رویداد۲۴ زمانی که پندمی کرونا به پایان برسد، مردم بار دیگر به تکاپو میافتند و در سراسر کره زمین به دنبال فرصتهای شغلی، تحصیلی و زندگی بهتر میگردند. اما به زعم نشریه فارین افرز این مقاصد ممکن است برای همیشه در جهان تغییر کند.
فارین افرز در گزارشی به شیفت جغرافیایی سرزمین فرصت ها از غرب به شرق اشاره کرده است. در یادداشت این نشریه آمده؛ «زندگی در بعضی از کشورها از جمله آمریکا دیگر هرگز بعد از کرونا مانند قبل نخواهد شد. مهاجران بعد از این دوران سعی میکنند مقاصدی را انتخاب کنند که ثبات و امنیت بیشتری برای خود و خانواده هایشان فراهم کند.
واکنش آمریکا به بحران کرونا در واقع منجر به از دست رفتن فرصتهای مهاجرتی شده است، اما همزمان برخی کشورها از این فرصت به نفع خودشان استفاده کردهاند. ژاپن یکی از این کشورهاست که توانسته ثبات و امنیت نسبی برقرار کرده و نرخ بیکاری اش را پایین نگه دارد (حتی در این شرایط نیاز به جذب کارگر دارد). این کشور دانشگاههای فوق العادهای دارد که میتواند دانشجویان را از پرداخت هزینههای گزاف در غرب منصرف کند.
ژاپن همواره به عنوان یک کشور همگون شناخته شده، اما بعد از پندمی کرونا احتمال تکثر و حضور اتباع کشورهای دیگر در این کشور بیشتر خواهد شد. این تغییرات منجر به بازسازی جامغه ژاپن خواهد شد و درک سمتی از هویت ملی ژاپن را به چالش خواهد کشید. اما این تغییرات برای ژاپن که میخواهد به یک قدرت بین المللی تبدیل شود ضروری است.
ژاپن؛ سرزمین جدید فرصتها
برخلاف بسیاری از کشورهای صنعتی ثروتمند در جهان، ژاپن کشوری با جمعیت مهاجر کم است. تنها دو درصد از جمعیت ۱۲۶ میلیونی ژاپن خارجی اند و از سال ۱۹۸۰ تا کنون تنها ۴۴۰ هزار مهاجر موفق به دریافت تابعیت این کشور شده اند. بحران کرونا ژاپن را مجبور به سخت گیزی بیشتر در حوزه مهاجرتی کرد. این کشور عملا ورود بلند مدت خارجیها به ژاپن را ممنوع کرد.
دولت ژاپن در سالهای اخیر مدل جدیدی از ویزا را ایجاد کرده که قوانین ساده تری نسبت به دیگر انواع ویزا دارد و به آنها اجازه میدهد از کارگران و دانشجویان خارجی بیشتری برای حضوردر ژاپن دعوت به عمل بیاورند. در ۵ سال گذشته قبل از بحران کرونا، تعداد اتباع خارجی مقیم ژاپن ۳۱ درصد افزایش داشته. این کشور در مسیر جذب مهاجر بیشتر بعد از پندمی کرونا حرکت میکند. این مهاجرتها میتواند شغلی یا تحصیلی باشد.
علی رغم رکود اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری در جهان، بازار کار ژاپن همچنان قوی است. نرخ بیکاری این کشور در پایان ماه میبه ۲.۹ درصد رسید که نسبت به ماه قبل رشد کمی داشته و هیچ نسبتی با نرخ بیکاری در دیگر کشورهای صنعتی از قبیل فرانسه (با نرخ بیکاری ۸.۱ درصد) و آمریکا (۱۳.۳ درصد) ندارد.
نرخ فرصتهای شغلی در ژاپن در ماه می ۱.۲ بوده است یعنی در ژاپن ۱.۲ شغل به ازای هر متقاضی وجود دارد. این عدد از سال گذشته با نرخ ۱.۶ کمتر بوده، اما هنوز نشان دهنده وجود مشاغل خالی در ژاپن است.
