رویداد۲۴ رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به حملات آمریکا طی دو سال و نیم گذشته برای متلاشی کردن اقتصاد کشور گفت: ایستادگی که بانک مرکزی در مقابل این حمله انجام داد بسیار تعیین کننده و در طول تاریخ کشور بی سابقه بود و امروز به عنوان رئیس کل بانک مرکزی با خوشحالی اعلام می‌کنم، آثار این مقاومت از مردادماه در اقتصاد کشور خود را نشان داده است.
دکتر عبدالناصر همتی که در گفت و گویی تلویزیونی با موضوع "از سیاست‌های ثبات بازار ارز تاکنترل نقدینگی و تورم " شرکت کرده بود، افزود: طی دو سال و نیم گذشته ما شاهد حمله دولت آمریکا به اقتصاد کشور با هدف متلاشی کردن اقتصاد کشور بودیم که خوشبختانه با مقاومت مردم و هدایت‌های مقام معظم رهبری و تلاش‌هایی که مردم انجام دادند آن‌ها به اهدافشان نرسیدند.
بیشتر بخوانید: برای کاهش قیمت‌ها تلاش می‌کنیم/ دولت بورس را رها نمی‌کند
وی با اشاره به تلاش آمریکا در سه مقطع مختلف برای افزایش انتظارات تورمی در جامعه ایجاد فضای هجوم مردم به بازار‌های مختلف، افزود: ایستادگی که بانک مرکزی در حمایت از ثبات اقتصادی و بازار‌های داخلی، در مقابل این حمله انجام داد، بسیار تعیین کننده و در طول تاریخ کشور بی سابقه بود و امروز به عنوان رئیس کل بانک مرکزی با خوشحالی اعلام می‌کنم شاخص‌های اقتصادی در بازار پول و نقدینگی نشان می‌دهد آثار این مقاومت از مردادماه در اقتصاد کشور خود را نشان داده است.
همتی در ادامه به ارتباط مستقیم خود با مردم از طریق شبکه‌های اجتماعی پرداخت و گفت: شرایط کشور ما و بانک مرکزی ما شرایط خاصی هست به همین دلیل حتما ما باید با مردم صحبت کنیم و به همین دلیل این ارتباط را برقرار ساخته ایم. خوشبختانه در این مدت با همکاری خوب همکارانمان در بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور، فعالیت‌های خوبی ببرای حل مشکلات اقتصادی انجام شده و اینکه شاهد لطف و محبت مقام معظم رهبری در این مدت بوده ایم باعث امتنان خاطر است. مطمئن هستم بدون حمایت ایشان نمی‌توانیم برنامه‌های حساس و سختی را که پیش رو داریم را عملی سازیم. همانطور که در دو سال گذشته مسئولیت بنده نیز همواره حمایت‌ها و پشتیبانی‌های ایشان باعث شد تا بتوانیم کار‌ها را با قدرت پیش ببریم و در مقابل کسانی که می‌خواهند ثبات اقتصاد و بازار پول و ارز را از بین ببرند ایستادگی کنیم.
همتی در ادامه با اشاره به اقدامات بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول ملی، ادامه داد: حفظ ارزش پول ملی به تولید ملی و همچنین رشد اقتصادی کشور که اولویت اول را دارد بر می‌گردد. در کنار این موارد گسترش صادرات و کنترل واردات هم به تقویت پول ملی کمک می‌کند.
وی افزود: ما این موارد را در چارچوب تورم می‌بینیم، به عبارتی اگر ما نتوانیم تورم و نقدینگی را کنترل کنیم، قطعا نمی‌توانیم پول ملی را کنترل کنیم. تورم هم می‌تواند به بازار ارز آسیب برساند و پول ملی را در مقابل پول خارجی بی ارزش کند و هم می‌تواند موجب فعالیت‌های سفته بازانه و فعالیت‌های غیرمولد بشود. در همین راستا تدوین سیاست‌های کنترل تورم بر عهده بانک مرکزی است که با توجه به توان کارشناسی خود آن را انجام می‌دهد.
