حمله نظامی عراق به کویت به فرماندهی صدام

با پایان جنگ ایران و عراق، هنوز منطقه درگیر تنش‌های گاه و بیگاه بود. صدام حسین که در جریان جنگ ایران، حمایت آمریکا و سایر هم‌پیمانان را با خود داشت، این بار به کویت حمله کرد. بهانه صدام این بود که کویت منابع نفتی عراق در منطقه بیابانی میان دو کشور را به سرقت می‌برد. عراق همچنین کویت را به تعرض به مرزهای کشورش متهم کرد و با همین دو دلیل حمله‌ای سخت علیه کویت ترتیب داد.

عراق در حالی نیروهای خود را به کویت فرستاد که این کشور آماده دفاع نبود و در همین شرایط نیروهای عراقی با اتوبوس خاک کویت را تصرف کردند.

مدتی پیش از آنکه جنگ ایران و عراق پایان یابد، محسن رضایی نامه‌ای به آیت الله هاشمی نوشت و در آن تاکید کرد که تجهیزات نظامی برای ادامه جنگ وجود ندارد. هرچند در آن مقطع ایران به شدت مشکل خورده بود و ناچار به جنگ پایان داد اما برای عراق وضعیت به گونه‌ای دیگر بود و به لطف حمایت‌های بی دریغ غرب، هم تجهیزات در اختیار داشت و هم تجربه کافی از جنگ به دست آورده بود، به همین دلیل بود که یکسال پس از پایان جنگ با ایران، برای جبران ضعف‌های اقتصادی به کویت حمله کرد. عراق در آن زمان حدود ۷۵ میلیارد دلار بدهی جنگی داشت و در همان دوره کویت یکی از کشورهای ثروتمند منطقه بود و اصطلاح «وضع فلانی کویت است» نیز میان همه رایج بود که اشاره‌ای به ثروت بیکران این کشور بود.

یکی از افسر بازنشسته ارتش کویت در توضیح شرایط این حمله نظامی به میدل ایست آی گفته «برنامه‌ریزی عراق برای حمله به کویت شامل دو نقشه اصلی بود؛ اول اینکه اگر کویت آمادگی مقابله با این هجوم را داشت، عراق نوار مرزی و برخی از میدان‌های نفتی این کشور را تحت سیطره خود در می‌‌آورد و درباره آنها با کویت به مذاکره می‌نشست. دوم اینکه اگر کویت برای مقابله با این هجوم آمادگی لازم را نداشت سراسر خاک این کشور توسط نیروهای عراقی اشغال می‌شد. آماده نبودن نیروهای نظامی کویت منجر به نفوذ همه جانبه عراق به تمام مناطق این کشور شد در حالی که ارتش مدافع نتوانست پاسخ مناسبی به این حمله بدهد.»

به گزارش رویداد۲۴ در همین شرایط امیران کویت و حتی «شیخ جابر احمد الصباح» امیر این کشور به عربستان گریختند و هرچند حمله عراق همه‌جانبه بود و صدام دولت موقت نیز تشکیل داد، اما مشکل اساسی این بود که این بار حمایت‌های قبلی وجود نداشت و شورای امنیت به سرعت علیه عراق اخطار صادر کرد که البته صدام آن را نپذیرفت.

در تاریخ کشور‌های عرب، معمولا اینگونه بوده که دولت‌های آن‌ها از یکدیگر حمایت کرده‌اند بنابراین حمله یک دولت عرب به دولت عرب دیگر برای اعراب بسیار شوکه کننده بود.

 

چهار روز پس از حمله عراق، نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل برگزار شد و یک روز پس از این نشست نیز آمریکا برای مقابله با عراق نیرو‌هایش به مرز‌های مشترک کویت و عربستان اعزام کرد، با این حال صدام متوقف نشد و در اقدام بعدی نام کویت را «کاظمه» گذاشت و آن را بخشی از خاک عراق معرفی کرد که اکنون به میهن اصلی خود بازگشته است. عراق یکبار این اقدام را در جنگ با ایران انجام داده بود و نام خرمشهر را «محمره» گذاشت و آن را بخشی از خاک عراق معرفی کرده بود.

با حضور نیرو‌های آمریکایی در منطقه، عراق شرط جدیدی گذاشت و گفت و اعلام کرد اسرائیل باید از مناطق اشغال‌شده عقب‌نشینی کند تا او نیز از کویت بیرون برود. این یعنی عراق شرایطی را پیش آورده بود که دو متحد اصلی آمریکا در منطقه (عربستان و اسرائیل) را تحت فشار قرار بگیرند و طبیعتا این پیام مناسبی برای آمریکا نبود. نتیجه تصمیم صدام این بود که آمریکا دست به محاصره دریایی عراق بزند. یکماه بعد در نوامبر، آمریکا و ۳۷ کشور دیگر در قالب نیرو‌های ناتو، حدود ۷۵۰ هزار نیرو به منطقه اعزام کردند و چند روز بعد در عملیاتی به نام «طوفان صحرا» ناتو مناطق مهمی از عراق را بمباران کردند. این به آن معنا بود که نفت کویت و عربستان تا چه اندازه برای آن‌ها اهمیت دارد.

عراق البته این حمله را بی‌پاسخ نگذاشت و «ریاض» و «حفر الباطن» و بخشی از اسرائیل را بمباران کرد و سپس ۱۱ میلیون بشکه نفت کویت را به خلیج فارس ریخت تا منابع این کشور را نابود کند.

از آن سو البته حملات آمریکا و نیرو‌های ناتو آنقدر در عراق ادامه یافت که عاقبت صدام ناچار به عقب‌نشینی شد و بالاخره جنگ خلیج فارس پایان یافت و «جرج بوش پدر» رئیس ­جمهور آمریکا در ۲۷ فوریه ۱۹۹۱ میلادی (۸ اسفند ۱۳۶۹) پایان جنگ و آزادی کویت را به طور رسمی اعلام کرد.

حمله عراق به کویت و در پی آن حمله ۳۷ کشور به عراق، نشان داد که جنگ اساسا یک فعالیت اقتصادی است. عراق درگیری‌های قومیتی فراوانی داشت و یک جنگ همه‌جانبه و به دست آوردن غنیمت‌های بی‌شمار از کشوری مانند کویت می‌توانست بسیاری از تنش‌های داخلی (سنی و شیعه/ عرب و کرد) را پایان دهد، با این حال محاسبات اقتصادی و توسعه‌طلبانه صدام حسین آنگونه که او تصور می‌کرد، پیش نرفت.

آمریکا که تا یکسال پیش از عراق حمایت می‌کرد، این بار منافعی دیگر داشت. نکته جالب این بود که آمریکا نیاز به توجیهی برای این دخالت بود و برای توجیه شرارت صدام و حمله خود به عراق در مستند‌هایی که می‌ساخت، از تصاویر بمباران شیمیایی عراق در ایران استفاده می‌کرد تا لزوم حمله به عراق و دفاع از کویت را نشان بدهد. محمد قائد در کتاب «ظلم، جهل برزخیان زمین» در تشریح اقتصادی بودن جنگ به همین نکته اشاره کرده و نوشته آمریکا در حالی تصاویر بمباران شیمایی عراق در ایران را در سال ۱۳۶۹ منتشر می‌کرد که تا یکی دو سال پیش (دوره جنگ ایران و عراق) تمایلی نداشت این تصاویر منتشر شوند.

 

تصاویر تاریخی بیشتری از حمله نظامی عراق به کویت و همچنین حمله نیروهای ناتو به نیروهای عراقی را در آلبوم زیر ببینید.