رویداد۲۴ دکتر محمد عبدالاحد، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه تهران و مجری طرح در نشست مجازی امروز که در ستاد توسعه فناوری نانو برگزار شد، با بیان اینکه با اتفاقات خوبی که در کشور صورت گرفته ما وارد حوزه‌های تخصصی فناوری شده‌ایم، افزود: در حوزه کرونا دو ادبیات داریم؛ یکی آنکه فرد در معرض ویروس قرار می‌گیرد و ادبیات دیگر آن است که فردی بر اثر در معرض قرار گرفتن به ویروس بیمار می‌شود. در این دسته از افراد ویروس در بدن آنها فعال می‌شود و ارگان‌های وی را درگیر می‌کند.
وی PCR را به عنوان روش شناخته شده جهانی و تایید شده از سوی سازمان بهداشت جهانی دانست و اظهار کرد: این دستگاه با دقت مثبت نسبتا خوبی حضور ویروس را در نمونه‌های سواپ بیماران تشخیص می‌دهد، ولی اولین سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که اگر ویروس در بدن وارد شود آیا فرد بیمار شده است و آیا نیاز به درمان هست یا خیر؟
عبدالاحد با بیان اینکه اهمیت دستگاه پیشرفته "تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا" در این زمینه نمایان می‌شود، یادآور شد: زمانی که ویروس وارد سلول‌های دستگاه تنفسی می‌شود، در ۳ مرحله سلول تنفسی را به خدمت می‌گیرد. در مرحله اول ویروس قصد تقسیم شدن را دارد، از این رو نقشه ژنتیکی خود را به سلول‌های ریوی دیکته می‌کند و سلول ریوی برای زیادی کردن ویروس، مجبور است سوخت و ساز خود را افزایش دهد.
مجری طرح افزایش سوخت و ساز سلول را منجر به تولید اکسیژن فعال به نام "میتوکندریا راس" دانست و اضافه کرد: این ماده اصطلاحا "راس درون سلولی" است و تا زمانی که راس درون سلولی به حد اشباع نرسد، "راسی" از درون به بیرون سلول نفوذ نخواهد کرد؛ ولی اگر این ماده از حد اشباع خود خارج شود، "راس" به بیرون سلول نفوذ می‌کند از این رو آلودگی‌های اکسیژن فعال در فضای محیط تنفسی که یک محیط مرطوب است، ایجاد خواهد شد.
دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه داد: ما دارای سیستم‌های دفاعی درون سلولی هستیم که مهمترین آن که در مجله نیچر به آن اشاره شده، NLRP۳ است و در مرحله بعد این سیستم دفاعی متوجه می‌شود که سلول ریوی دچار متابولیسم غیر طبیعی تحت تاثیر عامل خارجی به نام ویروس شده است؛ از این رو علیه این عامل التهاب زای ویروس وارد عمل خواهد شد و مکانیزم دفاعی آن برای از بین بردن ویروس تولید یکسری اکسیژن فعال سمی است تا بتواند از این طریق ویروس‌های تقسیم شده را از بین ببرد.
بیشتر بخوانید: کابوس جدید کادر پزشکی/ خطر از هم‌پاشیدگی ناگهانی سیستم درمانی وجود دارد
عبدالاحد با تاکید بر اینکه در مرحله دوم این بیماری افزایش مجدد اکسیژن فعال صورت می‌گیرد که در این صورت میزانی اکسیژن فعال در محیط ریه ایجاد خواهد شد، افزود: سیستم ریه سیستمی است که در صورت مواجهه با عوامل بیماری زا زیاد تمایل ندارد که سیستم ایمنی بدن را به کمک فرا بخواند، از این رو التهابات ریوی التهابات خطرناکی هستند.
به گفته وی در صورتی که سیستم ایمنی بدن به کمک ریه بیاید، فرد را دچار کم اکسیژنی خواهد کرد که این امر موجب اختلال در سایر ارگان‌ها خواهد شد.