همتی در حوزه اصلاح نظام بانکی هم خاطرنشان کرد: اصلاح نظام بانکی کار بسیار پیچیده و بلند مدتی است. در طول سال‌های گذشته شاهد بانک‌های ناترازی از لحاظ مالی بودیم که بخش زیادی از التهابات و نقدینگی کنترل نشده‌ای که ایجاد شده است، ناشی از همین ناترازی‌ها بوده است؛ بنابراین این اصلاح به صورت جدی مورد هدف ما قرار گرفته است.
وی افزود: ما در بانک مرکزی در ابتدا موسسات مالی غیرمجاز که در دولت یازدهم اقدامات خوبی برای جمع کردن آن شروع شده بود را ادامه دادیم و میتوانم بگویم ۹۹.۸ درصد سپرده گذارانی که درگیر آن موسسات بوده اند، تعیین تکلیف شده اند. علاوه بر آن بانک‌های ناترازی هم داشتیم که نیاز به سرپرستی داشته‌اند که ما با هماهنگی و مجوز‌هایی که از شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا اخذ کرده ایم، این موسسات را تحت سرپرستی قرار دادیم. از سوی دیگر مدیران بعضی بانک‌ها که با تخلفاتشان ثبات بازار را تحت تاثر قرار می‌دادند را نیز تغییر دادیم.
رئیس شورای پول و اعتبار امهال تسهیلات بانکی را دیگر اقدام بانک مرکزی برای اصلاح نظام بانکی کشور دانست و گفت: این اقدام به شیوه‌ای که هماهنگی میان بانک‌ها برقرار باشد و مبانی شرعی هم رعایت شود در شورای پول و اعتبار تصویب شده است و در حال انجام است.
همتی در ادامه به ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه پرداخت و گفت: با فرمان مقام معظم رهبری ادغام بانک‌های وابسته به نیرو‌های مسلح را هم شروع کردیم که کار بسیار پیچیده و سختی است. این ادغام تا امروز در دو بانک کاملا عملیاتی شده است و در سه بانک دیگر اقدامات رسمی انجام گرفته، اما همچنان برخی بحث‌های عملیاتی همچنان باقی مانده است.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه سخنان خود به آرامش سیستم بانکی در دوسال گذشته اشاره کرفت و تصریح کرد: این وضعیت نتیجه کار‌های مهمی است که در این دوره انجام شده است و امیدوارم بتوانیم این ثبات را ادامه داده تا بعد از ثبات در بازار پول شاهد ثبات در سایر بازار‌ها هم باشیم.
طرح نمایندگان مجلس برای اصلاح نظام بانکی، موضوع دیگری بود که همتی به آن پرداخت و تاکید کرد: در این طرح هم ساختار بانک مرکزی و هم سیستم بانکداری در حال اصلاح است. البته این طرح اگر در هماهنگی میان دولت و مجلس پیش برود می‌تواند در آینده تحولاتی را در نظام بانکی ایجاد کند. اما توجه داشته باشیم که اگر همین اقداماتی که در چند سال اخیر انجام شده است نیز به درستی پیش برود، مانند اجرای ضوابط مربوط به مالکیت بانک‌ها که از ابتدای امسال اجرایی شده با جدیت انجام گیرد، آثارش مثبتش را در آینده درک خواهیم کرد.
رئیس کل بانک مرکزی اقتصاد ایران را بانک محور توصیف کرد و ادامه داد: اگر می‌خواهیم اقتصاد ما متحول شود، باید سیستم بانکی ما محکم بشود تا بانک‌های باثبات، مستحکم و سالمی برای ارائه خدمات در بازار مالی داشته باشیم.
