رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: سهام عدالت بیش از آنکه گره‌ای از مشکلات مالکان آن حل کند، حاشیه‌ساز بود. حدود ۳ ماه از زمان آغاز فروش و آزادسازی سهام عدالت می‌گذرد و در این مدت زمان مسئولان از طرح‌های متنوعی با اتکا بر سهام عدالت رونمایی کردند، یک بار از ارائه کارت اعتباری خرید برای دارندگان این سهام گفتند، بار دیگر از ارائه وام ودیعه مسکن و یک بار هم از طرح ارائه خودرو رایگان رونمایی کردند. این در حالی است که دارندگان سهام عدالت همچنان خواستار واریز وجه ناشی از فروش ۳۰ درصد از این سهام هستند.
فروش سهام عدالت از حدود سه ماه پیش آغاز شد و براساس قانون مشمولان در مرحله اول فقط می‌توانستند ۳۰ درصد از سهام خود را به فروش برسانند و در مرحله دوم نیز امکان فروش ۳۰ درصد دیگر فراهم شد و طبق آخرین خبر‌های منتشر شده تا بهمن ماه مالکان سهام عدالت می‌توانند همه سهام عدالت خود را به فروش برسانند.
سهام عدالت یک دهه پیش به برخی از اقشار جامعه همچون خانواده نیرو‌های مسلح، خانواده شهدا و روستاییان ارائه شد، اکنون ارزش سهام عدالت در بازار بورس رشد خوبی را تجربه کرده است و در چند ماه اخیر در کانال‌های مختلف جا شد و ارزش هر سهم ۵۰۰ هزار تومانی تا 19 میلیون تومان نیز پیش رفت. اما دارندگان این سهام آنچنان که گفته می‌شود نتوانستند از مزایای آن استفاده کنند. این در حالی است که اصل آزادسازی بخشی از این سهام با هدف باز کردن گره‌ای از مشکلات اقتصادی مردم بود که به دلیل شیوع ویروس کرونا برای آنها ایجاد شده بود. اکنون، اما نه تنها گره‌ای از کار آنها باز نشده است، بلکه این سهام اکنون از یک طرف به دستمایه طنز و شوخی تبدیل شده است و از سوی دیگر به بهانه‌ای برای ارائه طرح‌های متنوع و رنگانگ، اما بی مصرف از سوی مسئولان.
مرحله اول از فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت در حالی انجام شد که موجی از انتقادات روانه مسئولان دولت شد. در ابتدا نحوه فروش سهام عدالت حاشیه ساز شد. سازمان‌ها ونهاد‌های مختلف، فروشندگان را به یکدیگر ارجاع می‌دادند. یک بار از ثبت نام و فروش اینترنتی سهام عدالت گفتند و بار دیگر از لزوم مراجعه به بانک برای فروش سهام عدالت.
ماجرا به همینجا ختم نشد کسانی که روش آزادسازی مستقیم سهام عدالت را انتخاب و اقدام به فروش ۳۰ درصد از سهام خود را کرده بودند، نه پولی دریافت کردند و نه توضیحی. مشخص نبود پول حاصل از فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت به چه صورت قرار است به حساب فروشندگان واریز شود. افرادی که چشم به پول اندک ناشی از فروش این سهام دوخته بودند کمی بعد و با ارائه توضیحاتی از سوی مدیران بورس دریافتند که قرار نیست پول ناشی از فروش سهام عدالت به یک باره به حساب آنها واریز شود بلکه با توجه به اینکه سهام‌ها به شرکت‌های مختلف بورس تعلق دارد، افراد باید در صف فروش قرار بگیرند و همزمان با فروش هر سهم پول آن نیز به حساب افراد واریز خواهد شد. روندی بسیار آهسته و کند که صدای مردم را درآورد. واریز قطره چکانی پول ناشی از فروش ۳۰ سهام عدالت نه تنها مشکلات آنها را چاره نکرد بلکه منجر به آن شد که اندک سرمایه خود در بورس را نیز از دست بدهند.
ظرفیت سهام عدالت، اما منجر به آن شد که ایده‌های مختلفی به ذهن مسئولان در بخش‌های مختلف متبادر شود. مردمی که از دریافت پول ناشی از فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت خود عاجز شده بودند اکنون گزینه‌های متنوعی مقابل آنها قرار گرفته بود. از خرید خودرو تا دریافت کارت اعتباری.
چندی پیش مدیرعامل بانک ملی ایران اعلام کرد که سهامداران می‌توانند با ارائه سهام عدالت خود به عنوان وثیقه کارت اعتباری دریافت کنند و براساس کارت اعتباری که دریافت می‌کنند می‌توانند از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید کنند. این موضوع نیز یک شرط داشت و آن اینکه تنها افرادی قادر به دریافت کارت اعتباری بودند که روش آزادسازی غیرمستقیم را برای سهام عدالت خود انتخاب کرده باشند ، این در حالی است که اغلب افراد خواستار آزادسازی مستقیم آن شده بودند.
بیشتر بخوانید:بعد از خودروی رایگان، نوبت مسکن شد/ طرح خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد به مجلس رفت!
این طرح در حالی وعده داده شد که نه تنها عملی نشد بلکه ابهاماتی نیز به همراه داشت. احتمال ریزش بورس، محدود بودن مقاصد خرید با این کارت اعتباری، شرایط بازگرداندن ۶۰ درصد از پول سهام به بانک‌ها و ... همگی از ابهامات این طرح بود که همچنان بدون پاسخ باقی مانده است. طرح دریافت وام ودیعه مسکن با استفاده از سهام عدالت نیز طرحی بود که در حد یک پیشنهاد باقی ماند و نه جزئیات آن اعلام شد و نه افراد توانستند از آن استفاده کنند.
علاوه بر آن، هفته گذشته خبری منتشر شد که بیشتر دستمایه خنده و طنز کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت. نمایندگان مجلس از طرح خود برای ارائه خودرو به مردم با استفاده از سهام عدالت خبر دادند. اگرچه این طرح از سوی تنها چند نماینده مطرح شد و در همین سطح نیز باقی ماند، اما کاربران شبکه‌های اجتماعی با عنوان اینکه «پول ناشی از فروش ۳۰ درصد سهام عدالت را بدهید، خودرو پیشکش» به این خبر واکنش نشان دادند.
همزمان با بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا در ایران، طرح آزادسازی سهام عدالت مطرح شد. سخنگوی ستاد راهبری آزادسازی سهام عدالت، از همان ابتدای اجرای این طرح، هدف از اجرای آن را توانمندسازی خانواده‌های ایرانی و بهره‌مندی از منافع بعدی آن اعلام کرد. با این حال، اما بسیاری از کارشناسان از همان ابتدای امر به سهامداران توصیه کردند که سهام خود را نگاه دارند و آن را به فروش نرسانند، زیرا سبد سهام عدالت از شرکت‌های خوب و پر سود است و بهتر است تا آن را حفظ کنند و ارزش آن تا چند ماه آینده و سال آتی رشد خوبی خواهد داشت و مردم می‌توانند در نهایت با فروش آن خرید یا فعالیت‌های اقتصادی خود را انجام دهند. اما با توجه به رشد سریع قیمت‌ها و تورم از یک سو و بازار نابسامان بورس از سوی دیگر، بعید است که این سهام بتواند گرهی از مشکلات مردم باز کند.