رویداد۲۴ عبدالله کریمی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: باید برای پاییز و زمستان و برخورد علمی و اجرایی مناسب آماده باشیم و سناریوهای مختلف مدیریتی را در نظر بگیریم و خود را برای بدترین وضعیت ممکن آماده کنیم. بدترین وضعیت حالتی است که موج سوم را به خاطر اجتماعات اخیر و مسافرت‌های غیر ضروری داشته باشیم و بعد از بازگشایی مدارس و ظهور آنفلوانزا موج چهارمی هم از راه برسد که در آن کودکان هم به خاطر حضور آنفلوانزا و کرونا کنار هم میزان درگیری بیشتری را داشته باشند.
وی افزود: در ایران حدود ۳۰ درصد جامعه زیر ۱۹ سال سن دارند و حدود ۵ تا ۱۰ درصد افراد درگیر جامعه با بیماری کووید ۱۹ را این گروه سنی تشکیل می‌دهند که ۹۵ درصد بدون علامت یا باعلائم خفیف، حدود چهار درصد نوع شدید و کمتر از یک درصد از نوع بحرانی هستند. یعنی در کل کشور حدود ۲۵ میلیون نفر زیر ۱۹ سال داریم که پنج درصد کل افراد درگیر جامعه از بین این ۲۵ میلیون هستند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: اگر فرض کنیم تا پایان پاندمی ۸۰ درصد کل جامعه آلوده بشوند می‌شود حدس زد از ابتدا تا پایان پاندمی یک میلیون کودک آلوده خواهیم داشت و ۵۰ هزار نفر از اینها دچار بیماری شدید خواهند بود و ۱۰ هزار نفر آنها دچار وضعیت بحرانی خواهند شد.
کریمی گفت: میزان مثبت شدن تست real time pcr در کودکان ۲ تا ۱۰ سال، حتی در تماس با فرد مثبت، نسبت به بقیه کم است. بنابراین نقش انتقال به دیگران در این گروه سنی اگر بدون علامت باشند، نسبت به بزرگسالان کمتر است. اما به هر حال در زنجیره انتقال قرار می‌گیرند و آنهایی که علائم شدید و علائم بحرانی دارند بیشتر از کسانی که بدون علامت هستند یا علامت متوسط دارند بیماری را می‌توانند منتقل کنند.
بیشتر بخوانید: تزریق واکسن آنفلوآنزا تأثیری بر مهار ویروس کرونا دارد؟
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: از طرف دیگر حضور در مدارس از جنبه‌های روان شناختی، نهادینه شدن روش‌های اجتماعی، کسب علم و دانش، مهارت‌های اجتماعی، مهارت تفکر، مهارت نحوه ارتباط با همنوعان و مهارت حل مسئله لازم است که باید در مدارس به دانش آموزان آموزش داده شوند و در آن شکی نیست. ماندن فرزندان در منزل به محرومیت از ارتباط، افسردگی و اضطراب ختم می‌شود و چه بسا باعث مشاجرات شدید خانوادگی هم می‌شود.
وی ادامه داد: اگر فرضاً والدین دو فرزند در سن مدرسه در دو سطح مختلف داشته باشند یا شاغل باشند، یا توان علمی کافی نداشته باشند، با نحوه استفاده از فضای مجازی آشنایی یا دسترسی نداشته باشند چه باید کرد؟ اگر بخواهیم آموزش را مجازی کنیم شکاف دیجیتالی ایجاد می‌شود و قشر محروم محروم‌تر می‌شود و ممکن است ترک تحصیل پیش بیاید که در اقشار آسیب پذیر پنج برابر خانواده‌های متمکن است. حتی اگر شرایط برای همه مساعد و یکسان باشد باز هم کسب بسیاری از مهارت‌ها و علوم به صورت غیر حضوری غیرممکن است یا با موفقیت کمی توأم است.
کریمی گفت: در حقیقت جواب به سوأل بازگشایی مدارس بله یا خیر نیست. سوأل به این مشکلی پاسخ ساده ندارد و از استان به استان و از شهرستان به شهرستان و از مدرسه به مدرسه دیگر متفاوت است. برخورد صفر و صدی با این موضوع نشان می‌دهد ما موضوع را سهل گرفته ایم و به درستی مدیریت نمی‌کنیم. وضعیت اپیدمیولوژی، نحوه حمایت دولت، وضعیت مدارس، آمادگی مردم، وجود کلیه الزامات برای بازگشایی و وضعیت شیوع آنفلوانزا در کنار کرونا در تصمیم گیری برای بازگشایی مدارس موثر است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: بسیاری از کشورهای اروپایی مثل دانمارک، فنلاند، ایتالیا، بسیاری از ایالت‌های امریکا، چین، ژاپن، کره و کشورهای دیگر در صدد بازگشایی مدارس هستند یا حتی برخی مدارس را بازگشایی کردند. اما اینها شرایطی دارد و یونیسف و سازمان جهانی بهداشت هم پاسخ بله یا خیر در این مورد نمی‌دهند.