ابهامات پیرامون پرداخت ودیعه مستاجران در حالی که دولت با کسری بودجه همراه است، موضوع دیگری بود که همتی نسبت به آن واکنش نشان داد و تصریح کرد: ارائه این تسهیلات بر اساس پیشنهاد اختصاص ۷۵ هزار میلیارد تومان برای آسیب‌های ناشی از کرونا در ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح شد. بخشی از این مبلغ به خانوار‌ها و کسب و کار‌های آسیب دیده اختصاص پیدا کرد و از بخش باقی مانده این مبلغ ۲۰ هزار میلیارد تومان به موضوع کمک ودیعه مسکن اختصاص پیدا کرده است؛ بنابراین این تسهیلات از همان بودجه‌ای که بانک‌ها به این منظور کنار گذاشته اند تامین شده است و ربطی به دولت ندارد.
وی با تاکید بر خدمات بانک‌ها به آسیب دیدگان کرونا در گفت: به خاطر این اقدام بانک مرکزی و سیستم بانکی، در چهارماهه ابتدایی امسال شاهد رشد ۶۷ درصدی ارائه تسهیلات نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم که رکوردی بی سابقه در کشور ما است. همین تلاش‌های بی سابقه نظام بانکی توانسته آثار رکودی که کرونا در سه ماه اول سال بر کشور تحمیل کرده بود را به تدریج از میان ببرد. آمار پایان تیرماه واحد‌های صنعتی نشان می‌دهد از نظر رشد نقطه به نقطه ماهانه رشد مثبت شده است این مسئله طلیعه بخش رونق به بخش اقتصاد غیر نفتی کشور پس از دوره سه ماهه رکود در ابتدای امسال است.
کاهش نرخ سود سپرده بانک‌ها دیگر ادعایی بود که همتی آن را اشتباه دانست و افزود: بانک مرکزی در طول سه سال گذشته هیچگاه سود سپرده‌های بانکی را کاهش نداده است و آخرین تعیین نرخ سود بانکی به سال ۹۶ بر می‌گردد که نرح ۱۵ درصد برای سپرده‌های بلند مدت تعیین شده بود.
وی افزود: آن چیزی که در واقع اتفاق افتاده بود و ایجاد ابهام کرده است، این بود که چند بانک به دلیل ناترازی که داشتند، سود‌های بسیار بالایی می‌دادند و این اقدام تعادل سیستم بانکی را بر هم زده بود. به همین دلیل زمانی که بانک مرکزی، بانک‌ها را وارد سیستم هماهنگ و منظم بین بانکی کرد، عملاً این بانک‌ها مجبور شدند، سود‌های خود را تعدیل کنند.
همتی خاطرنشان کرد: این معنی نداشت که یک بانک سود سپرده ۲۷ درصد بدهد و در عین حال سود تسهیلات ۱۸ درصد ارائه کند. معلوم است این بانک در حال زیان جمع کردن و سرمایه گذاری در مکان‌های دیگر است. اقدامی که ضربه به سیستم بانکی کشور است؛ بنابراین تنها اقدام بانک مرکزی تلاش برای منضبط کردن این بانک‌ها بود که خود به خود به کاهش نرخ سود سپرده آن‌ها منجر شد.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با اشاره به کاهش نرخ سود بین بانکی در اوایل سال جاری گفت: این موضوع نیز برای برخی ایجاد ابهام کرده است و باید بگویم این مسئله نیز به این ارتباط داشت که بانک‌ها عملا در ابتدای سال ارائه تسهیلاتی نداشته و با مازاد پول مواجه شدند. در نتیجه مبادلات بین بانکی کاهش پیدا کرد و اینچنین بود که نرخ سود بین بانکی تا ۸ درصد کاهش پیدا کرد، اما در حال حاضر با اقداماتی که بانک مرکزی انجام داده، این نرخ به محدوده ۱۴-۱۵ درصد بازگشته است.
