخاب اردکادنیان برای استقبال از نخست وزیر عراق، می‌تواند متضمن پیام‌های خاصی باشد. عراق در حوزه انرژی، خصوصا واردات برق و گاز، تاحدودی به ایران متکی است. اما دولت آمریکا، آن را برای قطع وابستگی به ایران تحت فشار قرار داده است. آمریکا به عراق معافیت‌های محدود تحریمی داده، اما تمدید دوباره این معافیت‌ها هنوز معلوم نیست.
آمریکا به عراق فشار می‌آورد تا به جای ایران، از کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس مانند عربستان و کویت برق وارد کند. مقامات عراق با این دو کشور گفتگو‌هایی در خصوص اتصال شبکه برق عراق به کویت و عربستان انجام می‌دهند، اما این گفتگو‌ها هنوز به نتایج ملموسی نرسیده اند.
از این رو، ایران سعی می‌کند با ارائه مشوق‌ها و تعمیق همکاری‌ها دوجانبه، از تمایل بیشتر عراق به واردات برق از سایر رقبا جلوگیری کند. به نظر می‌رسد انتخاب اردکانیان برای استقبال از کاظمی، حاوی پیام‌هایی در همین زمینه است.
اما پیام‌های سفر کاظمی به مسائل اقتصادی و تجاری محدود نمی‌شود. بلکه از نظر سیاسی نیز این سفر مهم است. اهمیت آن در این است که کاظمی اولین نخست وزیر عراق است که در اولین سفر خارجی خود به ایران می‌آید. حتی نخست وزیرانی مانند نوری مالکی و عادل عبدالمهدی، که در مقایسه با سایر نخست وزیران عراق به ایران نزدیکی بیشتری داشتند، در اولین سفر خارجی خود به ایران نیامده بودند. ایاد علاوی، اولین نخست وزیر عراق بعد از اشغال عراق، به آمریکا سفر کرد. ابراهیم الجعفری نیز در اولین سفر خارجی خود به ترکیه رفت. نوری مالکی نیز که دو بار نخست وزیر عراق شد، در اولین دوره نخست وزیری به اردن و در دوره دوم به آمریکا سفر کرد. اولین سفر خارجی حیدر عبادی در مقام نخست وزیری به عربستان بود. عادل عبدالمهدی نیز در اولین سفر خارجی خود به مصر رفته بود.
البته کاظمی هم قرار نبود در اولین سفر خارجی خود به ایران بیاید، اما به هر حال، او حالا در اولین سفر خارجی خود به تهران می‌آید.
طبق برنامه قبلی، کاظمی قرار بود به عربستان سفر کند و سپس به ایران بیاید. اما به دلیل بستری شدن ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، این سفر به زمان دیگری موکول شد.
روز یکشنبه، یعنی یک روز قبل از سفر لغوشده کاظمی به ریاض، محمدجواد ظریف به عراق سفر کرد و تقریبا با همه سران سیاسی و نظامی این کشور گفتگو‌هایی انجام داد. غضنفر البطیخ، از سران ائتلاف پارلمانی الفتح عراق، طی گفتگویی با خبرگزاری عراقی شفق نیوز، مدعی شد که یکی از اهداف سفر ظریف، انتقال پیام ایران به عربستان از طریق عراق است. البطیخ گفت: «سفر [ظریف به عراق]با هدف ارسال این پیام به کشور‌های خلیج [فارس]، خصوصا عربستان، انجام شد که ایران با وساطت عراق آماده رسیدن به تفاهماتی است. عراق پتانسیل ایفای این نقش را دارد و به نفع عراق نیست که وارد محوری علیه محور دیگر شود.»
بیشتر بخوانید: کلید صلح ایران و عربستان در دست نخست‌وزیر عراق است؟
یک روزنامه نزدیک به عربستان، از قول منابع دیپلماتیک در بغداد، رایزنی ظریف درباره مناسبات ایران و عربستان در بغداد را تایید کرد. روزنامه العرب، چاپ لندن، از قول این منابع مدعی شد که ظریف از کاظمی سه درخواست مطرح کرده است. در خواست اول این است که عراق برای تنشزدایی میان ایران و آمریکا و همچنین اقناع آمریکا به کاهش تحریم‌ها علیه ایران تلاش کند.
درخواست دوم این است که کاظمی میان ایران و عربستان یک "وساطت واقعی" برای حل و فصل اختلافات در منطقه انجام دهد. درخواست سوم نیز این است که عراق محدودیت‌ها در گذرگاه‌ها با ایران را کاهش دهد و ورود کالا‌های ایرانی را تسهیل کند.