وی گفت: اینکه هر منطقه در چه وضعیتی (پرخطر، متوسط، کم خطر) قرار دارد یکی از معیارهای مهم بازگشایی است. یعنی اگر تعداد موارد جدید در ۱۰۰ هزار نفر کمتر از ۱۰نفر در هفته باشد و تست Real time pcr در افراد تست شده کمتر از پنج درصد مثبت شود و همچنین افرادی که با علائم شبه کووید به درمانگاه‌ها مراجعه می‌کنند کمتر از پنج درصد باشد می‌شود مدارس را با در نظر گرفتن حمایت های دولت و آمادگی مردم و فراهم شدن الزامات بازگشایی باز کرد.
کریمی افزود: اگر تعداد این افراد مبتلا ۱۰۰ در هزار باشد یا میزان pcr مثبت یا بیماران شبه کووید بین ۵ تا ۱۰ درصد باشند باید دوگانه عمل کرد و بازگشایی کامل می‌تواند خطرناک باشد. یعنی هم آموزش از راه دور و هم آموزش با حضور محدود افراد باید صورت بگیرد و می‌شود از ۵۰ درصد ظرفیت مدارس استفاده کرد و موارد حضوری را برای دروس اصلی و مهارت ها نگه داشت. اگر تعداد موارد بیش از 100 در هر صد هزار نفر در هفته باشد یا میزان تست pcr مثبت یا بیماران شبه کووید مراجعه کننده به درمانگاه‌ها بیش از ۱۰ درصد باشد آموزش تا اطلاع ثانوی باید کاملاً مجازی باشد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: این سه عامل تعیین کننده را باید هر دو هفته یک بار سنجش کنیم و اگر موارد کووید قطعی یا محتمل یا شبه کووید طی ۲۸ روز شیب نزولی داشته باشند، می‌شود مدارس را بازگشایی کرد و بر اساس آن تصمیم گرفت. البته باید این حالت‌ها انعطاف پذیر باشند و این طور نیست که سه وضعیت بازگشایی کامل، حضور کامل یا ترکیبی از این دو قابل تبدیل به هم نباشند و هر دو هفته باید ارزیابی صورت بگیرد و هر ۲۸ روز در مورد بازگشایی می‌شود تجدید نظر کرد. اما اگر در مدرسه‌ای طغیان صورت گیرد باید تصمیم فوری براساس شرایط اتخاذ شود.
کریمی تاکید کرد: یکی از چالش‌های پیش روی ما در ماه‌های آتی شیوع ویروس آنفلوانزا خواهد بود که یک قرن قبل نزدیک ۴۰ میلیون نفر را در دنیا کشت و در دو پاندمی در قرن بیستم، یک تا چهار میلیون نفر در هر پاندمی در آسیا کشته شدند. در سال ۲۰۰۹ نیز بین ۱۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار نفر به واسطه این بیماری کشته شدند. میزان مرگ و میر در پاندمی یک قرن قبل ۲۰ تا ۴۰ درصد بوده ولی این میزان در نوع فصلی کمتر از یک در هزار است. در کووید ۱۹ این میزان ۳ تا ۴ درصد است. حالا سوال این است که آیا آنفلوانزا با کرونا همراهی خواهد داشت یا نه؟
وی ادامه داد: در این مورد باید آزمایشگاه‌های مرجع مشخص کنند که آیا گردش آنفلوانزا را از اوایل پاییز خواهیم داشت یا نه. آیا کرونا اجازه عرض اندام به سایر ویروس‌ها را خواهد داد؟ آیا رعایت فاصله اجتماعی و شستن دست و ماسک زدن باعث خواهد شد میزان آنفلوانزا در ماه‌های آتی نسبت به سال‌های قبل پایین باشد؟
کریمی گفت: سوال بعدی این است که اگر آنفلوانزا در گردش باشد عفونت همزمان آنفلوانزا با کرونا را خواهیم داشت؟ تجربه سارس و مرس در دنیا و کرونا ویروس ۲ در چین نشان می‌دهد متاسفانه عفونت همزمان این دو ممکن است رخ دهد طوری که در چین تا ۵۷ درصد همزمانی ویروس آنفلوانزا و کرونا گزارش شده است. نکته مهم دیگر این است که اگر این دو با هم باشند شانس عوارض بیشتر خواهد بود و جالب اینکه اینها از نظر بالینی و تصویربرداری قابل افتراق از همدیگر نیستند. همچنین تست‌های اختصاصی هم به راحتی بیماری ناشی از آنفلوانزا و کووید را از هم جدا نمی‌کنند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: مسئله بعد این است که درخصوص ویروس کرونا میزان شیوع آن در بچه‌های زیر پنج سال کمتر است، اما آنفلوانزا در بچه‌های زیر پنج سال میزان بالاتری دارد و میزان کشندگی آن هم بیشتر است. اگر آنفلوانزا در گردش باشد و عفونت همزمان ایجاد کند، برای این تعداد جمعیت چگونه واکس آماده کنیم؟ چند دوز واکس در بخش دولتی و خصوصی آماده عرضه به مردم داریم؟ اگر کمبود داریم این کمبود را چگونه مدیریت کنیم تا واکسن به دست افراد پرخطر شامل کودکان زیر پنج سال، افراد حامله، کادر پزشکی و افراد دارای بیماری مزمن و نقص ایمنی برسد.