وی تاکید کرد: تنها اقدامی که ما در زمینه سود سپرده‌های بانکی انجام داده ایم افزایش یک درصدی نرخ سود از ۱۵ درصد به ۱۶ درصد بوده است که حدود یک ماه پیش انجام شد؛ بنابراین بانک مرکزی تغییر عمده‌ای در سود سپرده‌های بانکی انجام نداده است. ما ثبات اقتصاد را در ثبات نرخ سود بانکی می‌دانیم.
همتی ضمن اشاره به کانال نرخ سود بین بانکی هم افزود: در این کانال نرخ سود معاملات بین شبکه‌ها بانک‌ها و بانک مرکزی تعیین می‌شود. در گذشته سود برداشت سپرده از بانک مرکزی برای بانک‌ها در این کانال ۳۴ درصد بود که ما آن را کاهش داده به ۲۲ درصد رسانده ایم. این موضوع هم البته ربطی به سود سپرده‌های بانکی ندارد و برخی به اشتباه چنین برداشتی از آن داشتند.
رئیس کل بانک مرکزی همچین با رد شایعه خروج سرمایه‌ها از بانک‌ها گفت: ما در ماه‌های اخیر با رشد سپرده‌های بانکی مواجه هستیم. البته ممکن است نوع این سپرده‌ها تغییر کرده باشد و مثلا از بلند مدت به کوتاه مدت تبدیل شده باشد و در بازار‌هایی مانند بازار سهام وارد شده باشد؛ بنابراین باید توجه داشته باشیم که سپرده‌های بانکی کم نمی‌شود، فقط ممکن است سیالیت آن‌ها تغییر کند که اخیرا دچار افزایش میزان سیال بودن سپرده‌ها بودیم که این پدیده هم به نظر من در روز‌های اخیر کاهش پیدا کرده است.
همتی در بخش دیگری از این گفتگو به موضوع ارز‌های حاصل از صادرات پرداخت و اظهار داشت: در طول دو سال گذشته در حدود ۲۷ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات به کشور بازنگشته بود. علت عدم بازگشت این ارز‌ها هم دلایل مختلفی داشت. به عنوان مثال بسیاری از ۲۵۰ نفری که بانک مرکزی به قوه قضائیه کرده است، افراد محرومی هستند که از آن‌ها سو استفاده شده است و بعضا کارتن خواب هستند.
وی افزود: از ۶.۸ میلیارد یورویی که بانک مرکزی به قوه قضاییه معرفی کرده است، دو گروه بازداشت شده اند و این افراد مجموعه‌هایی بوده اند که کالا‌هایی را با اسم افراد محروم وارد می‌کردند. حدود ۷۰ نفر از لیست ۲۵۰ نفره به اهمین افراد وابسته بوده اند. این موضوع نشان می‌دهد حل مشکلات ارزی کشور فقط به حوزه بانک مرکزی برنمی گردد و باید تمام دستگاه‌های متولی وظایف خود را با دقت و در هماهنگی با یکدیگر انجام دهند تا دیگر شاهد این نوع سوء استفاده‌ها نباشیم.
همتی در ادامه با اذعان به بازگشت ارز از سوی بسیاری از صادرکنندگان عمده و صاحب نام گفت: علی رغم آنکه ما تنها از افرادی که بالای یک میلیون دلار تعهد ارزی دارند تقاضای بازگشت ارز کرده ایم، هنوز ۲۰ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات به کشور بازنگشته است. این افراد که از بازگشت ارز امتناع می‌ورزند یا ارز‌های خود را خارج از کشور استفاده کرده اند، یا کالا‌هایی را به صورت قاچاق وارد کشور کرده اند که این موضوع حجم عظیمی را شامل می‌شود. من تاکید می‌کنم تا قاچاق کالا به این وسعت در کشور وجود داشته باشد، بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند برای کنترل بازار ارز کاری را انجام دهد.