وی تاکید کرد: در صورتی که سیستم دفاعی درون سلولی نتواند بیماری را کنترل کند، سلول ریوی می‌ترکد و ویروس‌ها، یکسری آنزیم‌ها و راس‌های تولید شده از آن خارج می‌شوند که مجددا افزایش سطح "راس" ایجاد خواهد شد، ضمن آنکه آنزیم‌های منتشر شده در بدن سیستم ایمنی مرکزی بدن را مطلع می‌کنند و در مرحله سوم اتفاق بسیار مهم "طوفان سایتوکاینی" که آنزیم‌های هشدار دهنده التهاب عفونت بدن هستند، رخ خواهد داد. در این شرایط این آنزیم‌ها فعال شده و شروع به ترشح می‌کنند.
وی اضافه کرد: در این شرایط این آنزیم‌های هشدار دهنده به انواع سلول‌های ایمنی مانند نوتروفیل‌ها و T سل‌ها خبر می‌دهند که در ریه اتفاقاتی در حال رخ دادن است و به طور ناگهانی به میزان بسیار زیادی سلول‌های ایمنی وارد ریه می‌شوند. این سلول‌ها در ریه دچار تقسیم‌هایی می‌شوند تا عامل التهاب‌زا که ویروس است را از بین ببرند و شروع به تولید اکسیژن فعال سمی می‌کنند که در این صورت بافت ریوی از بین می‌رود و آنچه که ما در تصاویر CT ریوی بیماران مبتلا مشاهده می‌کنیمف در واقع لاشه سلول‌های ایمنی و ویروس است که به دلیل برهمکنش شدید سیستم ایمنی و سلول‌های ریوی اتفاق افتاده است و همه این مراحل در مدت زمان کوتاهی رخ می‌دهد.
این محقق دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه میزان "راس" تولید شده از سوی ویروس سارس کووید به دلیل اینکه تقسیم آن ۷۰ درصد تقسیم سلولی ویروس سارس معمولی است، بیشتر خواهد بود، خاطر نشان کرد: ما نمونه‌هایی از راس ناشی از بیماری‌هایی چون سل و آسم در شرایط پاندمی کنونی نداشتیم که تست شود، ولی متابولیسم‌ها نشان می‌دهد که ماده "راس" که ویروس کووید-۱۹ ایجاد می‌کند، بیشتر از راس تولید شده در سایر بیماری‌ها است.
نحوه کاربرد دستگاه RDSS در شرایط اپیدمی کووید
عبدالاحد با اشاره به کالیبره کردن دستگاه پیشرفته "تشخیص میزان اکسیژن فعال (RDSS) برای شناسایی افراد با احتمال ابتلا به کرونا" با بیان اینکه در حال حاضر به طور مجزا بیماران مبتلا به آسم، سل و کرونا برای بستری نداریم، افزود: از این رو جامعه درمانی ما بیماران بستری با قضاوت کلینیکی کرونا بودند که همه آنها PCR مثبت نبودند.
به گفته مجری طرح برخی از جامعه کارآزمایی بالینی این دستگاه افرادی بودند که تست PCR آنها مثبت نبود، ولی به توصیه پزشک بر اساس سایر تست‌های مربوط که مثبت شده بود، در بیمارستان بستر شدند.
عبدالاحد با تاکید بر اینکه اساس ما بر انتخاب افراد مبتلا به کووید-۱۹ تحت آزمون، قضاوت پزشک متخصص بوده است، اظهار کرد: بر این اساس کار آزمایی‌های بالینی ما بر روی بیماران مبتلای بستری شده در بخش‌های عفونی، بیماران بستری در بخش‌های ICU و بیماران در معرض ویروس انجام شد که جامعه آماری ما شامل جامعه ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفره از بیماران بیمارستان‌های امام خمینی، لقمان و نورافشان می‌شود.
به گفته مجری طرح از این تعداد ۹ نفر را از نظر شناسایی "راس" مثبت دیدیم و این افراد مورد تست‌های تکمیلی قرار گرفتند و ۷ نفر از ۹ نفر از نظر پزشکی ثابت شد که درگیر کووید-۱۹ هستند و ۲ نفر آنها مشکوک بودند.