این نرخها در واقع به یک مشکل اساسی در ژاپن اشاره دارد:بحران دموگرافیک در این گشور منجر به کمبود شدیدکارگر شده است. جمعیت ژاپن در سال ۲۰۰۵ کاهش شدید داشت و تا ۲۰۱۱ شیب کاهشی ادامه داشت. نیروی کار نیز به سرعت کاهش پیداکرد. در ۲۰۱۹ بیش از ۲۸ درصد جمعیت ژاپن بالای ۶۵ سال سن داشتند وتنها ۶۰ درصد از ساکنان ژاپن بین ۱۵ تا ۶۴ ساله بودند.
کمبود نیروی کار در این کشور بیشترین میزان در بین کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی است و پیش بینی میشود که این کمبود نیروی کار در سال ۲۰۳۰ به ۶.۴ میلیون نفر برسد.
بحران کرونا به رکود اقتصادی برای چند سال دامن زده در نتیجه ژاپن نیازمند نیروی کار ماهر و کم سواد برای پر کردن این خلا است.
از زمان رکود بزرگ سال ۲۰۰۸ تا کنون کمپانیهای ژاپنی بخش اعظم سودشان را برای زمانهای سخت نگه داشته اند به جای اینکه آن بین سرمایه گذاران و حقوق کارمندان تقسیم کنند. در پایان ماه مارس، کمپانیهای ژاپنی گزارشی از منابع پول نقدشان منتشر کردند که چیزی بالغ بر ۲۸۳ تریلیون ین معادل ۲.۶۵ هزار میلیارد دلار بود.
با ورود پندمی کرونا این کمپانیها سراغ منابع نقدی شان رفتند تا نیروی کارشان را نگه دارند. البته این منابع مالی بی پایان نیست. اگر بحران بخواهد طولانی شود، کمپانی هایژاپنی هم به تدریج جیبشان خالی خواهد شد. اما محافظه کاری شدید آنها در وضعیت بحران آنها را نجات داده است.
مقصد مهاجرت تحصیلی در پساکرونا
علاوه بر مهاجرتهای کاری، ژاپن به سرعت به یکی از مقاصد مطلوب برای دانشجویان بین المللی به ویژه چینی و دیگر کشورهای آسیای شرقی تبدیل میشود. ژاپن از دهه ۱۹۸۰ دانشجویانی را جذب سیستم آموزشی خوکرده، اما سلطه زبان انگلیسی، دانشگاههای آمریکای شمالی و اروپا را مطلوبتر کرده است.
بیشتر دانشجویان چینی حتی ترجیح میدهند در انگلیس یا آمریکا تحصیل کنند تا ژاپن، اما ویروس کرونا این گرایش را هم تغییر خواهد داد.
بیشتر دانشجویان خارجی در دانشگاههای آمریکایی، چینی اند. کارشناسان معتقدند با سبیاستهای ضد مهاجرتی و ضد چینی ترامپ، به زودی گرایش دانشجویان چینی و خارجی به آمریکا کم میشود. از طرفی خانوادهها ترجیح میدهند فرزندانشان فواصل کمتر جغرافیایی را برای تحصیل انتخاب کنند. در نتیجه ژاپن یک گزینه جایگزین خوب برای داشنجویان آسیایی و چینی است. بسیاری از دانشگاههای ژاپن در زمره بهترین دانشگاههای جهانند و هزینه شهریه در این دانشگاها نسبت به بسیاری از دانشگاههای آمریکایی و بریتانیایی پایینتر است. از طرفی برخی دانشگاههای ژاپنی کورسهایی را به انگلیسی ارائه میکنند.
از سوی دیگر دانشگاههای ژاپن ارتباط نزدیکی با صنعت دارند و مشاغل صنعتی خوبی برای فارغ التحصیلان در نظر گرفته اند. در پنج سال اخیر از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، تعداد دانشجویان خارجی در ژاپن ۴۰ درصد نسبت به قبل بیشتر شده و از ۲۵۰ هزار نفر به ۳۵۰ هزار نفر رسیده است.
بر اساس آمارهای ساختار آموزشی ژاپن بین آپریل ۲۰۱۸ تا مارس ۲۰۱۹، ۳۵ درصد از این جمعیت موفق به اشتغال در این کشور شده اند و ۳۰ درصد مابقی نیز به تحصیل شان در این کشور ادامه داده اند.