همتی با تکذیب ادعای برنگرداندن ارز توسط شرکت‌های دولتی گفت: لیست کامل افراد و شرکت‌های بدهکار به همراه تمامی مقادیر آن‌ها در اختیار من است که در اختیار مقامات قضایی هم قرار گرفته است و بنابراین به این فرافکنی‌ها توجه نکنید. البته در این لیست ممکن است شرکت‌های خصولتی هم وجود داشته باشد، اما بخش عمده این ۲۰ میلیارد دلار بدهی توسط پخش‌های دیگر ایجاد شده است.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به بازگشت ۲.۵ میلیارد دلار در مهلت تعیین شده تا پایان تیرماه خاطر نشان کرد: به جز آن ۲۵۰ نفری حتی یک دلار را هم باز نگردند و تولید کننده هم نبوده اند نیستند، ما در بانک مرکزی به دنبال مذاکره با سایر صادرکنندگان هستیم تا تکلیف ارز‌های خود را مشخص کنند. البته در خصوص افرادی هم که از موانع بازگشت ارز به کشور می‌گویند هم توضیح بدهم که ما خواهان بازگشت ارز به چرخه اقتصاد کشور هستیم. این معنایش الزاما بازگشت خود ارز به داخل کشور نیست و صادرکنندگان از راه‌های تحقق این امر را به خود آگاه هستند.
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به سوال دیگری درباره ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز گفت: من از ابتدا با اعطای چنین ارزی مخالف بودم و هنوز هم مخالفم، اما تابع سیاست‌های دولت هم هستم و می‌دانم دولت قصد خیر دارد و می‌خواهد کالا‌های اساسی با قیمت پایین به دست طبقات مختلف جامعه برس. خوشبختانه طی دو سال اخیر این اتفاق هم افتاده است و ممکن است در فرایند اختصاص ارز مشکلاتی وجود داشته باشد، اما اگر کالا‌های اساسی با قیمت نیمایی وارد بازار می‌شد، قیمت‌ها افزایش زیادی پیدا می‌کرد.
وی افزود: فراموش نکنیم که در سال گذشته ۱۵ میلیارد دلار ورود کالای اساسی با ارز ۴۲۰۰ انجام شده است که البته امسال این رقم خیلی کاهش پیدا کرده است. معتقدم اگر ما بتوانیم سازوکار لازم را ایجاد کنیم و مشکل توزیع را حل کنیم می‌توان ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف و ما به التفاوت آن را به صورت یارانه به طبقات پایین جامعه اختصاص دهیم.
همتی در ادامه با اشاره به شروع سیاست‌های جدید ارزی از یک ماه پیش، ادامه داد: همانطور که گفتم هدف اصلی تهاجم آمریکا به اقتصاد ایران، برهم ریختن بازار پولی ما بود و می‌خواهم بگویم اگر این روز‌ها روندی که از ابتدای تیرماه آغاز شد، متوقف شده است و شرایط بازار ارز علی رغم مشکلات زیادی که دارد، به نسبت مطلوب است این نتیجه شروع سیاست‌های جدید ارزی از یک ماه پیش که در حال دیدن آثارش هستیم.
وی تاکید کرد: طی چند روز گذشته سامانه نیما که مهمترین سامانه ساماندهی تبادل ارز میان صادرکنندگان و واردکنندگان است، در حال پیدا کردن توازن خود است که آثارش را در بازار غیررسمی بیرون می‌بینیم. وقتی ثبات در بازار ارز ایجاد شود ما این امکان را پیدا می‌کنیم که این بازار را مدیریت کنیم.
رئیس شورای پول و اعتبار در ادامه سخنان خود به بحث تک نرخی شدن ارز پرداخت و خاطرنشان کرد: سیاست من نزدیک شدن قیمت ارز نیمایی و ارز بازار آزاد است که در این روز‌ها فاصله آن‌ها خیلی کم شده است و من خیلی امیدوار هستم که این فاصله نزدیک‌تر بشود. در این شرایط اگر مسئله ارز ۴۲۰۰ تومانی حل بشود، آماده هستیم که ارز را تک نرخی کنیم.