این محقق با اشاره به نتایج کارآزمایی‌های بالینی انجام شده از این دستگاه، افزود: در نتایج مشاهده کردیم که اختلاف معناداری میان سطح "راس" افرادی که از نظر پزشکان قطعا مبتلا به کرونا هستند و افرادی که از نظر پزشک قطعا به کرونا مبتلا نشده‌اند، وجود دارد و نشان داد که با استفاده از این دستگاه می‌توان به تشخیص این بیماری نائل شویم.
ظهور علائم جدید کووید
وی اضافه کرد: بر این اساس در مرحله دوم تحقیقات به سراغ افراد عادی جامعه که مبتلا به سرفه، آبریزش بینی و بیماری‌های عفونی غیر کرونا مانند سینوزیت رفتیم و آنها را مورد تست قرار دادیم و نتایج نشان داد که میزان "راس" تولید شده در بیمار مبتلا به آسم بسیار کمتر از افراد مبتلا به کووید ۱۹ است، ضمن آنکه در CT اسکن، نیز ریه وی را پاک نشان داد.
عبدالاحد با بیان اینکه ۱۰ تا ۱۵ نفر از این دسته از بیماران را در مرحله دوم مورد ارزیابی قرار دادیم، گفت: این بررسی‌ها نشان داد که تقریبا اگر فردی به بیماری‌های خطرناک ریوی مبتلا نشده باشد، فرد دچار مشکل نخواهد شد. علاوه بر آن در این ارزیابی‌ها به بیماری برخوردیم که وی را مشکوک به کرونا تشخیص دادیم و پس از ارزیابی‌ها پزشک متوجه شد که وی دچار آسم کهنه است در حالی که بیمار از وجود بیماری خود مطلع نبود و با مشورت با پزشک معالج تشخیص داده شد که یکی از الگوهای کرونا می‌تواند به این صورت ظهور کند.
پاسخ به دو ابهام
دانشیار دانشگاه تهران اضافه کرد: برخی از متخصصان به این نکته رسیدند که بروز آنفلوآنزای فصلی می‌تواند منجر به تولید راس کندف ولی در مقالات علمی منتشر شده اعلام شده است که آنفلوآنزای فصلی سرکوب کننده "راس" است.
وی ادامه داد: علاوه بر آن این ابهام از سوی متخصصان مطرح شد که وقتی بیماران مبتلا به کووید-۱۹ تحت اکسیژن تراپی قرار می‌گیرند آیا "راس" اضافه در بدن فرد تولید می‌شود و با مطالعاتی که انجام شد مشاهده کردیم که در سال ۲۰۱۶ مقاله‌ای بین المللی منتشر شده و اعلام کرده که در اکسیژن تراپی طبق دو مکانیزم بیولوژی سلول‌های "راس" ایمنی سرکوب خواهد شد و این امر موجب بهبود تنفس بیمار می‌شود.
وی با بیان اینکه برخی از متخصصان جهانی پیشنهاد تجویز قرص یا قرص جوشان N-Acetylcysteine یا "استیل سیستئین" را کرده اند، گفت: این دارو میزان "راس" موجود در بدن بیماران را سرکوب می‌کند تا بیماران مبتلا درمان‌های بهتری را دریافت کنند.
عبدالاحد یادآور شد: بر این اساس می‌توان اعلام کرد که نقش تشخیص "راس" بیشتر از تشخیص کمکی صرف است و حتی می‌تواند نقش تشخیصِ درمانی داشته باشد و در حال حاضر تشخیص راس بهترین شناساگری است که هم می‌توانیم ابزار کمک تشخیصی خوبی داشته باشیم و هم میزان شدت بیماری را تشخیص دهیم.
وی تاکید کرد: در شرایط پاندمی تشخیص اینکه فردی دارای بیماری ریوی است، بسیار با اهمیت است.