وی تصریح کرد: در اوایل سال جاری بسیاری می‌گفتند ما با انفجار نقدینگی و پایه پولی مواجه خواهیم شد و گزارش‌های ضد و نقیض زیادی دراین خصوص صادر می‌شد. اما همان زمان گفتم و قول دادم که نقدینگی را کنترل می‌کنیم و الان خوشحالم که ب مردم بگویم که نقدینگیعلی رغم تمام این مشکلات کنترل شده است. شاید خیلی‌ها باور نکنند که در پنج ماه اول امسال نسبت به پایان سال گذشته رشد پایه پولی ۴ درصد و رشد نقدینکی هم تنها ۱۲ درصد بوده است. در شرایطی که ما هم بحران کرونا را داشته ایم و هم تحت تهاجم همه جانبه اقتصادی قرار داریم.
همتی ادامه داد: این ارقام نشان دهنده روند با ثبات تری است که ما در حال پیمودن آن هستیم و همین دو موضوع طلیعه کنترل تورم را به ما خواهند داد. اثر این امیدواری را ما در مردادماه دیدیم، چرا که تورم نقطه به نقطه ماهانه مرداد نسبت به تیرماه کاهش قابل توجهی داشته است.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب بر جهش تولید توضیح داد: در ادامه مهار تورم ما با جهش تولید خواهیم رسید. اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که از ۳۳۴ هزار میلیارد تومانی که چهارماهه ابتدای سال جاری شبکه بانکی کشور تسهیلات ارائه کرده است، ۶۱ درصد آن به سرمایه در گردش اعطا شده است و این سرمایه در گردش یعنی تولید.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تشکیل کمیته نقدینگی در بانک مرکزی اشاره کرد و اعلام کرد: کمیته نقدینگی برای یافتن راهکاری برای هدایت نقدینگی به سمت تولید مطرح شد. این کمیته از اواسط سال ۱۳۹۷ بعد از فرمان رهبر معظم انقلاب تشکیل و ۱۰ نفر از اقتصاددانان مطلع در امور پولی و بانکی در آن جمع شدند. این کمیته تا امروز به صورت منظم و هفتگی ۸۵ جلسه برگزار کرده است و خیلی از سیاست گذاری‌هایی که ما در بازار پول را شاهد هستیم، مانند کنترل نقدینگی و اصلاح نظام بانکی و طرح گام و ... در این کمیته تصویب شده است؛ بنابراین این اطمینان را خدمت مقام معظم رهبری می‌دهم که این کمیته تشکیل شده است و با قدرت ادامه راه می‌دهد.
موضوع مهم دیگری که رئیس کل بانک مرکزی در این گفتگو به آن اشاره کرد مسئله کنترل تراکنش‌های بانکی و مقابله با پولشویی بود. همتی گفت: ما برای کنترل تراکنش‌های ریالی کار‌های بسیار مهم و اساسی را شروع کرده‌ایم. در حوزه‌های بانکی تراکنش کنترل شده است و تراکنش‌های سطح بالا باید از این به بعد مستند به ارایه اسناد مثبت باشند. همچنین چک‌های تضمینی که پیش از این بدون پشت نویسی چرخش می‌کردند و عملاً عامل سفته بازی شده بودند جمع آوری شده اند و در واقع تراکنش‌های ریال به تدریج تحت کنترل بانک مرکزی در آمده است.
وی با اعلام رقم انجام ۲۰۰ میلیون تراکنش روزانه در سیستم بانکی کشور، تاکید کرد: این رقم خیلی بالایی است حجم تراکنش‌ها و حجم گردش مالی که چندین میلیون میلیارد تومان به صورت سالانه است، در حال مدیریت است. من به رئیس جمهور وعده داده ام پایان سال ۷ سامانه جدید افتتاح خواهد شد. هدف تمام این سامانه‌ها پایش، کنترل و مدیریت خدمات نوین بانکی برای جلوگیری از پولشویی و سفته‌بازی و فرار‌های مالیاتی خواهد بود.